Dominicus Gent

Viering van zondag18 mei

Vreugde, Belofte, Verbond

 

 
Goede morgen en welkom. Vandaag is het de derde viering over bronnen van vreugde. Als er iets is wat mensen vreugde brengt is het wel vriendschap, is het delen van wat belangrijk is in je leven, is het die speciale ontmoeting die je raakt. Er is vreugde als je verbondenheid ervaart bij iets dat perspectieven opent.
Hier stellen we ons elke zondag open voor de ontmoeting met de Ene, via de boodschap van Jezus wiens geloof zo sterk was in de Ene, die zijn naam “ik zal er zijn voor jou” steeds weer waar maakt. Die steeds weer toekomst mogelijk maakt.

Steken we de Paaskaars aan, waarmee we aanwezigheid van de Ene in ons midden zichtbaar maken.
 

Wees hier aanwezig, woord in ons gegeven
Dat ik U horen mag met hart en ziel

Refr. Wek uw kracht en kom ons bevrijden

Woord ons gegeven, God in ons midden,
toekomst van vrede; wees hier aanwezig
Uw wil geschiedde, uw koninkrijk kome.
Zie ons gedoog ons, laat ons niet vallen refr.

Dat wij niet leven, gevangen in leegte.
Dat wij niet vallen terug in het stof
Zend uw Geest dat wij worden herschapen. Refr.

Dat wij U horen, dat wij U leven,
mensen voor mensen, allen voor allen.
Dat wij volbrengen uw woord, onze vrede.

T. Huub Oosterhuis M: Tom Lôwenthal

 

1

Verbond en vreugde, eetmaal en Eucharistie

Wie met open blik kan kijken ziet ontelbaar veel ‘bronnen van vreugde’. Het glas is altijd halfvol en halfleeg. In een wereld van zelfverzonnen kicks en verplichte vrolijkheid blijft, wie waarachtige vreugde zoekt soms eenzaam achter. Doorgaans is de bron van vreugde niet ons eigen maaksel. Veeleer overvalt ze ons: huilen en lachen tegelijk. Er is verwondering en dankbaarheid mee gemoeid. En het is met anderen gedeelde vreugde. Denk aan overleven na een zware operatie, de geboorte van een kind, de dankbaarheid bij de dood van een goede mens. Een ware bron van vreugde ontvangt haar intensiteit van ons plotse, gedeelde besef dat ons bestaan zelf op het spel stond of staat; ze heeft met leven en dood te maken. Ze verandert ons.

Wegens die intensiteit is overweldigende vreugde niet iets voor elke dag. Al eeuwenlang wordt ze in draaglijke banen geleid, geritualiseerd. Grote, existentiële gebeurtenissen van families, groepen, gemeenschappen, landen worden herdacht en gevierd in optochten en processies, in feestelijke maaltijden, vuurwerk: rituelen.
Oprechte politieke verbonden ontstonden waar een gezamenlijke, intense ervaring van leven of dood voorafging. Denk aan wat na de tweede WO gebeurde: Marshalplan, de UNO, het ontstaan van de Europese Unie. Een bron van vreugde. Een stevig Verbond veronderstelt dat gelijkwaardige partijen in alle vrijheid kiezen voor wederzijdse onderlinge afhankelijkheid. Die vrijheid maakt ze ook verantwoordelijk voor de trouw eraan. Trouw vraagt een steeds vernieuwde belofte.

Ook onze zondagse viering, ‘eucharistie’ of dankzegging, herdenkt en herbeleeft een existentiële gebeurtenis. We staan in een traditie met diepe, historische wortels van bijna drieduizend jaar. Die begon bij een onooglijk klein volk in Judea, politiek machteloos. Maar zijn politiek-religieuze verbeelding en reflectie over zichzelf was visionair en van ongekende diepgang. Joden werden atheïsten genoemd. Want hun God had geen afbeelding, noch een naam. Toch was die Ongenoemde, Verborgene, Onzichtbare overal bij. Hij trok met hen mee doorheen hun geschiedenis. Volgens hen noemde hij zichzelf: ‘ik zal er zijn zoals ik zal zijn’.

