Viering Dominicus-Gent
1 oktober 2017
Vredeszondag
Van harte welkom in deze viering. De Vlaamse Vredesweek begon op 21 september, Werelddag voor de Vrede. Vandaag zondag 1 oktober komen we samen om te bidden en ons te bezinnen over de vrede die uit weerbare, geweldloze liefde geboren wordt.
“Liefde is een krachtige bron van verandering. Een kracht die in ons allen zit. Iedereen wordt geraakt door liefde, ongeacht kleur, religie, cultuur of land van herkomst,” schrijft Bleri Lleshi in zijn boek “Liefde in tijden van angst”.
Jezus van Nazareth is tweeduizend jaar geleden de weg van geweldloze liefde gegaan. Hij had er zijn leven voor over. Ook vandaag worden wij uitgedaagd tot een grotere liefde. Vrede wordt niet opgebouwd door onverschilligheid, wrok, haat of geweld. Alleen de liefde bouwt op.
Laten we in dit uur van samenzijn ons voeden aan de bronnen van hoop, geloof en liefde.
Bidden we om nieuwe kracht tot liefdevol verzet en vrede.
En steken we daartoe de Paaskaars aan.
Lied: Waar is de plaats
t&m. Berre van Thielt, De scala van de vrede, cd Pax Christi Vlaanderen, 2006
Waar is de plaats die vrede lacht?
Waar wordt aan mensen recht verschaft?
Waar is de God die leven geeft?
In elke mens die liefde deelt.
Ik zoek de plek waar vrijheid heerst,
waar elke mens van angst geneest,
ik zoek de God die armen heelt,
in elke mens die liefde deelt.
Ik zoek het land dat vreugde heet,
vrij van geweld en oorlogsleed,
ik zoek de stad waar God regeert,
in elke mens die liefde deelt.
Hier is de plaats die vrede lacht,
hier wordt aan mensen recht verschaft,
hier is de God die leven geeft,
in elke mens die liefde deelt.
Waar is de plaats die vrede lacht? De vraag blijft actueel want geweld is alomtegenwoordig. Op zoveel verschillende vernietigende wijzen: in oorlog, in uitbuiting, in diefstal, landroof, grondstoffenroof, oneerlijke handel, uitputting en vernieling van aarde, lucht en water, enz…
We lezen enkele fragmenten uit de Vredesboodschap die paus Franciscus bij het begin van dit jaar, op 1 januari uitgesproken heeft. Hij benoemt er op niet mis te verstane wijze wat er fout loopt. En we confronteren die fragmenten uit zijn boodschap met enkele concrete politieke beslissingen en keuzes die in België genomen werden. Met deze focus willen we ons aansluiten bij zijn oproep om op de plaats waar we zelf staan onze verantwoordelijkheid op te nemen en de dodelijke spiraal van geweld een halt toe te roepen. Radicaal samen in liefdevol verzet.
Geweld is niet de oplossing voor onze gebroken wereld.
Geweld beantwoorden met geweld leidt in het beste geval tot
gedwongen migraties en enorm lijden, omdat kolossale
hoeveelheden middelen worden ingezet voor militaire doeleinden
en niet ten goede komen aan de dagelijkse noden van jonge
mensen, families in moeilijkheden, de ouderen, de zieken, de grote
meerderheid van mensen in onze wereld. In het ergste geval kan
het leiden tot de dood, zowel lichamelijk als geestelijk, van veel
mensen, zo niet van alle mensen.
‘Geweld beantwoorden met geweld leidt tot gedwongen migraties’: zowat dagelijks worden we geconfronteerd, vooral door beelden en cijfers, met de miljoenen mensen op de vlucht voor oorlogsgeweld. Oorlogen die dan wel veraf mogen lijken maar waarin ons land door haar militaire deelname verantwoordelijkheid draagt: de oorlogen in Afghanistan, in Syrië, in Irak, in Libië.
Vergeten we dat niet te gemakkelijk? En hoever kan het cynisme gaan wanneer we de vele mensen op de vlucht voor dit geweld buiten willen? Onderdak weigeren of zelfs terugsturen?
‘Geweld met geweld beantwoorden leidt tot enorm lijden omdat kolossale hoeveelheden middelen worden ingezet voor militaire doeleinden’ :
Wat die kolossale middelen betreft: Er is door onze regering de geplande aankoop van 34 nieuwe gevechtsvliegtuigen voor een kostprijs die kan oplopen tot 5 miljard euro. Met bovenop een onderhoudsprijskaartje van 240 miljoen euro jaarlijks.
