Dominicus Gent

Viering van zondag 26 november 2023

LEVITICUS (2)

 

Van harte welkom, aan ieder van jullie in deze kerk, en ook iedereen die via het scherm thuis deze viering mee volgt.

Vorige week  hadden we een eerste viering over Leviticus. Over een God die mensen uitnodigt, en mensen die naderen. 

Vandaag gaan we verder in op de boodschap van dit bijbelboek. Marc Loos, die 32 jaar dominee is geweest in de protestantse Rabotkerk, is vandaag onze gast en mede-voorganger in deze viering.  Marc, van harte welkom.

Maar eerst stellen wij ons onder het licht van de paaskaars.  Dat God in deze tent van samenkomst aanwezig mag komen.   

 

Inleiding op lezing uit de Schrift

De lezing van vandaag komt uit hoofdstuk 19 van het boek Leviticus en begint met : “Wees een gemeenschap van heiligen, want Ik, JHWH uw God, ben heilig.  “  Wat betekent deze oproep tot heiligheid?   Wat heeft deze oproep te maken met de concrete voorbeelden en rechtsregels voor ons persoonlijk leven, voor de samenleving, de politiek en de economie.

 

Lezing uit “Hij riep” (Leviticus 19)

JHWH sprak tot Mozes: Spreek  tot heel de samenkomst en zeg tot hen : Wees heilig, want ik, JHWH, uw God, ben heilig.  Ieder van u moet eerbied hebben voor zijn moeder en vader.  Mijn sabbatdagen zult gij houden.  Ik ben JHWH, uw God.

Wanneer gij JHWH een vredesoffer brengt, doe het dan zo, dat Hij behagen in u vindt.  Als gij de oogst van uw land afmaait, moogt gij niet tot in de hoeken maaien.  Je wijngaard zal je niet helemaal kaalplukken. Wat op de grond valt, moet blijven liggen.  Dat zal je overlaten voor de vreemdeling en de gebogene.   Ik ben JHWH, uw God.

Gij zult niet stelen; ge zult niet bedriegen en niet liegen tussen mens en medemens. Ge zult niet zweren bij mijn Naam voor wat gelogen is.  Ik ben JHWH.

Gij zult uw naaste niet verdrukken en niet beroven. Laat het loon van een arbeider niet bij je overnachten tot de volgende morgen.  Gij zult een dove niet vervloeken en een blinde niets in de weg leggen waarover hij kan struikelen.  Ik ben JHWH. Heb ontzag voor uw God.

Gij zult niet aan draaierij doen bij de rechtspraak: het imago van de geringe niet opvijzelen en het imago van een rijke niet mooi aankleden. Spreek rechtvaardig recht.  Ge zult niet al stokend bij je medemens rondgaan en niet staan op het bloed van je naaste.  Ik ben JHWH.

Wees niet haatdragend tegenover uw zuster of broeder.  Wreek je niet en koester geen wrok tegen de kinderen van je gemeenschap.  Liefhebben zult gij uw naaste, zoals uzelf.  Ik ben JHWH.

Ge zult opstaan voor het aanschijn van grijze haren  en opluisteren zult ge het aanschijn van wie oud is.  Ontzag zult gij hebben voor wie uw God is, Ik , JHWH.

En stel, er zwerft bij u een vreemdeling rond in uw land: ge zult hem het leven niet zuur maken.  Gelijk allen die uit jullie geboren zijn, zo zal de vreemdeling zijn die bij u als gast rondzwerft : gij zult hem liefhebben, als uzelf.   Want gij zijt zelf vreemdelingen geweest in het land van Egypte.  Ik ben JHWH, uw God.

Gij zult niet aan verdraaiing doen in de rechtspraak, niet in de maat, in het gewicht en in de inhoud. Een rechtvaardige weegschaal, een rechtvaardige maatbeker voor graan en olie : laat dat er bij u zijn. Ik ben JHWH, uw God, die u uit Egypte heb uitgeleid. 

Bewaken zult gij al mijn rechtsregels , en doen, zult ge ze.  Ik ben JHWH.

 

In Leviticus horen we voor het eerst het gebod ‘Heb je naaste lief die is als jij’ (Lev. 17 v 18). En Leviticus is de bron van een nog hoger moreel principe ‘Heb vreemdelingen lief als jezelf, want jullie zijn zelf vreemdelingen geweest in Egypte’. v.34

God roept, wij naderen. Hij roept vanuit de tent der samenkomst. Hoe zal het volk tot hem naderen? In Leviticus heeft het iets vertrouwelijks. God spreekt ons (v2) aan met adam, mens staat er, en spreekt alsof hij een geheim wil delen. En zo, omdat er iets vertrouwelijks gehoord gaat worden, naderen de mensen in vertrouwen.

