Dominicus Gent
Vastenviering van zondag 21 maart 2021
Universeel Partnerschap
Mensen van het verbond 5/5
Welkom u allen thuis en jullie die hier de dienst verzorgen.
Welkom licht van de paaskaars,
Gij verzamelt ons om Uw woord te beluisteren en aan Uw tafel Partnerschap te oefenen.
We zingen met aandrang:
verhaast de tijd waarin partnerschap ons ‘nieuwe normaal’,
onze nieuwe lente wordt.
WOORDDIENST
Bij de uitnodiging voor deze viering kregen de kinderen een opdracht – we kijken en luisteren straks bij de inbreng of zij daarvan iets met ons kunnen delen. In het verbondstouw op tafel knoopten we puzzelstukken en …Apeirogon. Het wordt straks duidelijk waarom.
Deze vijfde en laatste viering in de vastenreeks ‘verbondsmens worden’ staat in het teken van Universeel Partnerschap.
Binnenstaanders in de bijbels-christelijke traditie noemen dat het “Rijk Gods.” Wat daarmee bedoeld wordt is ook voor buitenstaanders herkenbaar: een wereld, een samenleving, waar recht en brood genoeg is voor allen, waar iedereen deelt en ontvangt in vreugde en gelijkwaardigheid. Een puzzel is op zijn mooist wanneer geen stuk ontbreekt al is het samenleggen ervan lang niet vanzelfsprekend. Het roept iets op van het moeizaam bouwen aan een Rijk Gods waar niemand ongezien of verloren blijft.
Gelukkig mogen we zien dat op verschillende plaatsen en momenten in de geschiedenis mensen dat visioen concreet maken. Dat sterkt ons verlangen dat we zo’n ‘Gods Rijk’ hier en nu kunnen ‘verhaasten’. Tegelijk beseffen we dat het geen vrijblijvende droom is, wél één die aan de ribben blijft plakken en smeekt om fundamentele veranderingen.
In onze dagelijkse versplinterde levenswijze is dat besef absoluut niet vanzelfsprekend. Daarom scherpen we ons verlangen naar Universeel Partnerschap aan met woorden van het joodse gebed Sjema Israël. Hoor! Luister!
Hoor. Maar ik kan niet horen.
Mijn oren dichtgestopt.
Mijn adem opgekropt.
Mijn hart van leegte zwaar.
Ik ben nog niet geboren.
Ik ben niet, ik. Niet waar.
Hoor. Maar ik wil niet horen.
Zou ik uw woord verstaan,
ik moest uw wegen gaan,
U volgen hier en nu.
Ik durf niet zijn geboren
en leven toe naar U.
Hoor, roept Gij in mijn oren
en jaagt mijn angst uiteen.
O stem door merg en been
verwek mij uit het graf.
Uw mens opnieuw geboren.
O toekomst, laat niet af.
(Oosterhuis)
Stapstenen naar Universeel Partnerschap ‘Uit je bubbel’ & storytelling
Ook zonder covidmaatregelen leven we vaak in bubbels. En in de meeste van die familie-, vrienden- en werkbubbels gebeuren prachtige dingen. Lief en leed worden gedeeld. Er is veel zorg voor mekaar, en aandacht voor wie hulp behoeft. Niet overal is het zo. Dat leren we voornamelijk uit statistieken maar meestal zijn die bubbels ontroerend schone leefplekken.
Als we in ons superdivers land tot samenleven willen komen, moeten we toch wel uitbreken uit onze comfortabele bubbels. als een eerste stap richting universeel partnerschap.
Het lied dat we zonet beluisterden nodigt ons uit om te luisteren naar stemmen van buiten, om de leuke, zelfgenoegzame eigen kring te durven verlaten en stelt daarbij een nieuwe geboorte, nieuw leven in het vooruitzicht.
Een nieuwe geboorte klinkt als muziek in de oren, goed nieuws. Maar elke moeder weet, en de meeste vaders ook wel: geboren worden dat kan pijnlijk, moeizaam, zijn. En niet altijd zonder risico. Zo’n maatschappelijke overgang van min of meer herkenbare en stabiele sociale kringen naar nieuwe, onbekende en vaak heel ambivalente leefomgevingen is evenmin risicoloos.