Voor hun verhouding met God gebruikten ze dat zakelijke woord ‘Verbond’ (testament). Noah, Abraham, Izaäk en Jakob, sluiten een ‘contract met God’. Ze zijn Gods partners, geen onderdanen. Ook Mozes, profeet en wetgever, sluit in naam van het volk een verbond met ‘God’. God belooft welzijn en welvaart voor wie zich aan zijn wet houden. Dat verbond, o.m. de tien geboden, leert dat hun verhouding met elkaar samenvalt met hun verhouding met God. Dat redde hen op die dodelijke woestijntocht. Diezelfde verbondswet moeten ze ook in dat nieuwe land toepassen, hem altijd in gedachten houden als een bron van vreugde en hem daarom geregeld dankbaar blijven vieren. ‘Luister Israël’ . . .
Keer op keer mislukte dat joods-bijbelse visionaire verbond. Om het nieuw leven in te blazen lanceerden joodse profeten telkens een ‘nieuw’ verbond’. Dat moest in de harten van de mensen geschreven worden. Maar interne, dodelijke ruzies en oorlogen deden het jodendom 2000 jaar geleden bijna verdwijnen.

Uit die eerste eeuw kennen we de profeet Jezus van Nazareth: leraar, genezer, mysticus, leider van een messiaanse beweging. We kennen zijn boodschap, zijn leven, kruisdood en wat we opstanding noemen.
Jezus nam deel aan de feestelijke herdenkingen van het joodse Verbond. Bij die uitvoerige feestmaaltijden werd bij elke nieuwe schotel en elk heffen van de beker dankgezegd, gebeden en gezongen. Jezus kende de armoede en onderdrukking, de meedogenloze wreedheid van de elites. Hij deelde brood met grote groepen. En hij wist wat hem te wachten stond als hij naar Jeruzalem trok. Ondanks die dreiging was hij overtuigd dat zijn boodschap moest blijven klinken. Ondanks tegenstand van zijn angstige leerlingen ging hij. De evangelies vertellen zijn laatste weken in Jeruzalem. Trouw aan het verbond met zijn Vader vluchtte hij niet. Het kostte hem zijn leven.
We weten niet wat er die laatste dagen in hem zelf is omgegaan. Zijn leerlingen ruzieden over wie hem zou opvolgen. Iemand verklapte waar hij te vinden was als de overheid hem zocht. Hij sprak over eensgezindheid ondanks verschillen en leiding als dienst. Later vertelden ze dat hij op zijn afscheidsmaal als een knecht hun voeten had gewassen. En dat hij bij het breken en delen van het brood had gezegd: dat hij zo zichzelf uitdeelde als voedsel. En dat ie dankend voor de beker zegde: ‘dit is de beker van het Nieuwe Verbond door mijn bloed. Deel die beker met mij.’ En, zoals Mozes, vroeg Jezus: Blijf dit doen!

Dat deden ze: Jezus’ Geest doorgeven aan ons.
Dat doen wij. Telkens weer. Dankend herdenken, persoonlijk en gemeenschappelijk, doen wat Jezus deed, brood en wijn delen als tastbaar teken van onze trouw aan het verbond met Jezus die ons God toonde, trouw aan deze gemeenschap en alle mensen.
Dàt is zijn levende aanwezigheid in ons midden.
Eucharistie vieren is een stromende bron van vreugde.

 

2 Gedeelde, open vreugde

Lezing: Lucas 1, 38 2, 1-49  

Maria zei:” De Heer wil ik dienen: laat mij gebeuren wat u hebt gezegd’
Daarna liet de engel haar weer alleen.

Kort daarop reisde Maria in grote haast naar het bergland, naar een stad in Juda, waar ze het huis van Zacharias binnenging en Elisabet begroette. Toen Elisabet de groet van Maria hoorde, sprong het kind op in haar schoot; ze werd vervult met de heilige Geest en riep luid: “ de meest gezegende ben je van alle vrouwen, en gezegend is de vrucht van je schoot! Wie ben ik dat de moeder van mijn Heer naar mij toekomt? Toen ik je groet hoorde ,sprong het kind van vreugde op in mijn schoot. Gelukkig is zij die geloofd heeft dat de woorden van de Heer in vervulling zullen gaan.
Maria zei
“ Mijn ziel prijst en looft de Heer,
mijn hart juicht om God , mijn redder:
hij heeft oog gehad voor mij, zijn minste dienares.
Alle geslachten zullen mij voortaan gelukkig prijzen,
ja, grote dingen heeft de Machtige voor mij gedaan,
heilig is zijn naam.”

Dit is de bekende tekst uit het begin van het evangelie van Lucas waarin veel zit over wat vreugde kan schenken aan mensen en wat daarvoor nodig is. Vreugde is immers een emotie die te maken heeft met het gevoel van verbondenheid met andere mensen of met God. En we zeggen niet voor niets ‘Gedeelde vreugd is dubbele vreugd’

Wat vertelt dit verhaal ons?