En dan gaat het over offers.  ‘Offer’ is een beladen woord. Ooit mag het een edele klank hebben gehad, maar als er in onze dagen offers worden gevraagd, dan zien degenen die dat vragen er nooit uit of ze ze zelf brengen.  ‘We moeten allemaal een stapje terug doen’: u kent het wel. Hoeveel zorg en bescherming wordt er niet geofferd door bezuinigingen op het onderwijs, rust- en ziekenhuizen, bij het openbaar vervoer, justitie, etc..

Offers worden massaal gebracht voor het gouden kalf. Voor geld en oorlog worden mens, dier en natuur als slachtvee opgeofferd.

Het denken dat offers nu eenmaal gebracht moeten worden, is bijbels gesproken, typisch heidens. Hier in Leviticus wordt niet gevraagd om offers. Meteen in het begin wordt gezegd: ‘Als, indien een mens een offer wil brengen , dan ….’, zo op een toon van God heeft geen offers nodig, maar als je het echt niet kunt laten, oké, maar dan wel goed!

 

Niet om God om te praten, om te kopen of op een heilig blaadje bij Hem te staan. Het is slechts een toenaderingsgave, een naderingsdienst in antwoord op Gods gave van bevrijding.

 

Als je offert laat het er dan ook zuiver aan toegaan.  Er loopt een scheidslijn tussen wat rein is en wat niet. Ieder mens, elk levend wezen, al wat leeft, heeft zijn eigenheid en intrinsieke waarde…. als deel van de goede schepping. En er zijn grenzen aan onze vrijheid, nl tot daar waar die van de ander begint. Er zijn veel vormen van grensoverschrijdend gedrag en dat is zonde, doodzonde!

Reinheidswetten zijn oefeningen in kritische onderscheidingskracht over dagelijkse zaken, en dat geldt – heel anders – ook voor ons vandaag: b.v. kun je nog cola drinken als je weet hoezeer de productie ervan diefstal betekent van gezond water voor miljoenen mensen? Kun je nog zoveel vlees eten als je weet hoeveel milieuschade dat kost? Kun je je geld bij BNP Fortis Paribas of de Deutsche Bank hebben, twee van de grootste banken ter wereld die veroordeeld zijn voor witwaspraktijken en bewuste schendingen van internationale handelsverboden o.a. met betrekking tot Israël ?  Kun je nog stemmen op partijen die de energietransitie en de strijd tegen ongelijkheid niet op nr. 1 zetten? Hoe greenwashing onderscheiden van echte duurzame productie…. Zoveel dingen die wij geen zonde meer noemen, maar het wel degelijk zijn!

 

Altijd weer stokt de tocht naar dat beloofde land om duizend en een redenen.

Het ritueel van de toenaderingsgave van het gave offerdier duidt een dubbele beweging aan; enerzijds van het onherroepelijke van de schade die door dwaling en misdrijf, bewust of onbewust, is aangericht en dat het nooit meer helemaal zal worden als voorheen.

En anderzijds is er de beweging van verzoening die zegt: Je kunt het zo raar niet bedenken of je zult toch nog verder kunnen. God is een verzoenende God, geen God van wraak of wrok. Hij wil toedekken (wat letterlijk de betekenis is van verzoenen) wat niet tof – wat echt zonde is. Niet met de mantel der liefde bedekken. Dat is altijd huichelachtige ontkenning. Neen, hier wordt niets ontkend of weggenomen. God draagt het ons niet na, maar Hij draagt het weg. Wegdragen is de letterlijke betekenis van het woord dat we met vergeven vertalen.

Je brengt een naderingsgave, een opgangsgave, die zo heet omdat alles in rook opgaat als een aangename geur voor de Eeuwige. En je doet het niet om de gevolgen van je daden in te dammen, maar als teken van je voornemen het voortaan anders te doen; als een eerste stap van een nieuw begin. De bijbel spreekt over verzoening, niet in de taal van de rechte leer of officiële liturgie, maar in de taal van de liefde en vertrouwen.

 

En zo gaandeweg nadert het volk haar bestemming en wordt zij gemeenschap van heiligen, een koninklijk priesterschap, een heilig volk Gode ten eigendom (1Petrus 2, 9). Of zoals het bij ons heet: samen het ene lichaam van Jezus Messias – het lichaam van Christus.

In die zin spreekt Leviticus van een van de hoogste eisen: “Wees heilig, want ik ben heilig”. Heiliging van de gemeenschap en samen de gemeenschap der heiligen worden. Geen heilige boontjes maar een gemeenschap waar bevrijding en verzoening samen geoefend, gevierd en geleefd worden.