Verder is België als klein land een grote speler in de internationale wapenhandel. Dat geldt zowel voor Wallonië als voor Vlaanderen. En die uitvoer van wapens gaat voornamelijk naar de Verenigde Staten en Saoudi-Arabië. Maar ook naar Israël. Laat dat de voornaamste kopers zijn, de Belgische wapens komen overal terecht. Naar wereldvrede streven en terzelfdertijd een sterke wapenindustrie handhaven is onmogelijk.
Het zijn kolossale uitgaven die niet ingezet worden voor de noden van de grote meerderheid van mensen in onze wereld:
Wat zou er met de reusachtige bedragen aan wapens besteed, niet allemaal kunnen verwezenlijkt worden voor de meest hulpbehoevende mensen in de wereld? Voor de bevolkingsgroepen die migreren op zoek naar een toekomst.
Maar eveneens voor de eigen bevolking. In eigen land neemt, alle goednieuwsvertoningen ten spijt, de armoede toe. De cijfers zijn beschamend: op 100 mensen in België leven er 11 met een inkomen onder de armoededrempel. En wat kinderarmoede betreft mogen we ons tot de koplopers in Europa rekenen: in Vlaanderen 1 op 10, in Wallonië 1 op 4 en in Brussel 4 op 10.
Een ethiek van zuster en broederschap en van
vreedzaam samenleven tussen individuen en volkeren kan niet
gebaseerd zijn op de logica van angst, geweld en een gesloten
houding, maar op verantwoordelijkheidsgevoel, respect en een
oprechte dialoog. Daarom pleit ik ook voor ontwapening en voor
het verbod en de afschaffing van nucleaire wapens: nucleaire
afschrikking en de dreiging van een gegarandeerde wederzijdse
vernietiging zijn niet in staat de grondslag te vormen van dit soort
ethiek. Ik pleit met net zoveel aandrang voor een eind aan
huiselijk geweld en het misbruik van vrouwen en kinderen. (…)
De weg van geweldloosheid moet thuis beginnen en zich dan
verder verspreiden over de gehele mensenfamilie.
Het lijkt erop dat we ons het meest zorgen moeten maken over
datgene wat in de media nauwelijks of niet aan bod komt.
Terwijl we ons verkijken op de oorlogstaal van Trump en de Noord-
Koreaanse Kim Jong-un werd op woensdag 20 september in de
schaduw van de Verenigde Naties een verdrag getekend dat kernwapens verbiedt.
122 landen ondertekenen dat verdrag. België niet. Hoe vaak en hoe uitgebreid was dit de voorbije week een nieuwsitem?
België ondertekent dit verdrag tot nucleaire ontwapening niet.
Misschien omdat we ons land zich dan moet verbinden tot het weghalen
van de Amerikaanse kernwapens die zich nog altijd in Kleine Brogel
bevinden? Misschien.
Ooit is het anders geweest en speelde België een voortrekkersrol in het internationaal verbod op biologische en chemische wapens, antipersoonsmijnen en clustermunitie. Het kan dus.
Het kan dus dat een klein land een verschil van belang maakt. Laat ons alvast de praatjes, de leugens voor deze keuze, ontwapenen.
En radicaal samen verzet aantekenen tegen de perverse logica van steeds meer en betere wapens in dienst van onze veiligheid.
Evangelielezing: Mat. 21, 28-31
‘ (…) wat denkt u hiervan?
Iemand had twee zonen.
En hij ging naar de eerste en zei:
“ Jongen, ga vandaag in de wijngaard werken”.
Hij antwoordde: “Nee, ik wil niet.”
Later bedacht hij zich en ging toch.
Toen ging hij naar de tweede en zei hetzelfde.
Die antwoordde: “Goed, heer.” Maar hij ging niet.
“Wie van de twee heeft de wil van de vader gedaan?”
Ze zeiden: “De eerste”.
Overweging
Deze parabel is glashelder en spreekt voor zich: Niet de godsdienst geeft toegang tot het Rijk Gods maar de daadwerkelijke liefde.
In feite richt Jezus de parabel van de twee zonen tot de hogepriesters en de oudsten van het volk (Matteüs 21,23). Door hun godsdienstpraktijken bouwen deze zich zekerheid en zelfvertrouwen op, zodat ze de oproep van God in de wind slaan die Jezus hen aanreikt. Participeren aan het Rijk Gods is geen kwestie van bij de juiste club te horen.
Geen land, geen afkomst, geen partij, geen kerk, geen vereniging, geen werkplek garandeert ons deelname aan dat samenleven van God en mens in Rechtvaardigheid, Vrede en Liefde. Niet omdat afkomst, partij, kerk, werkplek of verenigingen onbelangrijk zouden zijn maar omdat de toets ligt in wat we effectief doen, als individu, als vereniging, als onderneming, als kerk, als partij, als land,…
’t Is te doen. In de dubbele betekenis van die zegswijze: er moet gehandeld worden én het is haalbaar. Het is te doen. Het is een weg te gaan om in elke situatie opnieuw dat Rijk der hemelen aanwezig te brengen. In een dubbele beweging: dit samenleven hier en nu aanwezig stellen in onze manier van leven, in onze onmiddellijke omgeving, in onze rechtstreekse relaties en stappen zetten om het maatschappelijk dichterbij te brengen en structureel te verankeren.
