Dominicus Gent

Bidden met psalm 89 voor de aarde en haar bewoners

zondagviering 29 december 2024

 

Goede morgen in deze kring en ook jullie die thuis meevieren. Vandaag is een vijfde zondag en dat betekent dat we bidden voor onze aarde.

We hebben woensdag Kerstmis gevierd en we bevinden ons in de 12 Heilige Nachten, tussen Kerstavond en Driekoningen. Vanwaar 12 Heilige Nachten? Omdat een maanjaar (gebaseerd op de maancyclus van 28 dagen) bestaat uit 354 dagen en een zonnejaar (gebaseerd op de cyclus van de zon) 365 dagen telt , ontbreken nog 12 nachten. Deze 12 nachten ‘buiten de tijd’ werden door onze voorouders gezien als een heilige, mystieke overgangstijd. Bovendien komt de Zon nog 12 dagen lang steeds op hetzelfde moment op . Omdat er schijnbaar niets beweegt, ervaarde men in deze rust de geestelijke krachten sterker dan anders. Het maatschappelijke leven lag gedurende die periode van twaalf nachten stil om naar binnen te kunnen keren.

Dit naar binnen keren kunnen we uitdrukken door het wandelen in een spiraal van groene takken, een kaars aansteken in het midden, en je kaarsje onderweg neerzetten als je de spiraal weer naar buiten wandelt. Dit wordt gedaan door kinderen in Steinerscholen in de Advent en ook op plaatsen waar midwinterrituelen plaats vinden. We deden dit vorig jaar ook met de grootoudergroep en kinderen als voorbereiding op Kerstmis.
We hebben een spiraal gelegd op de tafel en je kan dit innerlijk ook zelf wandelen als je wil. In het midden staat het Vredeslicht, we steken er de Paaskaars mee aan en ook de lichtjes in de spiraal.

Doorheen deze viering lezen we psalm 89, één van de psalmen die genoemd worden: ‘Leven als koning’ – in de hertaling van Jos Van Pelt zaliger, de vader van Joke, die vandaag mee voorgaat. Het boek heeft als titel: ‘….mij, Jouw vondeling 150 seculiere psalmen.’

Door het lezen van de psalmen kunnen we de spiritualiteit van Jezus leren kennen. Het zijn de gebeden die Jezus, alleen en samen met zijn volgelingen, bad en zong wanneer ze onderweg waren … Psalm 89 is een verbondspsalm of ook wel koningspsalm. We kozen deze als meditatieve leidraad doorheen de viering. We willen het visioen van vrouwelijke, zorgzame, cyclische, energie oproepen en hebben de tekst daarom een beetje herschreven in een inclusieve taal.

We delen de psalm in vier en beginnen elk deel met het antifoon dat we samen lezen. Daarna wordt de psalm voorgelezen. Na elk deel volgt een gedachte of moment van stilte.
We eindigen de viering met de religieuze tekst, gericht tot een ‘niet nader noembare JIJ’, die Jos Van Pelt na elke psalm geschreven heeft.

En we zingen ook. Huub Oosterhuis geeft het grote Mysterie de naam: Lieve boetseerder. Met de acclamatie: trek me uit de klei. Geef me vorm, geef me leven.  

Lieve boetseerder trek me uit de klei
Lieve boetseerder trek me uit de klei

T: Huub Oosterhuis M: Orlando di Lasso

 

Psalm 89. Leven als koning VIII –

(Uit: …mij, Jouw vondeling – Jos Van Pelt)

Wie zijn die mensen,
die van antwoord willen dienen
aan de noden van hemel en aarde?

Leven zij dank, mij onvoorwaardelijk geschonken.
Dat is mijn inspiratie, mijn leidmotief.

Scheppen is toevertrouwd aan onze handen;
is dit geen groot en duurzaam geschenk?
Wij, mensen, beheren dit erfdeel van geslacht op geslacht,
zorgzaam. Verbaast jou dat niet?

