Dominicus Gent

Viering van PINKSTEREN 

Zondag 28 mei 2023

 
Vijftig dagen na Jezus dood en tien dagen na Hemelvaart
vieren we met Pinksteren de laatste feestdag van het Paasgebeuren.
De apostelen voelen zich gesteund om een periode af te sluiten waarin hun vriend Jezus bij hen was.
Ze moeten verder. Zo ook wij.
Laten we ons hart openstellen om die inspirerende Geest in ons leven binnen te laten.
We steken de Paaskaars aan als teken van Gods aanwezigheid onder ons.

Veni, creator Spiritus,
Mentes tuorum visita,
Imple superna gratia
Quae tu creasti pectora.

Kom, Schepper, Geest ontsteek jouw vuur,
in ons gedoofd door tijd en duur,
door woorden hol en leeg gemaakt,
door beelden los van jou geraakt.

Herstel in ons die oude kracht
die mensen tot bezieling bracht,
die hen deed gaan waar niemand ging,
die groot noemt wat nog heet gering.

Herleef in ons met jouw geloof,
die tegenkracht van mensenroof,
die roept om solidariteit,
om leven dat geen aandacht krijgt.

Herschep in ons dat oude woord
misbruikt voor oorlog, broedermoord;
die Naam van God hier ooit ontstaan
vanwege land dat moet bestaan.

Herneem daarom jouw oudste recht:
sta op in ons als minste knecht,
die mens die om de ander geeft,
misschien voor hem zijn leven geeft.

(Jan van Opbergen)

Evangelie: Handelingen 2,1-13

Toen de dag van het Pinksterfeest aanbrak waren ze allen bij elkaar. Plotseling klonk er uit de hemel een geluid als van een hevige windvlaag, dat het huis waar ze zich bevonden geheel vulde. Er verschenen aan hen een soort vlammen, die zich als vuurtongen verspreidden en zich op ieder van hen neerzetten, en allen werden vervuld van de heilige Geest en begonnen op luide toon te spreken in vreemde talen, zoals hun door de Geest werd ingegeven.
In Jeruzalem woonden destijds vrome Joden, die afkomstig waren uit ieder volk op aarde. Toen het geluid weerklonk, dromden ze samen en ze raakten geheel in verwarring omdat ieder de apostelen en de andere leerlingen in zijn eigen taal hoorde spreken. Ze waren buiten zichzelf van verbazing en zeiden: ‘Het zijn toch allemaal Galileeërs die daar spreken? Hoe kan het dan dat wij hen allemaal in onze eigen moedertaal horen? Parten, Meden en Elamieten, inwoners van Mesopotamië, Judea en Kappadocië, mensen uit Pontus en Asia, Frygië en Pamfylië, Egypte en de omgeving van Cyrene in Libië, en ook Joden uit Rome die zich hier gevestigd hebben, Joden en proselieten, mensen uit Kreta en Arabië – wij allen horen hen in onze eigen taal spreken over Gods grote daden.’ Verbijsterd en geheel van hun stuk gebracht vroegen ze aan elkaar: ‘Wat heeft dit toch te betekenen?’ Maar sommigen zeiden spottend: ‘Ze zullen wel dronken zijn.’

Pinksteren is het sluitstuk van het Paasgebeuren. 50 dagen ervoor stierf Jezus. Tot 40 dagen erna verscheen hij aan verschillende mensen maar vanaf Hemelvaart lijkt hij helemaal weg.
De apostelen zijn verward en hebben het gevoel van stuurloos te zijn en vallen in een ‘zwart gat’. De man die hen leidde, hen spiritueel inspireerde en het voorbeeld gaf, is voorgoed verdwenen. Wat nu?
Ze kunnen niet eeuwig naar de hemel blijven staren. Ze hebben angst, als volgelingen van Jezus voelen ze het gevaar om herkend en vervolgd te worden. Ze zouden kunnen proberen om onherkenbaar naar buiten te komen… maar hoodies, maskers, motorhelmen & zonnebrillen waren toen nog niet in de mode.
Ze hokken samen maar die situatie is niet houdbaar. Je kan je niet eeuwig afsluiten van de buitenwereld. De boodschap die ze kregen van Jezus is veel te waardevol. Waar moeten ze het lef halen om uit die impasse te geraken? Ze hebben een steuntje nodig, een duw in de rug en die komt als een frisse wind “Roeach Hakodesj”. In het Hebreeuws “heilige geest”, letterlijk “heilige wind” of “heilige adem”.
Heilige geest is kracht in mensen; een tegenkracht; een warmtekracht tegen wat rigide, koud en van steen in ons is.
De apostelen en volgelingen kunnen terug ademen en beseffen dat het tijd is om keuzes te maken en een ommekeer te weeg te brengen in hun houding.
Ze gooien de deuren open en komen gesterkt naar buiten.