Heilig, dwz door God gewild, geliefd en apart gezet, wereldvreemd aan de huidige wereldorde, aan de dans rond het gouden kalf, aan het slaven en sloven.

 

Aan het eind horen we dan waar het alles naar toe moet. Daar ontvangt hij de sabbatsordeningen … sabbatsjaar, jubeljaar  – allemaal afspraken voor het bevrijde leven op een bevrijde aarde.

De verzoening mag dan al het hart van Leviticus zijn, maar het hart is wat het bloed rondpompt en zo het leven mogelijk maakt.

Hoe je omgaat met het land, de eretz, de aarde? Dat je het op tijd en stond rust gunt. Niet mag uitbuiten. De kans op herstel moet geven. Grondstoffen, productiekracht en eigendom niet in de handen laten van de één procent machtige rijken.

Hoe je met je tijd omgaat. Dat je weet moet hebben van op adem komen en rust nemen; weet hebben van ophouden en van staken als moet.

En hoe met andere mensen? Niet als wezens om eraan te verdienen of om uit te buiten… hij/zij is je broeder en zuster (de NBV maakt er verengend volksgenoot van). Heb de ander lief als jezelf: maak geen onderscheid tussen jood of Palestijn, man of vrouw, slaaf of vrije, rijk of arm, homo of hetero… wees allen een naaste op heelheid en verzoening gericht.

 

Leviticus is een boek van ‘empowerment’. Het volk wordt  ‘power’ ingesproken. Macht toevertrouwd om hun vermogen te ontwikkelen, om zich bevrijd en verantwoordelijk te ontplooien. Mensen worden opgeroepen om met alle macht hier en nu mens te zijn voor Gods aangezicht en samen gemeenschap van heiligen – communio sanctorum.

 

Daarom blijft het zaak om als gemeenschap te blijven zoeken naar nieuwe symbolen, rituelen en  tekenen van een nieuw begin waarin iets van licht en heelheid kan gewonnen worden voor mens en wereld.

Alleen de woorden die we samen vinden zijn verstaanbaar;
Alleen de weg die we samen gaan heeft een doel;
Alleen het doel dat we samen stellen is bereikbaar.

Zo kan het met elkaar lukken vol te houden en Gods toekomst open te houden, ook wanneer God en het Koninkrijk Gods op aarde, nog ver weg zijn.

 

Slotgebed: Bede om het jubeljaar

Wij bidden met hart en ziel om de komst van uw rijk

het jubeljaar van vrede en bevrijding,

van herverdeling ten gunste van de minsten.

Omwille van hen die lijden aan de onwil tot her-verdeling

uw liefste mensen, domgehouden, vertrapt, gemarteld,

uit de weg geschoten en in massagraven bijeengesmeten

verhaast het jaar van uw gerechtigheid.

 

Omwille van de rechtvaardigen die leven in ons midden

zij die hun hart en verstand en al hun vermogens wijden

aan een eerlijk bewoonde en gedeelde wereld;

alle mannen en vrouwen die onvermoeibaar spreken,

schrijven, actie voeren, om ons te helpen bevrijden

uit heerszucht en rassenwaan;

alle grote en kleine profeten die ons voorgaan

naar een bevrijdende wereld omwille van hen:

bespoedig uw komst, de ommekeer ten goede.

 

Omwille van hen die ons al in de dood zijn voorgegaan,

omwille van alles, ja om het minste waarin ze ons ten leven waren:

om hun opvallende of stille solidariteit; omwille van hun ook maar

geringste daden van gerechtigheid, hun kleinste creativiteit ten goede:

herstel uw schreden naar uw land van alles voor allen.

 

Omwille van de mens die ons hier opnieuw bij elkaar gekregen heeft

en die wij gedenken als rechtgeaarde jood, als ware Israëliet,

die de Messiaanse droom zo ver Hij kon tot waarheid maakte:

die is geworden uw levend woord, uw kind van hoop tot hier en heden toe

omwille van hem: verhaast de dag van nieuwe mensen op een nieuwe aarde.

 

(Het Kompas)

 

Blijf verbonden met de gemeenschap van Dominicus Gent:
via de nieuwsbrieven: https://www.dominicusgent.be/nieuwsbrief/
via Facebook ( https://www.facebook.com/Dominicus-Gent-324436994242688/)
Abonneer u nu op ons nieuw online platform: http://Bijlichten.be 
Ga er in gesprek met de auteurs van de filmpjes!

Indien u meent dat voor een bepaald object het auteursrecht van de auteur of zijn/haar erfgenamen, of het recht op afbeelding geschonden werd, neem dan contact op met ons zodat de situatie kan worden rechtgezet.