In Jezus’ voetstappen gaan, is gevraagd worden om ja te zeggen aan Gods geweldloze liefde. Het is de dynamiek van die liefde die ons in staat stelt de droom van vrede in vervulling te doen gaan door recht te doen aan wie uitgesloten worden, aan al wie niet tot waardig leven kan komen.
Wanneer we ons in die beweging van liefdevol verzet stellen zullen wij misschien nog verwonderd staan wie er allemaal meedoet.
Eén voorbeeld: Gisterenavond was er de reportage over de leerlingen van het Imelda-instituut die als ambassadeurs van de dialoog naar Israël-Palestina trokken en vanuit die ervaringen hun acties verder zetten: radicaal samen.
Waar we ook staan, elkeen kan op haar plek werk maken van vrede door liefdevol verzet tegen alles wat mensen tegen mekaar opzet, door zich niet te laten leiden door angst die best wel begrijpelijk is en soms ook heel terecht maar die nooit uitzicht biedt op een plek om vredevol samen te leven.
Tafeldienst
Het is tijd om aan tafel te gaan. Elkaar uitnodigen, wijn schenken, een maaltijd delen, het zijn gebaren van vrede bij uitstek.
Eenvoudige tastbare gebaren die de essentie van Jezus’ denken en doen samenvatten. Rond zijn tafel krijgt elke mens, zonder onderscheid, een plaats en wordt gemeenschap werkelijkheid.
Gemeenschap is de plek waar iedereen bezig is over te gaan van de duisternis van het egocentrisme naar het licht van de liefde.
Liefhebben is eenvoudig gelukkig zijn om dat de ander er is. Het is je bij elkaar geborgen weten en tevens de vaste overtuiging dat de ander trouw is aan zijn roeping. Zo heeft Jezus van Nazareth het ons voorgedaan.
Op deze dag van de vrede weten we ons verbonden met alle mensen, waar ook ter wereld die van harte naar elkaar omzien.
We gedenken ook onze lieve doden die ons hierin zijn voorgegaan.
Rond deze tafel brengen wij in herinnering Jezus van Nazareth die ons radicale zelfgave voorleefde. De avond voordat hij gekruisigd werd en zijn leven gaf in uiterste consequentie van een leven in liefde voor een vredevol samenleven waarin voor iedereen plaats is, zat hij samen aan tafel met zijn vrienden.
Zij aten en dronken samen en toen nam hij een stuk brood en zei:
Dit is mijn lichaam, voor jullie gegeven, neemt en eet hiervan en blijft dit doen tot mijn gedachtenis.
Na de maaltijd nam hij ook de beker met wijn en zei:
Dit is mijn bloed dat voor jullie wordt vergoten,
door al wat zo zondig is in deze wereld,
drink deze bekering van vergeving
Het werd toen stil
begrepen ze wat hij wilde zeggen?
Begrijpen wij?
Slot
We lezen een fragment uit een gesprek van Mohamed El Bachiri met zijn kinderen. Mohamed El Bachiri is de metrochauffeur wiens vrouw is gedood in de bomaanslag in de metro in Maalbeek. David Van Reybrouck tekende zijn verhaal op in het boekje: Een jihad van liefde.
‘We zijn allemaal broeders,’ zeg ik.
‘Is iemand die zoiets doet ook een broeder?’
‘Ja, dat is ook een broeder, maar een broeder die
een verkeerd pad heeft gekozen. Als mens blijft hij
je broeder, ook al heeft hij het allerergste gedaan.’
Ze zijn kwaad, ze willen wraak. Ik zeg:
‘Als je iemand doodt of met geweld reageert, dan maak
je dezelfde fout als hij. Dan verlaag je je tot zijn
niveau. Jullie zijn beter dan dat. […]
Baden in liefde, drijven op de rivier van het leven:
niets rechtvaardigt haat, niets zal tot haat leiden.
Zelfs de zwaarste beproevingen en de grootste
teleurstellingen zullen ons niet doen zwichten
voor een taal of een ideologie die oproept tot haat
en vernietiging.
Laten we verdergaan vanuit het hart en de rede,
met een overtuiging, of die nu religieus is of niet.
Laten we de liefde aanboren, die onuitputtelijke
grondstof, die uit het hart komt en niet uit de
bodem.
*
foto G.Vanhercke: Metz kathedraal, detail schepping Chagall