Dominicus Gent

Viering van zondag 15 januari 2023
Verbeelding 2

 

U beseft wellicht dat vandaag de internationale bidweek voor de eenheid begint. Het initiatief bestaat reeds 175 jaar en heeft uiteraard verschillende vormen aangenomen. Waar aanvankelijk gebeden werd voor de bekering van alle afvalligen tot de Rooms katholieke kerk, zijn er sinds Vat II heel nieuwe accenten gelegd. De toenadering onder de kerken van christelijke signatuur was een heel nieuwe en veelbelovende stap. Dat concilie is ondertussen bijna een eeuw geleden. Ondertussen zijn nieuwe stappen gezet. De samenleving ging er anders uitzien toen we van naderbij kennis maakten met andere godsdiensten en ook in gesprek gingen met niet religieuze levensbeschouwingen. De relaties liepen niet altijd van een leien dakje maar we leerden wederzijds respect te tonen en te ontvangen. Daar was veel openheid en luisterbereidheid voor nodig. Daarin willen we ons ook blijvend oefenen.

Het brengt ons meteen bij het thema van deze viering. We borduren verder op de viering van vorige week waar een eerste stap werd gezet in et thema vandaag vanuit een andere invalshoek benaderen. Verbeelding is onmisbaar. Zowel om open te staan voor elkaar als om lucied te worden voor mogelijke stappen achteruit in de richting van gelijkhebberij of fundamentalisme.

Daarom willen we in deze viering aansluiten bij de viering van het feest van de openbaring dat gevierd werd in de oosterse orthodoxe kerk en willen we inspiratie vinden bij de wijzen uit het oosten die de ster hebben gevolgd die hun leven zin en betekenis gaf. En ook vandaag maken we licht en zingen we biddend om luisterbereidheid: 500

 

Wees hier aanwezig, woord ons gegeven.
Dat ik U horen mag, met hart en ziel.
Wek uw kracht en kom ons bevrijden

Woord ons gegeven, God in ons midden,
toekomst van vrede, wees hier aanwezig.
Uw wil geschiede, Uw koninkrijk kome.
Zie ons, gedoog ons, laat ons niet vallen.

Wek uw kracht en kom ons bevrijden

Dat wij niet leven, gevangen in leegte.
Dat wij niet vallen, terug in het stof.
Zend Uw geest, dat wij worden herschapen.

Wek uw kracht en kom ons bevrijden

Dat wij U horen, dat wij u leven,
mensen voor mensen, allen voor allen.
Dat wij volbrengen uw woord, onze vrede.

Wek uw kracht en kom ons bevrijden.
Wek uw kracht en kom ons bevrijden

T: Huub Oosterhuis M: Tom Löwenthal
 

De verbeelding van het Rijk Gods

Bij het voorbereiden van deze viering kwam in mij de vraag op: hoe zou Jezus zich het Rijk Gods verbeeld hebben? Zóu Hij het zich heel concreet verbeeld hebben? Hoe stelde Hij zich dit Rijk voor, als we er van uit mogen gaan dat die voorstelling de inspiratie was voor het leven dat Hij ging leiden. Een leven van gesprekken met heel veel soorten mensen: vissers, schriftgeleerden, tollenaars, kinderen, vrouwen, zieken, anders gelovigen, veroordeelden, mensen uit alle lagen van de samenleving. Die voorstelling van het Rijk Gods inspireerde Hem wellicht ook om hen parabels te vertellen: over de lamp die je niet in een kist moet zetten, een klein mosterdzaadje dat kan uitgroeien tot een boom waar vogels zich in nestelen. Ik denk dat de Bergrede het dichtste komt bij zijn visioen van dat Rijk waartoe hij de mensen opriep. En onvoorwaardelijke liefde voor wie de minste waren in de maatschappij van toen.