Want wie zijn wij, wij mensen?
En waar vandaan haalt een mens recht op spreken?
Van waar hun gezag? Op welke ervaring kunnen zij bogen?
Van waar hun macht en getrouwe zorg?

Kunnen mensen stormen bedaren op zee?
Kunnen zij vijanden weerstaan?
Leren zij hun eigen demonen temmen?
Komen mensen tegemoet aan de noden van hemel en aarde?
Begrijpen zij hun oorsprong en bedoeling?
Respecteren zij de verschillen tussen noord en zuid?
Hebben zij oog voor bergen en dalen, hoe schoon ze zijn?

Hebben mensen zich daar op afgestemd?
Oordelen ze betrouwbaar?
Ondersteunen ze rechtvaardig gezag?
Zijn ze gericht op wat goed is en waar?

Deze vragen -die doen denken aan het boek Job en aan de evangelische leliën in het veld – doen ons stilvallen bij ons jachten en jagen, ons gedachteloos consumeren.
Iets ten goede keren begint met dat stil staan en met ruimte geven aan het leven.
Ons leven ten goede keren begint met introspectie: de diepste vragen horen en stellen.
Een ommekeer ten goede begint met het terugvinden van onze plaats tussen al wat is… Zingen we samen het lied om ontferming

 

Lied om ontferming

Wat is de mens, wat zijn de dagen
die aan de mens gegeven zijn:
wankel geluk, winnen en wagen,
nieuwe geluiden, oude pijn,
gras, dat vergaat, niet minder niet meer,
bedacht zijn op de dood in keer en tegenkeer.
God, geef de mens woorden van waarde.
Niet van het brood alleen leeft hij,
God, geef de mensen leven op aarde,
spreek hem van dode wetten vrij,
Kyrië eleïson.

T: Adri Bosch M: Floris van der Putte

 

Wie zijn die mensen,
die van antwoord willen dienen
aan de noden van hemel en aarde?

Zulke mensen zijn er, gelukkig maar.
Leven heeft voor hen de klank van dit danklied.
Hun wegen zijn recht en betrouwbaar.
Vreugde is hun waarmerk.
Zij leggen de lat hoog voor zichzelf,
opdat ieder en alles tot hun recht mag komen.

Zij roemen niet op eigen macht
en pronken niet met hun prestaties.
Bluffen biedt immers geen veilige waarborg,
kracht en beleid steunen niet op machtsdrang.

Gezag en macht uitoefenen
doe je niet als een arrogante aanmatiging,
maar als geroepen tot deze dienst,
Als een dienaar, bekleed met gezag,
standvastig, sterk en betrouwbaar.

Deze dienaars vertwijfelen niet bij tegenslag,
corruptie brengt hen niet van hun stuk.
Wie partij kiest tegen hen, of wie hen haat,
krijgt het moeilijk. Zij kruipen niet voor hun gunst.

Zij geven blijk van duurzame trouw en geduld,
en pakken niet uit met successen
als waren het hun persoonlijke prestaties.

Zij blijven kalm als de zee in haar diepte,
ook al woedt er storm aan het oppervlak.
Als een brede langzame rivier geven zij leven aan het land.

Dankbaar zijn is hun waarmerk,
zoals kinderen hun ouder dankbaar zijn,
standvastig in de branding zoals zij.

Zo oefenen zij gezag uit,
als iemand die zijn plaats kent,
iemand met een waarlijk royale inborst,
een voorbeeld voor ieder die gezag draagt.

Zij streven naar ‘eerlijk duurt het langst’,
de beste garantie voor hun erfenis,
en voor de duur van hun gezag.