Is dat niet net zoals een vlinder?
Een vlinder legt zijn eitjes waar later rupsen uitgroeien. Nog later net voor de winter beschermen ze zich door zich in een cocon te spinnen. In de lente veranderen ze dan in een mooie vlinder.
Naar die vlinder kijk je misschien nieuwsgierig, je neem soms een foto, je zoekt zijn gegevens op en je hoopt dat al dat moois zich terug in de cyclus van het leven omarmt.
In de joodse cultuur is het zo dat een mens tweemaal sterft. De eerste keer wanneer de ziel het lichaam verlaat en de tweede keer wanneer er niet meer over je gepraat wordt.
Dat is precies wat de apostelen gaan doen: ze openen de deuren, ze moedigen elkaar aan en nemen schoorvoetend de draad van het leven weer op. Ze verspreiden zich in verschillende richtingen om te gaan leven en getuigen over hun vriend en leraar Jezus.
In onze gemeenschap kan ik die frisse wind, die Roeach aanvoelen. Laat de adem van de Geest in ons hoofd en hart telkens opnieuw leven inblazen opdat we nog authentieker gaan leven en getuigen in het spoor van Jezus.
Wat de leerlingen moet bezield hebben wordt mooi beschreven in volgend gedicht van Rik Gerard. Dit gedicht werd mij vorige week toegestuurd door een vriend.

Zijn we je nu kwijt
of niet
je ogen
maar je kijken niet
je lippen
maar je lachen niet
je handen
maar je strelen niet
je adem
niet je praten
en ook de liefde niet
alles wat je was
heb je bij ons gelaten
Zo mooi is je verdriet
(Rik Gerard)

In de Joodse cultus sterf je tweemaal : één keer fysiek en de tweede keer als je naam niet meer wordt uitgesproken.
Daarom blijven we jouw naam “Jezus’ noemen en herhalen.

 

Gij adem van vrijheid adem in mij
en in heel de wereld.
Gij stroom van leven stroom in mij
en in heel de wereld.
Gij flits van een nieuwe wereld licht op in mij
en in heel de wereld.
Gij donder van gerechtigheid dreun in mij
en in heel de wereld.
Gij levend in geweldloosheid leef in mij
en in heel de wereld.
Gij roos van vrede bloei in mij
en in heel de wereld.
Gij frisse wind waai in mij
en in heel de wereld.
Gij goddelijke aandrang doordring mij
en de hele wereld.
(Anton Rotzetter)

Het pinksterverhaal uit de Handelingen spreekt tot de verbeelding. Het lijkt wel een spektakel waar menig filmmaker zijn kunsten volledig zou kunnen bij botvieren, met special effects en al, vlammende tongen, grote menigten en een happy end. Een beetje te spectaculair om goed te zijn, wat mij betreft. Zou het niet kunnen dat ook dit een symboolverhaal is, waarin heel wat aan diepe ervaring wordt samengebald in één verhaal. En wellicht wordt er dus meer bedoeld dan wat we kunnen lezen. Ik zie het als een soort programmaverklaring op wat moet volgen. Een nieuw begin van leven, van een maatschappij waarin Jezus alleen nog kan herinnerd en zijn voorbeeld gevolgd worden.
We hoorden al hoe de leerlingen zich ontbolsterden, zich ontpopten van terneergeslagen, bange mensen tot bezielde, begeesterende profeten. Ze zijn van angst bevrijd. Vrijheid van spreken is hun aangezegd, zingen we ergens.

