Dominicus Gent

Viering van zondag 11 december 2022

Advent 3: Welzijnszorg tegen de digitale uitsluiting…

Van harte welkom hier in levende lijve of wonderlijk digitaal met ons verbonden via schermen.
We weten ons welkom bij de gastheer, Jezus van Nazareth, en plaatsen ons onder zijn Licht en zijn Woord. Met het aansteken van de derde kaars op de adventskrans drukken we ons verlangen uit naar Licht én engageren we ons om ook zelf dat licht te verspreiden.

Vandaag sluiten we aan bij de adventsactie van Welzijnszorg rond digitale uitsluiting.
Uit onderzoek blijkt dat 46% -bijna 1 op 2 Belgen- digitaal kwetsbaar is. Bij mensen die laag geschoold zijn en bij mensen die in armoede moeten leven is dat zelfs 66 %.

Bidden we om Gods Licht en Gods Woord om onrecht te zien en te keren
Gij die ons nabij wilt zijn,
die uitdaagt tot dieper en liever zien,
vervul dit huis met aandacht
voor uw meest geliefden,
ieder die uitgesloten is van menswaardig samenleven
Wees kracht en troost voor jong en oud,
schenk uw verbeeldingskracht
opdat wij doen wat moet gedaan.

 

1 Geconnecteerd of niet…

Ik moet er al veel voor over hebben om gedeconnecteerd te zijn. Losgekoppeld te zijn van het wereldwijde web. Een vakantieplek zonder WIFI is al niet meer zo gemakkelijk te vinden. En het voelt de eerste dagen heel onwennig. Maar het went wel. Minder sociale media, geen Facebookberichten schrijven voor Bijlichten, af en toe eens helemaal geen nieuws volgen. Met andere woorden, er eens mentaal volledig tussenuit zijn. ‘Gedeconnecteerd zijn’ noemen ze dat tegenwoordig. Het is gewoon zalig. Rust voor de geest. Tijd voor reflectie en ontspanning. Leven als god in Frankrijk.

En nu nog eens hetzelfde verhaal, maar dan wat anders :
Ik moet er al veel voor over hebben om gedeconnecteerd te zijn… dat was daarnet mijn eerste zin. Dat klinkt nu alsvolgt: Je moet er al veel voor over hebben om geconnecteerd te zijn. Niet losgekoppeld maar gekoppeld te zijn met het internet. Het is niet vanzelfsprekend om daartoe de nodige kennis en instrumenten te hebben. En het voelt voor velen heel onzeker om de digitale weg te vinden. Met alleen een smartphone en het goedkoopste internetabonnement geraak je niet ver. Door beperkte kennis en toegang geraak je niet tot bij de digitale loketten en diensten die je nodig hebt. Zelfs om een koffie te bestellen moet je weten hoe dat werkt met zo’n QR code. Digitaal gedeconnecteerd zijn… mentaal weegt dat zwaar. Niet of slecht geconnecteerd zijn met het internet zorgt voor veel spanning. Stress voor de geest. Geen rust in het hoofd. Leven als een uitgesloten tweederangsburger. Dat verlamt een mens.
Het zijn twee ervaringen over gedeconnecteerd zijn. Maar wat een wereld van verschil. In het evangelie staan vele verhalen over gedeconnecteerde mensen. Mensen die losgekoppeld moeten zien te overleven. Uitgesloten, verstomde en verlamde mensen. We luisteren naar zo’n bekend verhaal

Lucas 5, 17-19a: Jezus geneest een verlamde man – DEEL 1
Toen Hij op een dag onderricht gaf, bevonden zich onder zijn gehoor ook farizeeën en wetsleraren die uit allerlei plaatsen in Galilea en Judea en uit Jeruzalem waren gekomen. De kracht van de Heer was werkzaam in Hem, opdat Hij zieken zou genezen. Er kwamen een paar mannen met een verlamde op een draagbed, die ze naar binnen wilden brengen om hem voor Jezus neer te leggen. Maar ze zagen geen kans om door de mensenmassa heen te komen…

Wat vind ik zo sterk aan deze tekst? Dat ze zo mooi aansluit bij het thema van Welzijnszorg over uitsluiting. Digitale uitsluiting. Dit eerste fragment uit de evangelielezing maakt duidelijk dat deconnectie verlamt. Ziek maakt. Losgekoppeld leven is geen leven. Connecteren, verbinden daarentegen, geneest. Waarom is deze lamme man gedeconnecteerd? Omdat de farizeeën en wetsleraren de toegang tot Jezus blokkeren. Ze vormen een muur rond het huis. Ze blokkeren de toegang tot Jezus. Een cordon. Alleen toegang voor geconnecteerden. In dit geval zijn dat de Farizeeën. Dat is net zoals sommige dienstverlenende bedrijven en overheden dat doen door een te hoge digitale toegangsdrempel. In de digitale wereld zijn dat allerlei beveiligingssystemen, firewalls en legitimatieprocedures waarachter het walhalla van van de digitale oplossingen verscholen ligt. Helaas, alleen toegang voor geconnecteerden.