Ja, er zijn dienstbare profeten die de klimaatontwrichting zien en ernstig nemen. Ze zijn met velen, we noemen enkelen: Greta Thunberg, Robin Wall Kimmerer, Nic Balthazar, Tine Hens, Amitav Ghosh, Ferre Van Steenbergen,…

Ja, er zijn profeten die zich verenigen en dienstbaar een stem geven aan de aarde en aan een toekomst voor onze kinderen en kleinkinderen:
Denk aan de Britse professoren die extinction rebellion hebben opgericht, de klimaatadvocaten, grootouders voor het klimaat en de 450 klimaatoma’s die met succes de Zwitserse Bondstaat hebben aangeklaagd omdat die te weinig doet, …
Ook Amnesty International blijft erop hameren dat regeringen de mensenrechten moeten respecteren en meer maatregelen moeten nemen om klimaatverandering tegen te gaan.

Ja, er zijn profeten die weet hebben van de slachtoffers van hitte, overstromingen, orkanen, en oproepen tot solidariteit
Het Klimaatcentrum van het Rode Kruis weet mensen tot hulp en financiële steun te motiveren… tussen 2010 en 2020 telden zij wereldwijd 1,7 miljard mensen die getroffen werden door klimaatgerelateerde rampen.
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) roept overheden op meer klimaatmaatregelen te nemen. Zij schat dat de klimaatverandering tussen 2030 en 2050 jaarlijks 250.000 extra doden zal veroorzaken door ondervoeding, hittestress, diarree en malaria.

Ja, er zijn er vele -mensen zoals wij- die dienstbaar en solidair tegels wippen, bomen planten, kelders leegscheppen en fotoalbums redden na klimaatrampen, mensen die noodhulp verzamelen, voedsel verdelen, klimaatvluchtelingen onderdak verlenen, …
Mensen zoals wij die vreugde vinden in de verbondenheid met mens en aarde, mensen die hun klimaathanddruk vergroten terwijl ze hun voetafdruk verkleinen

 

Wie zijn die mensen,
die van antwoord willen dienen
aan de noden van hemel en aarde?

En wat, als het volk hen niet volgt?
Wat, als de mensen andere normen hanteren,
zich van hen afkeren
en hun voorrechten niet willen delen?

Zij riskeren daarmee hun ongeluk,
lopen er met open ogen in.

Maar dat neemt niets weg van hun geduld en hun trouw.
Die weg is de juiste – dat is zeker –
en dat zal hij altijd blijven.
Hun gezag is geen speling van het noodlot, noch overweldiging.

Zij mogen zeker zijn van hun erfenis
en van de uitstraling van hun gezag,
dat is voor iedereen zo klaar als de zon, de maan en de sterren.
Zo zijn zij!

Want het zijn wij …
wij die tegen hen tekeer gaan,
wij die hen beginnen benijden,
omwille van hun kracht.
Het zijn wij …
wij die hun gezag ondermijnen,
en die ons er aan ergeren dat zij dienstbaar zijn aan de schepping.

Ja, wij zijn het,
wij die hun overtuigingen en hun doelstellingen
relativeren en ontkrachten.
Zo plukken wij hen kaal,
zodat niemand nog eerbied voor hen heeft.

Op die manier spelen we onze tegenstanders in de kaart,
tot leedvermaak van hun vijanden.
Wij saboteren hun strijdmiddelen
en wij plegen vaandelvlucht.

Wij besmeuren hen
en richten hun gezag ten gronde.
Leven maken we hen onmogelijk en we beschamen hen.
Bestaat er excuus voor zulke waanzin?

Laten we dit overwegen.
Wanneer wij, kinderen van onze tijd, zo leven,
dan kan dat toch niet zonder reden of betekenis zijn?

