Dominicus Gent

Viering van zondag 30 juni 2019

Pelgrimerende kerk

Pelgrimerende kerk

Is het toeval of is het de voorzienigheid? Het geplande thema voor deze viering heet “pelgrimeren”. Eerder iets voor de vastentijd zou je denken. Maar anderzijds: we zitten hier toch in een gebouw waar het momenteel kamperen is. Ook dat heeft iets van pelgrimeren. Want waar gaan we met dit gebouw naar toe? Wat willen we ermee? Welke traject, welke uitdaging(en) zien we op ons afkomen? Ik noem drie thema’s.

Ten eerste: uitdaging op gebied van geloof en zingeving. Sinds Vaticanum II hebben we de overstap meegemaakt van een statisch naar een dynamisch denk- en leefkader. De tijd vlak voor het concilie ademde volop de lucht van het rijke roomse leven. Pius 12 vaardigde 2 fameuze encyclieken uit waarin zonder schroom de rooms katholieke kerk zowat als enige institutie werd voorgesteld die van goddelijke origine was en dus boven alle anderen verheven. De enige pelgrimstocht die voor mensen zin kon hebben was deze naar Rome. Het centrum van de wereld. De hele mensheid mocht zich uitgenodigd weten hierbij aan te sluiten. Het concilie maakt op dit punt een vrij radicale ommezwaai.

De exclusieve aanspraak van de kerk als enige weg naar volmenselijke ontplooiing is toen verlaten geworden. En … sinds deze premisse werd opgegeven is het snel gegaan. Er volgde een ontmanteling van de onwankelbaar geachte kerkburcht. Het begon met de bevrijdingstheologie die gesteund werd door de historisch-kritische lezing van de Bijbelse geschriften. Het onaantastbaar woord van God geraakte plots van de regen in de drop. Historisch niet zonder meer betrouwbaar en dus … geen “woord van God?”. Even later danste de feministische theologie de hele expositiekast van antieke theologische stukken aan diggelen. De mannelijke geloofstaal onder vuur. Het mannelijk beleid onder kritiek. En alsof het nog niet genoeg was kwamen enkele groene rakkers vertellen wat er allemaal slecht is voor de planeet en werd er gratis karnemelk uitgedeeld na de kerkdienst.

Maar niet getreurd. We pelgrimeerden verder onder een nieuwe paus. Paulus VI die niet de geschiedenis wilde ingaan zonder priestercelibaat en met de anticonceptiepil. Beide bleven onaangeroerd. Het pausschap is echter geen onkruid dat men kan uittrekken. Het herstelde zich. In 1980 reisde Woytila naar Nicaragua om orde op zaken te stellen. De gebroeders Cardenal (beiden minister ten tijde van de sandinistische regering) dienden de politiek te verlaten en terug hun plaats in te nemen aan het altaar des Heren. Gedaan met die goddeloze bevrijdingstheologie. De seminaries van Helder Camara gingen dicht. Maar het enthousiast plan van deze paus had een averechts effect. Hij probeerde de pauselijke onfeilbaarheid opnieuw enige glans te geven door de vrouwen definitief van het kerkelijk ambt uit te sluiten. Hij merkte echter niet dat op dat eigenste moment in de kapel van het St Pietersinstituut te Gent, waar het KUC tijdelijk onderkomen had gevonden wegens verbouwingswerken, vier vrouwen voorgingen in het breken en delen van brood en wijn.

Toen zijn opvolger Benedictus zich tamelijk vroeg in zijn ambtsperiode ietwat laatdunkend uitliet over de betekenis van de islam (“wat voor nieuws heeft die eigenlijk te bieden?”) waren op verschillende plaatsen gesprekken gaande die een groot platform van uitwisseling tussen verschillende religies en levensbeschouwingen aan het voorbereiden waren. Het is de tijd dat moslims tijdens een kerkdienst in het KUC uitgenodigd waren om één van hun feesten toe te lichten en we na afloop samen allerlei zoetigheden geserveerd kregen. In de ogen van Pantzerkardinaal Ratzinger één van de voorbeelden van de dictatuur van het relativisme waar hij zo voor gewaarschuwd had.

Het derde millennium bleek toch een heel nieuw tijdperk te worden. Antropologische en sociologische studies hebben nieuwe inzichten aangedragen over de ontwikkelingen in de menselijke geschiedenis die allerlei vragen oproepen die klassiek geschoolde theologische wenkbrauwen in heilige verwarring brengen. Schepping, verlossing, eindbestemming, om maar enkele kernthema’s te noemen dienen grondig herdacht te worden. Een doordeweekse poetsbeurt zal niet volstaan.

Een tweede aspect van onze pelgrimstocht betreft ons sociaal engagement en onze maatschappelijke inzet. We hebben ooit enkele wanden van dit gebouw vol gehangen met allerlei posters die een beeld gaven van de verschillende domeinen waar mensen van Dominicus actief waren. Heel uiteenlopende sociale toestanden en verschillende vormen van betrokkenheid op medemensen. Het was zonder meer indrukwekkend. Sommige van die activiteiten hadden zelfs bij sommigen op de een of andere wijze een appèl losgemaakt. En dat alles naast de klassieke activiteiten die gepaard gaan met de tijd van het jaar zoals welzijnszorg en broederlijk delen, en soep op de stoep, en de jaarlijkse grote kuis van Gent. Niet te vergeten in de directe omgeving is de nu reeds jarenlange inzet van de plezante doeners die de buurt proberen netjes te houden. En ook sinds vele jaren is er de samenwerking met De Tinten, de broodronde bij de vluchtelingen, en de contacten die we hadden met Carla Ronkes en huize Triest over de houding die we aannemen tegenover mensen die hulp vragen. Recent is het startschot gegeven voor Thoope waar reeds een hele structuur voor opgestart is, mensen gehuisvest worden.

Een derde dimensie van ons pelgrimeren betreft de opbouw van deze gemeenschap. Dit gaat zowel over het binnengebeuren als het buitengebeuren. Eerst naar binnen. Er is een niet onaanzienlijk aantal regelmatige Dominicusgangers die echt bewust aandacht heeft om vooral nieuwe mensen welkom te heten en indien nodig wegwijs te maken zodat ze zich hopelijk thuis voelen in deze groep. We hopen van harte dat mensen die elkaar vinden samen een eindweg verder kunnen optrekken. Gemeenschap betekent ook dat we als groep met een zekere identiteit de dialoog aangaan met andere groepen of individuen. Dat bedoel ik met buitengebeuren. Er wordt daadwerkelijk gezocht naar nieuwe initiatieven om op een doordachte en verantwoorde manier het groepsgevoel te verruimen. Dat kan misschien door activiteiten te organiseren waar anderen kunnen bij aansluiten zonder noodzakelijk dezelfde levensovertuiging te delen. Sport en spel, kunst en cultuur, filosofie en praatcafé, kunnen misschien een nieuwe aanzet geven. Maar ik weet heel goed dat wij niet alles kunnen wat we graag zouden willen.