Dit is wat Welzijnszorg in wil aanklagen. Dat niet iedereen toegang heeft tot digitale technologieën. Al die toestellen kosten handenvol geld en gaan maar enkele jaren mee. En bovendien heb je er niets aan, zonder een goed en vaak duur internetabonnement.
Geen digitale toegang of gebrekkige vaardigheden, bemoeilijken de toegang tot diensten. Bemoeilijken zelfs de toegang tot sociale rechten, zoals premies aanvragen. Of maken de toegang duurder. Door bijvoorbeld te moeten bijbetalen om je bankzaken in het kantoor geregeld te krijgen.
En als het dan online misloopt met je digitaal gepruts en dan telefonisch om hulp probeert te vragen, dan sta je in een eindeloze wachtrij. Je krijgt niemand aan de lijn.
Digitale uitsluiting is het resultaat van ongelijkheid. En ze vergroot die ongelijkheid nog. Welzijnszorg strijdt niet tegen het digitale aanbod. Digitalisering kan voor mensen in armoedesituaties zelfs voordelig zijn. Maar dan moet de samenleving meer inzetten op het automatisch toekennen van gelijke rechten en digitale toegankelijkheid.
Door in te zetten op digitaliseren en vereenvoudiging van administratieve processen hebben bedrijven en organisaties minder werkkrachten nodig. Dat betekent meer besparingen of meer winst. Maar als je de redenering bijstuurt, dan kan je de mensen die vrijkomen inzetten om tijd te maken voor persoonlijke dienst- en hulpverlening bij digitale toegankelijkheid.
Zij kunnen mensen ondersteunen om geconnecteerd te worden met dat waar ze recht op hebben. Het zijn de dragers die de lamme op het dak zullen hijsen. Daarover straks meer.
 

2
Verhalen van herstelde en gegarandeerde verbinding
Laat mij niet over aan mezelf. Laat hen niet over aan zichzelf.

Hier en daar hoort men de klachten over het digitale doolhof en keert het onrecht.
Bij de Brugse welzijnsschakel Ûze Plekke bijvoorbeeld waar iedereen op eigen tempo leert omgaan met gsm, laptop, tablet, internetbankieren, online les volgen, Smartschool, mail… Door aan digitale vaardigheden te werken vergroten de kansen op de arbeids- of huurmarkt, op school of in de ruime maatschappij.

De Leuvense organisatie Link in de Kabel laat jongeren niet over aan de digitale chaos die uitsluit. Al 20 jaar bestrijden zij digitale ongelijkheid en maken zij jongeren uit maatschappelijk kwetsbare groepen digitaal vaardig en weerbaar. De digitale vaardigheden en mediawijsheid zijn een middel tot sociale vooruitgang en een wapen in de strijd tegen (kans)armoede. Link in de Kabel erkent digitale ongelijkheden van de 1ste graad als een probleem (toegang tot internet, bezit van PC, laptop en/of smartphone), en zetten vooral in op digitale ongelijkheden van de 2de graad: vaardigheden en mediawijsheid.

Link in de kabel was genomineerd voor de federale prijzen voor armoedebestrijding 2022 die vorige week werden toegekend. De Vlaamse winnaar werd het project Digitaal Inclusieve Wijk Antwerpen. Digitale inclusie aanpakken op wijkniveau is een samenwerking van buurtbewoners, vrijwilligers en buurtorganisaties en steunt op 5 pijlers:
1. Toegang tot wifi en een toestel, door aanbod van betaalbaar internet en uitleenlaptop.
2. Individuele ondersteuning bij het gebruik van toestel of een digitale toepassing zoals Itsme-app.
3. Ondersteuning in groep -op vertrouwd terrein- rond internetbankverrichtingen, phishing,…
4. Digitale oefenkansen tijdens andere activiteiten, zoals bij een kookactiviteit een app gebruiken om recepten te zoeken.
5. Communicatie over het digitale aanbod op maat van wijkbewoners en een aanspreekpunt in de wijk.
Uit deze verhalen spreekt hoop, vechtlust, verbondenheid: samen onrecht in de ogen kijken en zoeken naar omkering, naar Licht, naar uitzicht. Deze initiatieven verdienen alle steun.

Keren we terug naar de lamme en zijn vrienden. Zij raken niet bij Jezus met hun draagbed. Het huis is overvol met wetgeleerden en Farizeeën die van heinde en ver gekomen zijn.