Ik zou hier nog een ander inzicht willen aan toevoegen, maar daarvoor moeten we eventjes ver terug, een flashback, om in filmtaal te blijven.
Als Bijbelvaste christenen kunnen jullie ongetwijfeld met veel gemak de eerste verhalen uit het oude testament in geuren en kleuren navertellen. Eerst krijg je God die aan de mens de opdracht geeft: “Bevolk de aarde, verspreid je over de aarde en breng vruchten voort, zorg voor de aarde in mijn Naam”. Maar dat lijkt niet zo goed te lukken. De mensen zijn Gods opdracht snel helemaal vergeten. De samenleving wordt steeds meer individualistisch, het eigen belang primeert op dat van de gemeenschap. God kan het niet meer aanzien. De aarde wordt overspoeld en alleen de familie Noach en hun zoo overleven het. Ze hebben nu hun lesje wel geleerd, denk je dan? Driewerf helaas: in plaats van de aarde te bewerken en er zorg voor te dragen en er zich over te verspreiden, bouwen ze een toren, hoog als de hemel, waarin ze gezellig kunnen samenhokken, waarin ze één taal spreken en zich niet te veel moeten aantrekken van de zorg om de wereld. De mens wil liever zelf voor god spelen en dus zelf de regels en voorschriften bepalen. Een zoveelste product van menselijke overmoed en grootheidswaanzin. Klinkt het ook vandaag nog bekend in de oren?
Het is het verhaal van het imperium, van grootmachten. Met een sterke economie denken die tot in de hemel te kunnen reiken. Met één taal probeert het imperium zijn eenheid te bewaren. De voorbeelden zijn niet te tellen en lijken doorheen de geschiedenis alleen maar herhaald te worden. De Babyloniërs probeerden het, Alexander de Grote en de Romeinen. Ein Volk, ein Reich, ein Führer, u weet wel. Iedereen dezelfde taal. Geen vrijheid van spreken meer. De taal die regeert is de taal van de sterkste, van verdrukking, van eigenwaan, van ongelimiteerde groei, van nationalisme. En om de eenheid te bewaren, worden mensen tegen elkaar opgezet, want verschillen worden aangeduid als onwenselijk. Iedereen die niet dezelfde taal spreekt, die niet dezelfde normen hanteert, die een beetje uit de band springt, die wordt weggezet als een nestbevuiler, als iemand die er niet wil bij horen.
Handig ook, want als het volk onderling vecht, meneer, dan richten ze zich niet op de leider. Verdeel om te heersen, een Romeinse spreuk die nog steeds actueel is. De eenheid wordt in stand gehouden door een verdoken en zeer wankel evenwicht van tegenstrijd en afgunst. Daar staat Babel voor.

Deze systemen falen één voor één. We weten hoe het is afgelopen met de toren van Babel: God zendt spraakverwarring, de mensen verstaan elkaar niet meer, chaos regeert, niets werkt nog naar behoren. En zo is het ook vergaan met alle andere pogingen om iedereen op die manier dezelfde taal te laten spreken. Ze eindigden in chaos, spraakverwarring en revolutie. Zo zal het ongetwijfeld ook gaan met de huidige torenbouwers die zichzelf tot onbetwiste leider en godheid verheffen.