De weg er naar toe is: story-telling zegt Manuela Kalsky. Naar mekaars verhaal luisteren. Het lijkt eenvoudig en voor de hand liggend toch merk ik dat we dat niet vanzelfsprekend doen. Vaak bevragen we mekaar thematisch. We stellen vragen hoe we over bepaalde onderwerpen denken en sommigen kiezen daar bij voorkeur meteen die thema’s uit waarin je stof tot conflict vermoedt: Wat zegt de Islam over….? Wat zegt het Vaticaan over…? Hoe denken jullie religieuze leiders over….?Zeg maar: homoseksualiteit, de hoofddoek, de plaats van de vrouw, het kastenstelsel, jihad, extreem rechts, … In naam van ‘de waarheid’ wordt vaak polemiserend positie bepaald tegenover de andere, tegenover degene die niet tot de eigen groep behoort. Het conflict mag er zijn, maar laat het zich dan misschien allereerst richten tot de eigen groep wanneer puur dogmatische stellingen als de éne voor iedereen geldende waarheid voorgehouden worden.
Het zoeken naar waarheid blijft onbetwistbaar een opdracht, gelovig of ongelovig. Het geeft wel te denken op welke manier we dat doen.
Ik wil niet langer uitweiden over het groter belang van story-telling maar een voorbeeld geven. Dat voorbeeld is het boek Apeirogon. Er zijn weinig situaties zo uitzichtloos en hopeloos als die van Palestijnen in Palestina. De slechte toestand dateert van vele decennia geleden maar verergert toch nog dag op dag, jaar na jaar. Welnu in deze situatie van leven onder bezetting en in een apartheidsregime, situeert zich de vriendschap en de samenwerking van 2 mannen waarover Apeirogon verhaalt.
Enerzijds is er Rami Elhanan, geen fictief personage maar een reëel bestaand persoon. Marie-Ann had het geluk hem 2 keer te ontmoeten. Rami is jood, woont in Jeruzalem, is gehuwd, heeft kinderen. Leidt een vrij welstellend en comfortabel leven tot zijn 13 jarige dochter Smadar in de stad gedood wordt door een Palestijns zelfmoordcommando. Een aanslag die in 1997 plaatsvond. Aan de andere kant, letterlijk, achter de muur die de Westbank afsluit van het Israëlisch territorium, in Anata, woont Bassam Aramin. Een Palestijn, die 7 jaar in de Israëlische gevangenis van Bersheba werd opgesloten nadat hij op zijn 17de beschuldigd werd van terrorisme. Tijdens die lange periode van gevangenschap ontwikkelt hij als gelovige moslim een heel eigen spiritualiteit, hij studeert, raakt bevriend met een wiskundestudent die deeltijds bewaker is. En wanneer hij de gevangenis verlaat roept hij samen met enkele anderen, Palestijnen maar nog meer Israëli, de organisatie : Strijders voor vrede, in het leven. Geen vrede zonder strijd, maar wel een volkomen geweldloze strijd.
Bassam is gehuwd en heeft 6 kinderen. Zijn dagelijks leven wordt getekend door de talloze manieren waarop de bezettende macht Palestijnen vernedert, elementaire mensenrechten met de voeten treedt, brute pesterijen en de straffeloosheid van wie macht heeft. Hij leert bij Strijders voor vrede Rami kennen die dan ook al lid is van een andere organisatie Parents Circle.
Deze organisatie brengt in Israël/Palestina mensen samen die door geweld van de andere kant een familielid verloren hebben. Joodse families, Palestijnse families.
Rami en Bassam zijn al enkele jaren aan het werk met Strijders voor vrede, wanneer in 2007 Bassams dochter, Abir, door een kogel van een jonge militair gedood wordt. 10 jaar oud, ze was snoepjes gaan kopen. De soldaat die haar neerschoot was 18 jaar. Hij vervulde zijn militaire plicht.
Hertzl, de voormalige gevangenisbewaker en Rami zijn de eersten die Bassam in de kliniek bijstaan. Er hoeft niets gezegd te worden, zij herkennen mekaars leed.
Na de dood van zijn dochter treedt Bassam toe tot de Parents Circle waar elkeen haar verhaal vertelt, en luistert naar dat van de ander.
