Dominicus Gent
Viering van zondag 9 oktober 2016
Zorg voor de kwetsbare mens op de vlucht
Elk van jullie van harte welkom in deze zondagsviering. Wij komen hier samen om, midden de drukte van ons leven of met de ervaring van ons alleen zijn, stil te staan en te luisteren hoe de stem van God zich laat ontdekken. Steken we daarom eerst de Paaskaars aan.
Paule en Bernard gingen vorige zondag voor, in een heel mooie viering rond de zorg voor onze moeder-aarde met een link naar Franciscus.
Vandaag, in de tweede viering rond kwetsbaarheid en zorg, willen wij vooral bidden voor de kwetsbare mensen op de vlucht en tegelijk voor al diegenen die hen met een groot hart en zachte handen proberen te helpen.
Verschillende kleuren
Elk een eigen lokroep
Verschillende mensen
Elk hun eigen verhaal
Verschillend proberen
Samen te zijn
Verbondenheid
Ons eigenlijk verhaal
Een jaar nadat het beeld van de dode driejarige Alan Kurdi op een Turks strand wereldwijd voor verontwaardiging zorgde, is het dodental op de Middellandse zee alleen maar gestegen. Oxfam berekende dat wereldwijd het voorbije jaar een vijfde meer migranten omkwamen, op weg naar een betere toekomst. Hun eigenlijke verhaal is op een vreselijke wijze gestopt. Regeringen van over de hele wereld zaten op 19 en 20 september aan tafel in New York, voor een dubbele gelegenheid. De eerste VN-top over migratie en vluchtelingen, en de leiderstop over migratie de dag nadien. Een hoopgevende primeur, maar nog lang niet voldoende.
De VN-top is afgelopen zonder echt resultaat. De uitkomst is een “verklaring van New York over vluchtelingen en migratie“. Maar die bevat geen enkel stevig engagement om uit de huidige status quo te geraken. De daarop volgende dag probeerde president Barack Obama op de leiderstop de regeringsleiders te pushen om concrete engagementen op te nemen. Met succes! 50 landen hebben beloofd om samen 4 miljard € vrij te maken voor initiatieven die vluchtelingen aan onderwijs en werk helpen. België is jammer genoeg niet bij die 50 landen.
De belofte van de 50 landen geeft moed. Gaan deze 50 landen zich echt ook houden aan hun engagement?
Liesbeth Goossens, humanitair beleidsmedewerker van Oxfam Solidariteit antwoordt hierop: “Er is een transparant mechanisme nodig om de concrete acties van landen te kunnen opvolgen. Om ervoor te zorgen dat de beloftes die gedaan werden, ook vervuld worden“.
Maar ook al diegenen die gastvrijheid verlenen of eraan meewerken (en zo zijn er ook een aantal onder ons hier) willen in verbondenheid hun verhaal bundelen. Gastvrijheid is immers een risico van kwetsbaarheid voor zowel ontvanger als gast. Beiden voelen angst voor het onbekende. Wij kunnen ervoor kiezen om de vreemde binnen te laten onder voorwaarden. We zien dit vaak terugkomen in de manier waarop over integratie van vluchtelingen en migranten wordt gesproken. Ze moeten zich zo goed mogelijk aanpassen aan de Belgische cultuur en de huisregels volgen. Hierdoor begint een eeuwige en onmogelijke strijd om de ander te onderwerpen. Tegenwoordig spreekt men soms van een gefaalde integratie. Maar wie heeft op dat moment gefaald? Door krampachtig het huis of de samenleving te beschermen zoals het was vóór het aankloppen, gaat het huis of de samenleving kapot. Het aankloppen kan immers niet ongedaan worden gemaakt. Een antwoord vinden we in een verhaal over gastvrijheid in het boek Genesis. Het verhaal van Abraham bij de eik van Mamre.