1. De ontmoeting grijpt plaats tussen twee zwangere vrouwen: twee vrouwen die toekomst in zich dragen, alhoewel het bij beiden niet vanzelfsprekend is. Een oude vrouw die nog nooit zwanger was en dacht dat ze dat ook nooit meer zou worden, en een jonge vrouw die ‘nog geen man bemind heeft’.
   Ik dacht aan zoveel momenten dat mensen een ervaring en de emotie daarbij met elkaar delen : bv toen een nichtje na vele pogingen eindelijk zwanger werd, en nog meer toen de baby gezond en wel geboren werd. Of als een grote inspanning beloond wordt met het beoogde resultaat. Of, zoals je op zoveel beelden kan zien, bij de bevrijding na een oorlog. Wat precies hopeloos vast zat, toch nog verandert in een nieuwe toekomst. Of recent bij de aankondiging dat er een nieuwe Paus gekozen was. Mensen zijn dan verbonden in het delen van blijdschap, in de vreugde om het leven dat nieuwe kansen krijgt. Het lijkt soms een opflakkering die weer wegebt, maar het duidt dikwijls op een diepe verbondenheid, een diepe verwantschap, of iets dat erg belangrijk is voor mensen, dat even de kop opsteekt, zichtbaar wordt bij een bepaalde gebeurtenis. Die emotie is een teken van iets dat wel degelijk echt belangrijk is voor mensen.

2. Alle twee hebben ze zich opengesteld voor het onverwachte feit dat ze zwanger werden en herkennen een gemeenschappelijke ingesteldheid , nl. dat ze geloof gehecht hebben aan een belofte van God. Daarin zijn zij zielsverwanten, soulmates zeggen ze tegenwoordig.
Vreugde is echter niet zelf te bewerkstelligen Het is niet omdat je iets heel erg wilt, heel erg hard werkt om iets te bereiken, dat het ook gebeurt, dat het je lukt. Belangrijk in de vreugde is dat je openstaat voor het contact en de verbondenheid met de mensen rondom jou, met God. En dat je je blijdschap, verwondering, hoop kan delen. We kennen allemaal het fenomeen dat mensen niet kunnen wachten om het blijde nieuws te delen.
Leven vanuit die grondhouding van openheid, van niet op voorhand dingen uit te sluiten, maakt dat je mogelijkheden ziet tot iets nieuws, het is je vol vertrouwen openstellen voor het Leven, voor het Licht dat telkens weer doorheen elk leven schijnt.

3. En vreugde delen leidt tot feesten, tot “samen “ en tot dankbaarheid. Elisabeth uit haar verwondering en dankbaarheid dat dit haar overkomt, en tegelijk stemt dat haar ook tot nederigheid, het weten dat je geen heer en meester bent over je leven.
Maria begint een lofzang: zij stelt zich ook dankbaar en bescheiden op in overgave aan God, vol van geluk dat in haar de belofte van de Messias zal worden waargemaakt.

Momenten van vreugde worden dikwijls gedeeld door samen te feesten, door gastvrijheid, delen van eten en drinken, door te dansen en zingen. Georganiseerd of geïmproviseerd: het is belangrijk om dat samen te doen. Zo versterken mensen hun verbondenheid met elkaar. Het lijkt een wat theoretisch discours, maar denk maar eens aan hoe je je voelt als je niet uitgenodigd bent voor een feest, waarvan je dacht dat je toch wel tot de genodigden zou behoren wegens je band met de organisatoren. Je voelt je uitgesloten…alsof de verbondenheid die je dacht te hebben plots in vraag wordt gesteld. Of omgekeerd: als mensen die je uitnodigde niet komen opdagen, of een flauw excuus verzinnen .

Vreugde is een heel menselijk gebeuren, dat geloof, hoop en liefde met elkaar verbindt en versterkt. Dat mensen doet opstaan, geloven dat het kan wat wij als leerlingen van Jezus blijven geloven: dat er toekomst mogelijk blijft en dat, wanneer we dit mogen ervaren, we daaruit kracht putten om te blijven geloven dat de belofte van de Ene waar blijft.

Over de zegeningen die we mogen ontvangen zingen we het volgende lied.

Ik wandel door de seizoenen

Ik wandel door Gods seizoenen,
het leven een nieuw begin,
een zegening niet te noemen.
Ik wandel, ik leef en ik zing.

Om alles wat wordt geboren,
het lied en het mensenkind
en niemand weet van te voren:
hoe ver waait het zaad op de wind?
Om alles wat wordt geschonken,
het leven de nacht, het licht.
Het water welt uit de bron en
ik open mijn handen en drink.

Wij wand’len door de seizoenen,
vervulling een leven lang,
een zegening niet te noemen.
Wij zingen en zeggen dank.