Naar het verdriet, de woede, naar wie de overleden persoon was, …
Maar ze doen meer dan dat. Ze doen er alles aan om niet alleen de persoonlijke levensloop maar ook de geschiedenis van het andere volk te leren kennen en te bestuderen. Ze gaan 2 aan 2, Palestijn en jood, getuigen in scholen, synagoges, moskeeën, ondernemingen, in binnen- en buitenland: vertellen over de situatie in hun land. Ze brengen hun persoonlijk verhaal in de hoop op die manier bij te dragen tot verandering. Tot wederzijds respect, tot een andere verstandhouding, een kans tot samenleven.
En zij vertellen hun verhaal eindeloos veel keren. Het is zoals de Sjeherazade. Zij vertelt verhalen, duizend en één nachten, om in leven te blijven. Zo vertellen Rami en Bassam hun verhaal om zelf te overleven en om hun dochters te laten leven.
Het boek bestaat dan ook uit duizend en één hoofdstukken. Soms 1 regel, soms een foto.
Ik zou zo’n dramatische feiten, duizend en één hoofdstukken lang, niet volhouden te lezen mochten de verhalen ook niet spreken van een buitengewoon mooie vriendschap. Zwaar beproefde mensen die ondanks hun wanhoop blijven hopen.
Vogels en lucht spelen in de verhaalopbouw een belangrijke rol. De metershoge muur die beide bevolkingsgroepen scheidt ligt onder één van de belangrijkste vogeltrekroutes. Is er een mooier symbool voor vrijheid denkbaar? Voor 2 mensen die erin slagen over de reusachtige obstakels heen, een warme relatie van gelijken uit te bouwen waarin de ander ander kan zijn.
Storytelling als weg naar samenleven. Daarom ook blijven oude en nieuwe verhalen week na week aan mekaar doorgegeven, ons leven oplichten, richten en hoop geven.
Boek, jij bent geleefd, zeg ons hoe te leven
In mijn letters staat geschreven
dat alleen de Geest doet leven.
Licht en adem is de geest.
Daarom ben ik neergeschreven:
dat jij zonder angst zult leven
wat je leest.
Boek, jij bent geleefd, zeg ons hoe te leven.
Mozes heeft de weg gewezen.
Hoor de woorden der profeten:
licht en adem zal er zijn
als je mens wordt zoals Jezus
liefde als een mens aanwezig,
wijn van liefde, brood des levens,
zoals Hij
Boek, jij bent geleefd, zeg ons hoe te leven.
Wou je leven met zo velen
hier op aarde, moet je delen:
licht en adem,geld en goed.
Wie maar leeft om meer te krijgen
die zal sterven aan zijn eigen
overvloed.
Boek, jij bent geleefd, zeg ons hoe te leven.
Niemand weet hoe jij moet leven,
nergens staat het opgeschreven.
Liefde tegen liefdespijn,
vriendschap tegen duizend vrezen
zoet dat bitter kan genezen,
mens voor mensen, recht en vrede,
licht en adem, heel veel leven mag je zijn.
Vrouw waar is je broer? Mens, waar is je zusje?
’t Meeste van een mensenleven
wordt het minste opgeschreven:
hoe zij trouw zijn aan elkaar,
lijden, sterven, liefde leren
zouden wij dat ook proberen,
werd het waar.
(Huub Oosterhuis/Antoine Oomen)
Rijk Gods, een bijbels beeld voor Universeel Partnerschap
Zalig lied! We zongen wat goede historici beamen en Rutger Bregman wetenschappelijk onderbouwt in zijn boek “De meeste mensen deugen”: “‘t Meeste van een mensenleven wordt het minste opgeschreven: hoe zij trouw zijn aan elkaar, lijden, sterven, liefde leren”. Rami en Bassam beschrijven hun trouw, lijden en ‘liefde leren’ en inspireren tot verandering.
Wie durft na zo’n lied de bijbel nog weg te zetten als een oud onbegrijpelijk boek? De twee centrale begrippen reveleren wat bijbelboeken voor ons willen zijn: Licht en Adem. Synoniemen voor wat we in onze traditie de Geest noemen: Gods aanwezigheid hier en nu. Licht doet helderder zien waar het op aankomt en Adem, een zoveelste adem, krijgen we om zonder angst ten volle te leven.