Lezing: Genesis; 18, 1 – 10
Eens verscheen de heer aan Abraham bij de eik van Mamre, toen Abraham op het heetst van de dag bij de ingang van zijn tent zat. Hij sloeg zijn ogen op en zag plotseling drie mannen voor zich staan. Meteen liep hij van de ingang van zijn tent naar hen toe; hij boog diep en zei: ‘Indien ik genade heb gevonden in uw ogen, mijn heer, ga dan niet aan uw dienaar voorbij. Ik zal water laten halen; was uw voeten en rust hier onder de boom. Nu u bij uw dienaar bent zal ik een stuk brood voor u halen om u te sterken voor uw verdere reis.’ Ze zeiden: ‘Doe dat. Heel graag.’ Abraham ging haastig de tent in naar Sara en zei: ‘Neem gauw drie schepel fijn meel, kneed het en bak er koeken van.’ Daarna liep Abraham naar de kudde, zocht een lekker mals kalf uit en gaf het aan zijn knecht om het snel toe te bereiden. Toen bracht hij hun wrongel en melk, en het kalf dat hij had laten toebereiden, en zette hun dat alles voor; terwijl zij aten bleef hij bij hen staan, onder de boom. Toen vroegen ze hem: ‘Waar is Sara, uw vrouw?’ Hij antwoordde: ‘Daar, in de tent.’ Toen zei Hij: ‘Het volgend jaar, rond deze tijd, kom Ik bij u terug, en dan zal Sara, uw vrouw, een zoon hebben.’ Sara stond te luisteren bij de ingang van de tent, achter hem.
Maar laten we eerst samen bidden voor al die mensen die naamloos, kwetsbaar en weerloos door het leven gaan. Zingen we voor hen dit lied.
Tweede overweging
Ik ben niet voor migratie. Maar ik voeg er snel aan toe: ik ben niet tegen migratie. Kwestie van hier geen oorlog te ontketenen. Migratie is een gegeven. We kunnen haar niet laten verdwijnen. Maar we kunnen wel kiezen hoe we ermee omgaan. Ik ben wel tegen gedwongen migratie. Aldus Hilde Geraerts in TGL van mei ll. Volksverhuizingen, migratie zijn natuurlijk een gegeven van alle tijd. In talrijke stukken uit het OT zien we reeds hoe volkeren van de ene naar de andere plaats trekken. Op zoek naar een beter leven. Onder druk van honger. Of om oorlogsgeweld te ontvluchten. Is het vandaag anders? Neen. Oorlog, klimaatveranderingen, handelsakkoorden, gebrek aan sociale bescherming en medische verzorging, gebrek aan onderwijs, kortom gebrek aan een lokaal toekomstperspectief zijn ook vandaag de grote boosdoeners. Het is mijn stellige overtuiging dat van de meer dan 60 miljoen vluchtelingen vandaag het gros liefst in eigen land een beter leven wil opbouwen.
Maar zolang voor al die wereldwijde problemen geen afdoende antwoorden voorhanden zijn, moeten wij in het rijke westen, mee zorg dragen voor de meest kwetsbaren. Het is als het ware onze verdomde plicht. Abraham toont op een open manier hoe onvoorwaardelijke gastvrijheid kan zijn. Zonder er iets van te verwachten. En dat op het heetst van de dag. Hij vergeet de hitte en doet alles om de anderen met respect te ontvangen. Doen wij dat ook? Laten we eens proberen ons de situatie voor te stellen. Ineens staan er vreemdelingen voor onze deur. Zouden wij even gastvrij zijn als Abraham? Eerlijk gezegd: ik denk het niet. Integendeel, als er vreemdelingen aan onze deur bellen, vertrouwen we het niet. Niet zo voor Abraham. Hij kent die drie mannen niet, maar er is bij hem helemaal geen sprake van wantrouwen. Wel van een echte verheerlijking van gastvrijheid, en dat is iets wat niet echt leeft in onze cultuur. ‘Ieder voor zich’, en ‘Iedereen moet voor zijn eigen zaken zorgen’: dat leeft in onze cultuur. Pas door de vreemde onvoorwaardelijk binnen te laten, kan dit ook iets voor ons betekenen. Het is pas door de vreemde toe te laten en deze een kans te geven iets te tonen, dat de samenleving haar eigen voortbestaan kan garanderen. Maw we kunnen veel terug krijgen voor dat stukje gastvrijheid dat wij bieden.
Dat verhaal van enkele duizenden jaren geleden, kan ook ons op weg zetten.