T. Filip van de Wouwer M.Vic Nees

 

Tafeldienst

Laat ons aan tafel gaan.
En dankzeggen voor de vreugde van deze tafelgemeenschap.

Goede Vader,
Gij die de zon laat opgaan en regen zendt over kwaden en goeden,
Gezegend zijt Gij om uw naam ‘ik zal er zijn’.
Gezegend omdat Gij ons met u verbindt als wij ons met elkaar verbinden.
Maak ons trouw aan dat verbond met u en alle mensen:
Gerechtigheid en vrede.

O Heer God erbarmend genadig lankmoedig
rijk aan liefde rijk aan trouw
bewarend liefde tot het duizendste geslacht.

Zegen ons en deze gemeenschap,
Zegen de slachtoffers van geweld, honger, onderdrukking, uitbuiting.
En zegen hen die ondanks verwarring en oorlog niet willen haten en die zich tegen onrecht blijven verzetten.
Versterk ons vertrouwen om vol overtuiging aan de toekomst te werken.
We gedenken en danken onze geliefde doden die ons op die weg zijn voorgegaan.
We sluiten ons aan bij het gebed van heel de kerk en van allen die waar ook naar vrede streven.

O Heer God erbarmend genadig lankmoedig
rijk aan liefde rijk aan trouw
bewarend liefde tot het duizendste geslacht.

Gezegend zijt Gij om Jezus van Nazareth,
Die ten einde toe uw weg is gegaan.
In de nacht toen hij al wist dat hij lijden moest en sterven zou,
heeft hij het brood gebroken en uitgedeeld:
en gezegd: neem en eet,
dit is voor u mijn lichaam.

Aan dezelfde tafel heeft hij gezegd:
Kunt gij de beker drinken die ik drinken moet,
Drink dan, tot mijn gedachtenis,
deze beker van een nieuw verbond onder alle mensen.
Dat wij elkaar behoeden en doen leven.

Gij hebt elk van ons geroepen om aan elkaar en aan u toe te behoren.
Dat wij niet losgeslagen leven
buiten uw bereik –
bescherm ons tegen onszelf.
Dat uw Geest ons wakker houdt
En de kracht tot liefde ons niet ontbreekt.

O Heer God erbarmend genadig lankmoedig
rijk aan liefde rijk aan trouw
bewarend liefde tot het duizendste geslacht.

 

Onze Vader

Vredeswens

We delen graag in de vreugde van mensen. Laten we bidden dat we binnen afzienbare tijd redenen hebben om met velen te vieren dat oorlog en verdrukking die op zoveel plaatsen in de wereld mensenlevens vernietigt, ten einde zijn. Dat we blijven geloven dat het kan.

Communie

Psalm 98

Zing voor de HEER een nieuw lied: wonderen heeft hij verricht.
Zijn rechterhand heeft overwonnen, zijn heilige arm heeft redding gebracht.
De HEER heeft zijn overwinning bekendgemaakt, voor de ogen van de volken zijn gerechtigheid onthuld.
Hij heeft gedacht aan zijn liefde en trouw voor het volk van Israël.
De einden der aarde hebben het gezien: de overwinning van onze God.
Juich de HEER toe, heel de aarde, juich en jubel, zing het uit.
Zing voor de HEER bij de lier, laat bij de lier uw lied weerklinken.
Blaas op de ramshoorn en de trompetten, juich als de HEER, uw koning, verschijnt.
Laat bruisen de zee en alles wat daar leeft, laat juichen de wereld met haar bewoners.
Laten de rivieren in de handen klappen en samen met de bergen jubelen
voor de HEER, want hij is in aantocht als rechter van de aarde.
Rechtvaardig zal hij de wereld berechten, de volken oordelen naar recht en wet.

Slotlied: Boek jij bent geleefd

Die chaos schiep tot mensenland,
die mensen riep tot zinsverband,
Hij schreef, ons tot bescherming,
zijn handvest van ontferming.
Hij schreef ons vrij, met eigen hand.

Schrift die mensenoorsprong schrijft.
Woord dat trouw blijft.

Dat boek waarin getekend staan
gezichten, zielen, naam voor naam,
hun overslaande liefde,
hun overgaande liefde,
hun weeën die niet overgaan.

Schrift die mensendagen schrijft.
Licht dat aanblijft.
Zijn onvergank’lijk testament:
dat Hij ons in de dood nog kent –
de dagen van ons leven
ten dode opgeschreven,
ten eeuwig leven omgewend.

Schrift die mensentoekomst schrijft.
Naam die trouw blijft.

Tekst: Huub Oosterhuis
Melodie: Antoine Oomen

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

.