Wat dat concreet voor jou en mij betekent, daarover blijft het lied bescheiden “Niemand weet hoe jij moet leven, nergens staat het opgeschreven”. We krijgen wel hints: “Liefde tegen liefdespijn, vriendschap tegen duizend vrezen, zoet om bitter te genezen, (…), recht en vrede, (…)”.
Ook in Jezus’ tijd vroegen mensen nieuwsgierig: ‘dat koninkrijk van God wat is dat eigenlijk?’ Jezus schreef er geen traktaat over, geeft geen definitie of stappenplan. Hij maakt het ervaarbaar in zijn handelen en vertelt erover in gelijkenissen. “Over het grote en verhevene, moet je groot en verheven spreken” schreef meister Eckhart in de late middelleeuwen. Een goed verhaal – zoals het leven en het boek Apeirogon dat Antoinette met ons deelde- is groots, verheven en meeslepend.
Een goed verhaal goed beluisteren kan voor verandering zorgen, het neemt je mee in het leven van anderen, én in de diepte van je eigen leven.
Bij de goede vertellers Marcus, Lucas en Matteus vind je Rijk Gods-verhalen die over elkaar heen buitelen: over de zaaier en het zaad op weg, rots en goede grond; over onkruid tussen de tarwe; over feesten, enz.
We beluisteren twee Rijk Gods-gelijkenissen uit de parabelrede van Mattheus.
31Nog een gelijkenis hield Hij hun voor: ‘Met het koninkrijk der hemelen gaat het als met een mosterdzaadje, dat iemand op zijn akker zaaide. 32Dat is wel het kleinste van alle zaden, maar als het is opgeschoten, is het groter dan de struiken en wordt het een boom, zodat de vogels van de hemel in zijn takken komen nestelen.’ 33Nog een gelijkenis vertelde Hij hun: ‘Met het koninkrijk der hemelen gaat het als met zuurdesem, die door een vrouw in drie maten meel werd verwerkt, totdat het er helemaal van doortrokken was.’ 34Dat alles vertelde Jezus in gelijkenissen aan de menigte en zonder gelijkenis vertelde Hij hun niets.
We mogen niet uit het oog verliezen dat tijdens het leven van Jezus en zeker in de periode kort na zijn dood de overtuiging leefde dat het definitieve wereldeinde nabij was. Het was genoeg geweest! Over toekomst werd met een grote T gesproken. Rijk Gods zag men als een totaal andere tijd waarin God zou zegevieren, in niets te vergelijken met de crisistijd waarin ze leefden.
Bij ons, toehoorders in de 21ste eeuw komt deze Rijk Gods storytelling anders aan. Maar de dynamiek blijft herkenbaar.
Wanneer over het Rijk Gods gesproken wordt, gaat het over een partnerschap tussen God en Mens, toen en nu. Het Rijk Gods wordt geschonken als we ook zelf de handen uit de mouwen steken. Het is niet alleen een gave van God, maar ook een opgave voor de mens. De mens plant het mosterdzaadje en kneedt het zuurdesem in deeg. Wat daarna gebeurt is een wonder dat nooit vanzelfsprekend genoemd kan worden: een immense boom waar vogels van divers pluimage in komen nestelen en een onvoorstelbaar lekker brood. Moge het vertrouwen van de planter en de kneder ons inspireren.
Tijdens deze vastenperiode zijn veel verhalen verteld over wederkerig delen, over verandering ten goede, over partnerschap dat niemand buiten beeld laat of uitsluit. Velen lieten weten hoe deugddoend die verhalen zijn in deze tijd van isolement. We nodigen jullie uit om die verhalen biddend te verdiepen en vragen er Gods zegen over.
Mysterie van liefde en trouw
Wij bidden u
om inspiratie en deskundigheid voor allen die hun schouders zetten onder een eigentijdse donut-economie met duidelijke onder- en bovengrenzen. Een economie die én de waardigheid van miljarden stervelingen respecteert én de ecologische draagkracht van de aarde.