In onze stad zijn er vele initiatieven die dat werk ondersteunen. Mensen die er zijn voor elk ander. Door een gezellige sfeer te creëren, naar zijn of haar verhaal te luisteren, maar ook, door praktisch mee te werken waar het nodig is. Daaruit ontstaan dan gesprekken over cultuur, over problemen waar vluchtelingen tegenaan lopen, over levensvragen, over familieleden waarmee ze al een tijd geen contact meer kunnen hebben. Schitterende ideeën die mensen dichter bij elkaar brengen. Die ons meer begrip doen opbrengen. Die ons veel teruggeven van het kleine wat wij soms doen.
Bij de voorbereiding stelden Mieke en ik ons ook die vraag: en hoe gaan wij daarmee om, als het om de onbekende gaat die aanbelt. Hij of zij vragen om binnen gelaten te worden, maar hij verstoort zo waar wij mee bezig zijn. Aanmoediging van anderen kan ons vast over de drempel van onzekerheid en twijfel helpen. In Canada is een mooi initiatief ontstaan waarin 30000 gezinnen evenveel gezinnen met vluchtelingen opvangen. Geen druppel op een hete plaat. Maar een concrete stap en signaal dat verandering kan plaatsvinden. Daar groeit besef en de roep om naar een nieuwe samenlevingsopbouw te gaan. Geen holle woorden, maar concrete actie. Want het blijft zonde dat ze hun grond moeten verlaten om hier als derderangsburgers te worden gedumpt.
Als christenen die regelmatig samen vieren zijn wij bevoorrechten om bruggen-bouwers, verbindingsmensen en herverdelers te zijn. Wij komen in al onze verscheidenheid samen om te delen in een gemeenschapsviering. En te luisteren naar woorden van wijsheid uit de bijbel. De tafeldienst is een tastbare en materiële uitdrukking van onze herverdeling opdat iedereen rustig en met genoeg kan leven. We geven uitdrukking van onze betrokkenheid opdat iedereen sociaal en economisch recht wordt gedaan. Geef ons heden ons dagelijks brood. En van hier worden we weer weggestuurd. Neem jullie verantwoordelijkheid om daadwerkelijk een nieuwe samenleving op te bouwen.
Ik wens het mezelf op de eerste plaats toe.
Uitnodiging tot de tafeldienst
Hoe verscheiden we ook zijn, deze tafel brengt ons bijeen als één grote familie. Overal wordt gebouwd aan huizen van vrede vol gastvrijheid. Overal zoeken mensen naar mogelijkheden om in verbondenheid hun eigenste verhaal te bundelen. Laat ons aan tafel gaan als gemeenschap rond voedsel en verhaal. Rond de genade van het samenzijn en de inzet van jong en oud. Geïnspireerd door Jezus, die genade en inzet heeft voorgeleefd. We weten ons ook verbonden met onze lieve doden wier leven wij als richtingwijzer meenemen voor ons eigen leven. En voor alle gemeenschappen die zich geroepen weten rond het teken van gebroken brood en gedeelde wijn.
Laten wij aan tafel gaan, en zingen wij het tafelgebed: Gezegend Eeuwige, gij reddene God
Gezegend, Gij.
Met brood en wijn legt Gij het leven
in onze handen, dat het vrucht mag dragen.
Hierrond vormen wij gemeenschap.
Gezegend, Gij.
Gij hebt mensen voor elkaar geschapen
om elkaar lief te hebben, om voor elkaar te zorgen, om bij elkaar te zijn.
Gij hebt ze tijd van leven gegeven
tijd van onbezonnenheid, tijd van loutering,
de lange weg die we moeten gaan,
met onze dromen, met onze grenzen.
Maar dat we hem niet alleen moeten gaan.
Dat we ons leven kunnen krijgen en weggeven aan elkaar.
Dat er mensen zijn die blijven opkomen voor de minsten,
optrekken met wie veracht is in de ogen van de wereld,
meezwerven tot het uiterste, soms over de grens,
en niet ten onder gaan.
Met hen voor ogen
komen wij op het spoor van Eén
die levens uit hun schaduw viste,
die overeind bleef tot het laatst,
Jezus, godsmens, broeder.
Zo doodnatuurlijk als hij had geleefd
brak hij, de laatste keer aan tafel, brood
en zei toen onverwacht:
‘dit is mijn lichaam voor u’
en toen liet hij een beker drinken en zei
‘dit is mijn bloed, het nieuw verband’
Onze Vader
Vredewens
Communie
Lied: tekenen van Hoop
*
houtsnede: Stijn Peters