Lucas 5, 19b-26: Jezus geneest een verlamde man (NBV21)
Maar ze zagen geen kans om door de mensenmassa heen te komen, en dus gingen ze het dak op en lieten hem op het bed door een opening in het tegeldak naar beneden zakken tot vlak voor Jezus. Toen Hij hun geloof zag, zei Hij tegen de man: ‘Uw zonden zijn u vergeven.’ De schriftgeleerden en de farizeeën begonnen zich af te vragen: Wie is die man dat Hij deze godslasterlijke taal spreekt? Wie kan zonden vergeven dan God alleen? Maar Jezus wist wat ze dachten en zei tegen hen: ‘Vanwaar toch al die bedenkingen? Wat is gemakkelijker, te zeggen: “Uw zonden zijn u vergeven” of: “Sta op en loop”? Ik zal u laten zien dat de Mensenzoon volmacht heeft om op aarde zonden te vergeven.’ En Hij zei tegen de verlamde: ‘Ik zeg u, sta op, pak uw bed en ga naar huis.’ En onmiddellijk stond hij voor de ogen van alle aanwezigen op, pakte het bed waarop hij altijd had gelegen en vertrok naar huis, terwijl hij God loofde. Allen stonden versteld en ze loofden God, en zeiden, vervuld van ontzag: ‘Vandaag hebben we iets ongelooflijks gezien!’

De kritische schriftgeleerden en Farizeeën breken zich het hoofd over wetsinterpretaties: wie mag en kan zonden vergeven, wie kan en mag de verbinding met JHWH herstellen en hoe moet dat gebeuren? Ziekte en tegenslag werden toen gezien als straf voor zonde. Klinkt voor ons heel onrechtvaardig, maar in een voorwetenschappelijke wereld wordt een afwijking van orde in de schepping niet aan de Schepper toegeschreven maar aan de mens die ergens een fout moet hebben gemaakt, bewust of onbewust. Het rechtzetten ervan moet via voorgeschreven regels waarna men zich bij de priester moet laten zien.
Jezus echter ziet onmiddellijk het geloof van de lamme en zijn dragers, hij ziet hun verbondenheid, hun connectie, met elkaar en met God. Dit is geen groep goddelozen, dit zijn JHWH-getrouwen. Jezus maakt de band los tussen ziekte en zonde: sta op, neem je bed en ga naar huis. Zo geschiedde. “Allen stonden versteld, loofden God en zeiden vol ontzag ‘vandaag hebben we iets ongelooflijks gezien’” schrijft Lucas…. Bij de schriftgeleerden en Farizeeën is dat ontzag in elk geval niet blijven duren… Jezus’ optreden stelt hun autoriteit, hun wereldvisie ter discussie en dat is ongezien.
Zieken zijn onrein, maar ook wie hen aanraakt is onrein. Grote groepen mensen worden op die manier uit de samenleving verstoten voor korte of lange termijn. Jezus ziet dat lijden en het onrecht dat hen wordt aangedaan. Hij stelt gangbare discriminerende opvattingen en gewoontes in vraag en maakt er een eind aan. Jezus herstelt verbondenheid, hij connecteert zou Jan zeggen.

De adventsactie WZZ die digitale ongelijkheid en uitsluiting bestrijdt, duidt ook structurele oorzaken aan en responsabiliseert overheden. Als zij digitalisering een verbetering vinden voor het contact met de burger dan moeten digitale ongelijkheden in de eerste plaats door hen weggewerkt worden. Minstens door de garantie op een basistoegang tot internet en de benodigde toestellen, zeven dagen op zeven.

Bovendien mogen instellingen en overheden persoonlijk contact niet onderschatten, live of via de telefoon. Elke mens en elk mensenleven is zo persoonlijk en verschillend dat geen enkel digitaal document alle nuances kan voorzien die in een gesprek onmiddellijk helder worden. En dan is hier nog niets gezegd over laaggeletterdheid en anderstaligheid als obstakels voor digitaal verkeer.
Basistoegang én de één-op-één-ondersteuning mag niet enkel overgelaten worden aan individuele scholen en leraren of aan burgerinitiatieven als Uze Plekke en Link in de Kabel.
Welzijnszorg vraagt dat ieder zijn verantwoordelijkheid neemt. Dan gebeuren er wonderen. Niet doordat we stemmen horen, magische krachten krijgen, weggetild worden uit de tijd, maar doordat we samen lijden dragen en onrecht keren.

De politieke actie van welzijnszorg vraagt
 Erkenning van internettoegang als basisrecht, met automatische toekenning van sociaal telecomtarief.
 Duurzame ondersteuning en financiering voor projecten en organisaties die toestellen en vormingen aanbieden.
 Gegarandeerde niet-digitale toegang tot overheidsdiensten.
Op postkaarten noteren we één of meerdere knelpunten die digitale ongelijkheid of uitsluiting veroorzaken.
We maken ook tijd voor stilte, voor gebed… en mocht u met ons iets willen delen over het digitale doolhof of uw postkaart, dan kan dat ook.

  

Blijf verbonden met de gemeenschap van Dominicus Gent:
via de nieuwsbrieven: https://www.dominicusgent.be/nieuwsbrief/
via Facebook ( https://www.facebook.com/Dominicus-Gent-324436994242688/)
Abonneer u nu op ons nieuw online platform: http://Bijlichten.be 
Ga er in gesprek met de auteurs van de filmpjes!

Indien u meent dat voor een bepaald object het auteursrecht van de auteur of zijn/haar erfgenamen, of het recht op afbeelding geschonden werd, neem dan contact op met ons zodat de situatie kan worden rechtgezet.