Ook vandaag kunnen we ons verbeelden hoe dat Rijk Gods er mogelijks zou uitzien, uitgaande van die gesprekken, parabels en de Bergrede.
En zouden we die voorstellingen hier met mekaar delen, dan hoorden we een rijk palet aan diverse interpretaties, visioenen en inspiratie. En dat is eigenlijk wat we hier wekelijks ook doen, op die manier houden we dit visioen levendig en actueel.
Een gezamenlijk visioen of groot verhaal kan mensen inspireren en in beweging brengen. Maar het is belangrijk dat dit rijke palet van diverse interpretaties en gedachten kan blijven klinken. Dat het niet uitmondt in een strikte leer, wetten en, erger, sancties als je hier niet aan beantwoordt. Dan kan je tot samenlevingen komen waar groepen mensen in naam van een godsdienst onderdrukt worden en alle interpretaties bij een kleine elite komen die met militaire macht die regels afdwingen.
Verbeelding is een fantastisch vermogen om je voorstellingen te maken van een werkelijkheid die anders abstract is. Als je echter in angst of woede je verbeelding loslaat kan dat grote gevolgen hebben. Ik heb zelf de ervaring dat als iemand later komt dan voorzien en ik die niet kan bereiken, dit een hele ketting van angstige gedachten bij mij produceert. De ervaring heeft me geleerd dat die vreselijke scenario’s enkel in mijn hoofd gebeuren en geen voorspellingen zijn van de toekomst. Het vraagt discipline en allerlei hulpmiddeltjes om er niet in opgezogen te worden.
Hetzelfde kan gebeuren met kwaadheid of vooroordelen. Je kan gekwetst worden door acties of woorden van mensen en dit kan aanzetten tot negatieve gedachten, oordelen en kwaadheid. Wat dan helpt is in gesprek gaan en toetsen of je interpretaties wel echt zijn en eventueel ook aangeven dat iets je gekwetst heeft.
Dat is zo tussen mensen onderling, maar het gebeurt ook tussen bevolkingsgroepen, landen, in de politiek. In een interview in De Standaard van 17 december stelt Koen Debeuf dat historische gebeurtenissen niet gedreven worden door rationele afwegingen maar door vernederingen, ressentiment en tribalisme. De weg om hieruit te geraken is volgens hem dialoog en samenwerking. Dat is hetzelfde als tussen individuen, maar veel moeilijker tussen volkeren en groepen. Dan gebeurt de communicatie immers vanuit diverse kanalen en die communicatie kan heel erg aanzetten tot slachtofferschap en vijandsbeelden.
Daarom is juiste en verbindende communicatie ontzettend belangrijk op kleine en grote schaal.

Vervullen we dit huis met die verbindende communicatie van hart en geest 

Vervul dit huis met hart en geest,
met aandacht voor de kleinen.
Dat al wie hier naar binnen gaat
hen noemen zal de zijnen.

Wees hier opnieuw verbeeldingskracht,
geef taal en toon aan dromen.
Geef stem aan wat verborgen bleef,
laat hier jouw rijk maar komen.

Wees kracht en troost voor jong en oud,
dat niemand hoeft te vrezen
als hij zich inzet voor jouw rijk,
want dood heet daar ‘verrezen’.

T: Jan van Opbergen M: “Ons is geboren”

 

Inleiding op lezing Paulus

Ik vind Paulus een intrigerende figuur. De geloofsweg die hij heeft afgelegd is indrukwekkend. Van fervente jood, gehecht aan de Tora en de tempel in Jeruzalem, tot wereldreiziger en verkondiger van Jezus’ goede boodschap. Waarlijk een bijzondere weg. Flexibel om zich in te leven in verschillende situaties. Zonder zijn persoonlijke mening op te geven.

Geboren en getogen in de joodse traditie groeit hij uit tot een fervent aanhanger van de joodse levensstijl. Nauwgezet wil hij alle leefregels naleven. Hij mag zelfs onder de categorie van de Farizeeën gerekend worden. Dat zijn mensen die de joodse traditie zien als weg naar geluk. Ze zijn ervan overtuigd dat trouw aan de Tora de komst van de nieuwe tijd waar iedereen zo naar uitkijkt bespoedigt. Daarom kan Paulus die nieuwe beweging die zich op Jezus beroept niet verdragen. Ze wijkt te veel af van de Tora. Daarom dient zij gestopt te worden. Het is Paulus’ ambitie die beweging onderuit te halen. Hij doet dat met toestemming van de hogepriester. Opjagen en gevangen zetten: dat is zijn doel. Een beetje geweld kan daarbij nuttig zijn: het gaat toch om de goede zaak. Recht in de leer, orthodox, misschien zelfs een beetje fundamentalist, zo mogen we Paulus wel typeren. Korte metten met andersdenkenden, vooral omdat ze de joodse identiteit met voeten treden.
Met dat doel voor ogen onderneemt hij die tocht naar Damascus waar hij de aanhangers van Jezus bij de kraag kan vatten. Onderweg doet hij een heel aparte ervaring op. Alsof een nieuw inzicht de vaste grond onder zijn voeten weg haalt. Hij is er ondersteboven van. (Ondanks Caravaggio en Rembrandt is er nergens sprake van een paard waar hij af tuimelt.) Het is alsof hem een licht opgaat. De ervaring van de opgestane Jezus betekent dat die nieuwe tijd reeds begonnen is. Van nu af aan staat niet de Tora centraal maar Jezus de Verrezene. Er kan dus geen sprake van zijn die volgelingen van Jezus te veroordelen omwille van hun afwijkende levensstijl. Het betekent voor Paulus een hele ommekeer. Want hij wil de positieve betekenis van de Tora niet verloochenen. Hij zoekt een verband tussen beide. De wetsbeleving wordt ingeruild voor de liefde als de vervulling van de Tora. Geen verwerping van de Tora, maar het inzicht dat Jezus die Tora tot vervulling brengt. Het wordt een bijzondere uitdaging voor de onstuimige Paulus. Jood en christen tegelijk.