Het pinksterverhaal zet het verhaal van de toren van Babel op z’n kop. In Jeruzalem wordt het tegenverhaal van Babel geschreven. We horen er dat verschillende volkeren in Jeruzalem zijn samengekomen, ze worden netjes opgesomd, ze spreken en verstaan de taal van het Romeinse imperium niet, maar alleen hun eigen moedertaal. Al die mensen staan te luisteren en horen de leerlingen hen toespreken in die eigen moedertaal. Een groepje vissers en ambachtslui dat wellicht niet de lagere school heeft afgemaakt, spreekt plots alle talen van de wereld. Was het een film geweest, dan zou je zeggen: nu overdrijven ze toch wel een beetje, dit is niet echt geloofwaardig…
Ik wil u niet ontgoochelen, maar het zou wel kunnen dat we dit symbolische taal is voor: “ieders identiteit wordt gerespecteerd en omarmd, zowel die van de overheersende groepen als die van de minderheden”. Waar in Babel God de mensen verdeelde door hun taal te verwarren, zodat ze zich op hun echte roeping konden richten, toont hij een andere weg: God verenigt nu, maar laat al die verscheidenheid bestaan. Het gaat er duidelijk niet om een nieuw imperium te stichten met één taal, één waarheid, en een grote leider die de lijnen uitzet en waar iedereen zich op zichzelf terugplooit.
De eenheid is van een geheel andere orde: waar Babel het teken was van verlies van identiteit, is Pinksteren het teken van de eenheid in veelvuldige verscheidenheid met respect voor eenieder; terwijl in Babel de haat regeerde, prediken de leerlingen op Pinksteren een boodschap van liefde en mededogen; terwijl Babel alleen onbegrip was, staat Pinksteren voor wederzijdse aanvaarding en een goede samenleving. Of om het nog anders te zeggen: Pinksteren is het beginpunt van de eenheid, een liefdesband onder de mensen, waardoor heel de schepping een ander uitzicht kan krijgen.

Het begin van een nieuwe schepping is gemaakt, zij wordt gemaakt met de kracht van de Geest, net zoals in het begin van het scheppingsverhaal: “De aarde was nog woest en doods, maar Gods geest zweefde over het water”. Net zo zweefde de Geest van God over de leerlingen en zij werden herschapen van visser, van ambachtsman tot profeten van Jezus boodschap. Hoe dat precies gebeurde, zullen we wellicht nooit weten, was het een plotse ingeving, een aha moment, of een langzame groei in inzicht. Het kan allemaal, de Geest lijkt nu eenmaal op verschillende manieren te werken. Hij, misschien is het wel een “zij”, laat zich niet dwingen in een stel regeltjes en methodes, en dwingt ons ook niet, maar nodigt uit, helpt, vuurt zacht aan, inspireert, troost, verlicht, vervult, als we er ons voor openstellen.
De Geest maakt ons zo één met onszelf. We krijgen door hem een nieuwe vaste identiteit: we zijn allen kind van God, beeld en gelijkenis, tempel van God. We zijn geliefd, bedacht, geroepen, geworteld in Gods liefde. Alleen dat is van waarde, alleen dat telt.

 

Kom met Uw Geest ons tegemoet,
schenk ons Uw gaven zevenvoud,
spreid Uw naam over ons uit.
(H. Oosterhuis)

 

Tafeldienst

Ook deze zondag zijn we hier samen om dankbaar het leven van een mens, een rechtvaardige, te gedenken, een mens die met zijn hele leven getoond heeft dat God een god is die solidair is met de minste mens.
Laten we daarom aan tafel gaan en doen wat hij ons heeft voorgedaan: brood breken en delen, wijn te drinken geven.
Dit simpele teken is een kleine daad van verzet in een wereld van steeds meer en nooit genoeg, een wereld waar men steeds opnieuw nieuwe torens van Babel probeert te bouwen.
Deze steeds herhaalde gebaren worden onomkeerbaar de onze, worden wezenlijk deel van ons bestaan, worden scheppingsgrond. Zoals Jezus zei: “dit brood en deze wijn, dit ben ik helemaal, hierin zit mijn hele leven”, zo is dit een teken dat iets laat oplichten van het mysterie van leven voorbij alle vormen van dood.

 

 

Blijf verbonden met de gemeenschap van Dominicus Gent:
via de nieuwsbrieven: https://www.dominicusgent.be/nieuwsbrief/
via Facebook ( https://www.facebook.com/Dominicus-Gent-324436994242688/)
Abonneer u nu op ons nieuw online platform: http://Bijlichten.be 
Ga er in gesprek met de auteurs van de filmpjes!

Indien u meent dat voor een bepaald object het auteursrecht van de auteur of zijn/haar erfgenamen, of het recht op afbeelding geschonden werd, neem dan contact op met ons zodat de situatie kan worden rechtgezet.