 

Opkomen voor de aarde en de toekomstige generaties is niet zonder gevaar.
Op tien jaar tijd zijn ruim 2000 klimaatactivisten vermoord en vele duizenden ontvoerd, geïntimideerd en gevangengezet.
We noemen: de Hondurese Berta Cáceres die in 1993 een organisatie oprichtte (COPINH – Consejo Cívico de Organizaciones Populares e Indígenas de Honduras) die de rechten van de inheemse Lenca-bevolking verdedigt. Ze voerde vreedzaam campagne tegen de bouw van een dam die de lokale rivier zou blokkeren en de levens van de Lenca-gemeenschappen zou verwoesten. Berta kreeg veel vijanden, waaronder de Hondurese overheid en het bedrijf dat de dam bouwde. In 2016 werd ze vermoord…
Een gelijkend verhaal in Chili waar de vrouwengroep Mujeres Modatima de gevolgen van de watercrisis voor hun gezinnen onder de aandacht brengt. De oprichters, Carolina en Veronica Vilches en Lorena Donaire worden regelmatig bedreigd of aangereden. Veronica wordt zelfs door de politie geïntimideerd en bedreigd omdat ze volgens hen het water heeft ‘gestolen’….

Zieners en profeten vragen ons gebed, onze steun, zodat ze volhouden ondanks spot, bedreiging, levensgevaar.
Moge hun verbondenheid met de aarde en met elkaar hen vreugde schenken, hen moed en verbeeldingskracht brengen om ons tot voorbeeld blijven.

 

Wie zijn die mensen,
die van antwoord willen dienen
aan de noden van hemel en aarde?

We zijn allen op weg naar ons einde.
Ieder op zijn beurt, geen ontkomen aan.
Zo is het; denk daaraan!

Als de tijden vroeger deugdelijk waren,
waarom zou onze tijd nu dan slechter zijn?
Hebben wij minder kracht dan vroeger?
Slepen wij een smadelijker erfenis met ons mee
dan onze voorouders?

Waar zijn dan die mensen,
die nu van antwoord willen dienen
aan de noden van hemel en aarde?
Zovele beschavingen, zelfs grote, zijn ten onder gegaan.

Zullen ook onze sporen tenslotte worden uitgewist?
Mogen we verwachten van niet?

En toch mag leven nù ons unieke danklied zijn,
voor eens en altijd.
Zo is het, ja, zo is het!

 

Wij zijn die mensen,
die van antwoord willen dienen
aan de noden van hemel en aarde.

Wij willen mensen zijn die antwoord geven uit liefde voor de aarde en haar bewoners. In en door dit samenzijn ontvangen we zin, betekenis en vreugde in de overtuiging niet alleen te staan.
In deze kersttijd mogen we ervaren dat licht sterker is dan duisternis.
Ook als het moeilijk is…. vooral dan nog… blijven we hopen en geloven dat liefde en verbondenheid het winnen van macht en gemakzucht.
Zingen we dat verlangen uit met het lied

 

Dan nog

Dan nog, dan nog
klamp ik mij, klamp ik mij
vast aan jou, of je wil of niet

Op ongenade of genade
ik zal red mij red mij roepen
of zoiets als heb mij lief.

T: Huub Oosterhuis M: Bernard Huijbers

 

Tafeldienst

Op deze laatste zondag van 2024 – in de liturgie de zondag van de Heilige Familie- zijn we aan een bijzondere familietafel uitgenodigd om samen brood en wijn te delen. Brood en wijn herinneren aan de diepe vreugde en betekenis die Jezus van Nazareth bracht bij mensen die lijden en bij allen die hen nabij wilden zijn. In Zijn handelen herkenden zijn tijdgenoten de dienende koning uit de psalm die we baden.

We mogen dankbaar vieren in goed gezelschap….
Goed gezelschap van de velen die ons in leven en dood zijn voorgegaan, vandaag in het bijzonder voor de vele klimaatslachtoffers en voor de vader van Joke die ons deze psalmhertaling gaf.
We weten ons verbonden met de vele mensen wereldwijd die de dienstbare inzet voor de aarde en haar bewoners gestalte geven.

Voel je welkom aan deze tafel van belofte en laat ons samen zingen over die dienende mens die ons -weerloos als een kind- is voorgegaan

Tafelgebed : Genade, vrede, iedereen!