Paulus wil zijn geloof uitdragen naar de rest van de wereld. Een nieuwe uitdaging. Hij waagt zich in een heel andere levenssfeer. Een andere cultuur. En wel met een bijzonder bizarre boodschap, althans voor de mensen die hij aanspreekt. Want dat doet hij: hij spreekt mensen aan. Meestal bij een heel gewone gelegenheid. Een gesprek tussen het werken door. Hij doet dit met respect voor de levensvisie die hij aantreft in de Griekse cultuur van zijn dagen. Hij zal zelfs een aantal waarden van hen overnemen.
Misschien mogen we hierin een voorzet zien van een openheid van verschillende geloofsovertuigingen jegens elkaar. Het denken over de betekenis van het christendom in relatie tot andere godsdiensten is reeds geruime tijd aan de gang. Reeds in de Middeleeuwen treffen we mensen uit de drie monotheïstische godsdiensten die in een geest van openheid en luisterbereidheid wederzijds respect en begrip voor elkaar betonen.
Religie wordt echter ook vaak doorkruist door politieke belangen. Ten tijde van de ontdekkingen van de nieuwe wereld roept de kerk zichzelf uit tot de ene ware godsdienst. Het gevolg daarvan is het recht en zelfs de plicht andere volkeren in dat ware geloof te dopen omwille van hun eigen zielenheil. Aldus het concilie van Florence Ferrara van 1442. Enkel en alleen de echt katholieken mogen hopen op een plaats in de hemel. Alle anderen zijn daarvan uitgesloten. Ze mogen nog zo menslievend zijn als maar denkbaar is, zo barmhartig als mogelijk, zonder het éne ware geloof is men radicaal verloren voor de hemel. Later, is de 16e-17e eeuw evenmin een toonbeeld van verdraagzaamheid. Rooms-katholieken en protestanten gaan elkaar te lijf. Voorbeelden genoeg van religieuze verbeelding die het eigen gelijk als een absolute waarheid poneert.
Deze situatie is gelukkig voorbij. Zelfs binnen de rooms katholieke kerk is een heel andere houding gegroeid. Een openheid in respect voor andere religies en levensvisies. Vooral de interreligieuze dialoog mag gelden als een bijzondere kans tot beter begrip en waardering. Opvallend hierbij is het mogelijk samengaan van eenzelfde persoon in verschillende geloofsovertuigingen. Christen en boeddhist zoals Paul Knitter, christen en Hindoe zoals Raimundo Panikkar, om maar deze te noemen. De uitdaging lijkt dan wel hoe we te midden van deze religieuze veelheid een eigen identiteit beleven, zonder ons af te sluiten voor de rijkdom van de ander.
Als inspiratiebron nog even Paulus die in zijn brief aan de Romeinen blijkbaar te rade gegaan is bij de Stoicijnse filosofen bij het schrijven ervan.

 

Lezing Romeinen, 12, 9-21

Laat de liefde ongeveinsd zijn. Heb een afkeer van het kwade en houd vast aan het goede.
Heb elkaar hartelijk lief met broederlijke liefde. Ga elkaar voor in eerbetoon.
Wees niet traag wat uw inzet betreft. Wees vurig van geest. Dien de Heere.
Verblijd u in de hoop. Wees geduldig in de verdrukking
Volhard in het gebed.
Wees deelgenoot in de noden van de heiligen
Leg u toe op de gastvrijheid.
Zegen wie u vervolgen. Zegen hen en vervloek hen niet.
Verblijd u met hen die blij zijn, en huil met hen die huilen.
Wees eensgezind onder elkaar. Streef niet naar de hoge dingen, maar houd u bij de nederige. Wees niet wijs in eigen oog.
Vergeld niemand kwaad met kwaad
Wees bedacht op wat goed is voor alle mensen.
Leef, zo mogelijk, voor zover het van u afhangt, in vrede met alle mensen.
Wreek uzelf niet, geliefden, maar laat ruimte voor de toorn, want er staat geschreven: Mij komt de wraak toe, Ik zal het vergelden, zegt de Heere.
Als dan uw vijand honger heeft, geef hem te eten, als hij dorst heeft, geef hem te drinken, want door dat te doen, zult u vurige kolen op zijn hoofd hopen.
Word niet overwonnen door het kwade, maar overwin het kwade door het goede.