Wij bidden u om erkenning en bemoediging
voor elk mensenkind dat volhoudt het goede te doen in eigen kring zonder anderen uit het oog te verliezen. Voor de Boliviaanse boerin die patentrecht vraagt voor haar aardappelras, voor de Palestijnse theater- en circusinitiatieven, voor het Gents Solidariteitsfonds voor Moeilijke tijden, voor voedselteams, voor de jarige vastenactie Broederlijk Delen.
Wij bidden om levenskracht
Voor ieder die ook maar het kleinste zaadje plant, de kleinste handeling ten goede stelt, vogels van divers pluimage onderdak biedt. Voor iedereen die waar dan ook als zuurdesem, stille kracht, aan Partnerschap werkt.
Wij bidden om een luisterend oor
wanneer u aandringt om uit onze bubbel te komen en de berg van het vergezicht te beklimmen.
Wij vragen Uw zegen,
maak ons moedig wanneer U ons de diepte en dwarsheid openbaart van de oproep tot Universeel partnerschap, tot Ubuntu.
Hou ons wakker
opdat niemand in het Partnerschap ongezien blijft. Niet alleen zij die onze spontane sympathie krijgen maar ook de broeders en zusters die weerzin, machteloosheid, onbegrip, ergernis of kwaadheid oproepen.
Mysterie van liefde en trouw
Recht onze rug na elk knielen.
Toen Jezus leefde, waren God en zijn koninkrijk te zien en te ervaren. Dat was zo sterk dat men verkondigde dat God zelf in Jezus bij zijn volk kwam en dat het Rijk Gods -in Jezus- midden onder ons gekomen was.
Of men dit ook op onze dagen zal kunnen zeggen, hangt van ieder van ons af. Elke vastenperiode vordert ons op om het niet bij die veertigdagen te houden.
Moge de laatste zin van het lied ‘Boek jij bent geleefd’ ons daartoe enthousiasmeren: “Zouden wij dat ook proberen, werd het waar.”
TAFELDIENST
Liefde is te doen, zegt Gij
Het is niet te hoog, niet te zwaar.
Uw zoon, Jezus, heeft ons dat voorgeleefd.
In eenvoudige woorden en gebaren
heeft Jezus op het eind van zijn leven
getoond wat liefde is tot het einde toe.
Op de avond voor zijn lijden en dood
nodigde Hij ons uit tot Partnerschap, een Nieuw Verbond.
Hij nam brood in zijn handen,
zegende het, brak het en deelde het rond:
Dit is mijn lichaam, gegeven voor u,
Hij nam ook de beker met wijn
Zegende die en sprak:
Dit is mijn bloed, gegeven voor U
Blijf dit doen om Mij te gedenken.
Moge het delen van dit brood en deze beker
Ons sterken in de hoop dat een nieuwe wereld komen zal
waar brood en recht en liefde is genoeg voor allen
Onze Vader
Bidden we samen, als broers en zussen, als partners, met de woorden die Jezus ons heeft gegeven.
Onze Vader die in de hemel zijt
Uw naam worde geheiligd
Uw rijk kome
Uw wil geschiede
Op aarde zoals in de hemel
Geef ons heden ons dagelijks brood
En vergeef ons onze schulden
Zoals ook wij vergeven aan ons schuldenaren
En breng ons niet in beproeving
maar verlos ons van het kwade.
Want van u is het koninkrijk, en de kracht en de heerlijkheid in eeuwigheid. Amen
Vredeswens
3 adviezen van Rami en Bassam:
- weigeren slachtoffer te zijn
- je verdriet en woede, je onmacht, uitspreken
- ten einde toe luisteren naar het verhaal van de ander
Dan kan vrede mogelijk worden.
*
Blijf verbonden met de gemeenschap van Dominicus Gent:
via de nieuwsbrieven: https://www.dominicusgent.be/nieuwsbrief/
via Facebook ( https://www.facebook.com/Dominicus-Gent-324436994242688/)
Abonneer u nu op ons Youtube-kanaal ( https://www.youtube.com/channel/UCBCXMCRb0cNw8Dd3tMc9elQ)
Indien u meent dat voor een bepaald object het auteursrecht van de auteur of zijn/haar erfgenamen, of het recht op afbeelding geschonden werd, neem dan contact op met ons zodat de situatie kan worden rechtgezet.