Genade, vrede iedereen!
De Geest des Heren om u heen.
Neem plaats en zet u in de kring,
doe mee tot zijn herinnering.

Wij vieren hier wat nog niet is:
verzoening en verrijzenis;
dat wij tot rust gekomen zijn
verlost van doodsangst en van pijn.

Wij roepen in herinnering
de mens die onze wegen ging,
maar niet de weg van man en macht,
alleen de liefde was zijn kracht

De mens die weerloos als een kind
de machtelozen heeft bemind;
die door de armsten werd vertrouwd,
op hen had hij zijn hoop gebouwd.

Hij zei: “Wie leeft uit zelfbelang,
sterft vóór zijn tijd, die leeft niet lang.
Maar wie steeds van het zijne geeft
zal zien dat hij het leven heeft.”

Zo heeft hij zelf ons voorgedaan,
is tot de dood ons voorgegaan;
is niet gevlucht uit eigenbaat
en koos de dood als hoogste daad.

En in zijn laatste levensuur
heeft hij gezegd vol geest en vuur:
“Dit brood, gebroken en verdeeld,
Ik ben het zelf u uitgebeeld.”

De wijn die daar op tafel stond
hief hij omhoog en gaf hem rond:
“Dit is mijn bloed, vergoten nu,
ik ben het zelf, ik sterf voor u.”

Gestorven gaat die mens ons voor
en leeft in onze wereld door.
Hij moet het winnen mettertijd,
zijn geest leeft tot in eeuwigheid

In al wat klein en nietig leeft,
in al wat nauw’lijks adem heeft,
kijkt hij ons aan en zegt: “Ik ben
de broer der armen, één van hen.”

Laat ons nu bidden tot zijn Heer,
de Vader, Hem zij lof en eer.
Laat komen hier die stad, zijn rijk:
wij allen even arm en rijk.

Dat wij verdelen alle brood
en leren scheppen uit de nood,
tot alle kwaad verdwenen is,
herschapen tot verrijzenis.

T: Jan Van Opbergen M: Gregoriaans

 

Onze Vader

Vredeswens
Laat vrede gaan van hand tot hand
deelt haar in daden uit
totdat zij reikt van land tot land
en heel de aard’ omsluit

Eindgebed bij psalm 89

JIJ, die de schepping aan mensenhanden hebt toevertrouwd
jij vraagt mij tegemoet te komen
aan de noden van hemel en aarde:
de ongelijkheid tussen mensen,
de verloedering van het klimaat en de natuurlijke hulpbronnen;
ik dank jou voor het visioen van de koning als een dienstbode,
die regeert met gezag, trouw en geduld;
moge die voor mij en ieder van ons het voetspoor trekken
dat nooit wordt uitgewist.

 

Lied aan het licht 

Licht dat ons aanstoot in de morgen,
voortijdig licht waarin wij staan
koud, een voor een, en ongeborgen,
licht overdek mij, vuur mij aan.
Dat ik niet uitval dat wij allen, zo
zwaar en droevig als wij zijn
niet uit elkaars genade vallen
en doelloos en onvindbaar zijn.

Licht van mijn stad de stedehouder,
aanhoudend licht dat overwint.
Vaderlijk licht, steevaste schouder,
draag mij, ik ben jouw kijkend kind.
Licht, kind in mij, kijk uit mijn ogen
of ergens al de wereld daagt
waar mensen waardig leven mogen
en elk zijn naam in vrede draagt.

Alles zal zwichten en verwaaien
wat op het licht niet is geijkt.
Taal zal alleen verwoesting zaaien
en van ons doen geen daad beklijft.
Veelstemmig licht, om aan te horen
zolang ons hart nog slagen geeft.
Liefste der mensen, eerstgeboren,
licht, laatste woord van Hem die leeft.

T: Huub Oosterhuis M: Antoine Oomen