 

Wij zullen, jood en Griek, zijn lichaam worden,
zijn uitstralende kracht in deze wereld,
als wij de woorden doen van de Thora,
die Jezus heeft gedaan en doorgegeven.
Zijn geest is het die ons tezamen voegt
en liefde die ons maakt tot zijn gemeente.

Deemoed, geduld ontferming vonken geest –
waar mensen afgekeerd zijn van geweld,
niet zwichten voor de oude dode wereld
van geld is god of welk bewind dan ook,
waar wij elkaar behoeden en doen leven,
waar laatsten eersten zijn daar woont hij in.

Weest daarom een van harte en van hoop,
de geest bestiere uw intiemst verlangen:
een nieuwe aarde in gerechtigheid,
waar brood en liefde is genoeg voor allen.
Geliefden, nooit heeft iemand God gezien.
Wie naar de liefde leeft, zal in Hem wonen.

T: Huub Oosterhuis M: Antoine Oomen

 

Tafeldienst

Wij mogen aan tafel gaan, worden uitgenodigd om te doen wat zo menselijk is en terugkomt in alle culturen en levensbeschouwingen: het delen van voedsel met elkaar.
Vorig jaar nodigde de Interlevensbeschouwelijke werkgroep uit voor een voordracht over de engel Gabriël. Na de voordracht zou er een hapje en drankje zijn. Dirk en ik haastten ons na het avondeten met de fiets naar Gent, op zoek naar de moskee waar de voordracht zou doorgaan. Toen we daar aankwamen zaten mensen van de diverse levensbeschouwingen aan een lange tafel te eten. We mochten onmiddellijk aansluiten en werden opgenomen in de hartelijke tafelgesprekken. Het samen eten opent de harten van de mensen die aanwezig zijn en is een heel menselijk basisgegeven dat alle mensen met elkaar delen.
Zo staan we ook vandaag rond deze tafel, door vaardige verbeeldingsvolle mensenhanden gemaakt. We nemen mekaars woorden op en proeven, eten en verteren ze om de komende week verder onze gedachten op te bouwen.
We steken kaarsjes aan voor wie niet meer levend onder ons zijn. We steken ook een kaarsje aan voor wie in verbondenheid elders dichtbij of ver weg met ons verbonden is.
Wij groeten U, Naam die ons geschapen heeft,
Wij zegenen de Mens die trouw bleef tot ter dood,
We laten ons aanblazen door de Adem die openbreekt als we verstard zijn,
Zingen we een lied dat ons verbindt: 

Dag mensen, welkom hier rond woord en brood en wijn,
wij willen vieren met elkaar geloof en samenzijn.

Groeten wij eerst de Naam die ons geschapen heeft,
dag vader, moeder, levensbron, dag vraag die ons omgeeft.

Zegenen wij de Mens die trouw bleef tot ter dood,
dag kwetsbaar beeld van God met ons, met al wie leeft in nood.

Vlug Adem blaas ons aan, breek open wie verstart,
dag warme straling, nieuw begin maak zacht wie is verhard.

Komt allen, zingen wij het lied dat ons verbindt:
dat leven ons is aangezegd, bemind elk mensenkind.

T: Wout Nachtegaele M: Eric Thiman

 

 

 Slotgebed

Toen God
met welbehagen zag
wat Hij geschapen had
en hoe het overal
zijn weg begon te vinden
droomde Hij zich iemand.
Een mens
om zorg en vreugde
mee te delen.
Een bondgenoot
die net als Hij
zich liet beroeren
door het wonder van het worden.
En die verrukt kon zien
hoe schoonheid
schoonheid voortbrengt.
Hij blies zijn Geest in hem
en hoopte dat hij zelf
de geestdrift en verbeelding
vinden zou
om met een grote onbevangenheid
die inspiratie door te geven.

Toen zie God heel grootmoedig
‘Doe maar’.

Kris Gelaude

 

Blijf verbonden met de gemeenschap van Dominicus Gent:
via de nieuwsbrieven: https://www.dominicusgent.be/nieuwsbrief/
via Facebook ( https://www.facebook.com/Dominicus-Gent-324436994242688/)
Abonneer u nu op ons nieuw online platform: http://Bijlichten.be 
Ga er in gesprek met de auteurs van de filmpjes!

Indien u meent dat voor een bepaald object het auteursrecht van de auteur of zijn/haar erfgenamen, of het recht op afbeelding geschonden werd, neem dan contact op met ons zodat de situatie kan worden rechtgezet.