Dominicus Gent
Viering van zondag 17 februari 2019
Onze gemeenschappelijke woning…

 

Welkom aan iedereen op deze zondagsviering. In deze schelp van stenen, in dit huis gemaakt voor de binnenkant van mensen, komen wij elke zondag vanuit een groot verlangen. We zoeken inzicht, we zoeken uitzicht, we willen vrede geven en krijgen, we zeggen en zingen dat ons leven opgenomen is in een groter Verlangen, een Verlangen dat ons overstijgt. En dat is de reden waarom wij hier zoiets vreemds doen als de lege plek toespreken…

En we bidden:

vervul dit huis met hart en geest,
wees hier opnieuw verbeeldingskracht
geef stem aan wie verborgen bleef
wees kracht en troost voor jong en oud
dat niemand hoeft te vrezen

 

Evangelie: Joh. 2, 13-15 

13Toen het paasfeest der Joden nabij was, ging Jezus op naar Jeruzalem. 14In de tempel trof Hij de verkopers van runderen, schapen en duiven aan en ook de geldwisselaars, die daar zaten. 15Hij maakte een gesel, dreef ze allemaal uit de tempel, ook de schapen en de runderen; het kleingeld van de wisselaars veegde Hij van de tafels en wierp die omver.

Overweging: onze gemeenschappelijke woning

Vorige week was er een interessante uitzending op Een over de Vlaamse bouwmeesters. (Plannen voor plaats). Hoe zij een ander soort wonen promoten dan wat wij (zeker de Vlaming) nu
gewoon zijn. Niet het huisje in het groen, met een mooie oprit waar de auto kan staan, de garage direct bereikbaar, een voortuintje en een tuin , en liefst dicht bij een grote weg die ons vlot naar ons werk brengt. Liefst ook goed afgeschermd van de buren.
Dit concept is achterhaald, niet meer haalbaar nu we met zovelen op de aardbol rondlopen, ons bewust zijn van de impact op open ruimte, natuur, fileleed, luchtvervuiling, mobiliteit, opvang en afvloeiing van water… en je kan het lijstje zelf verder aanvullen. Zij tonen in die uitzending alternatieven, dromen van mensgerichte oplossingen waarmee ook een reeks problemen waar we nu mee kampen opgelost raken. Of toch een groot stuk opgelost raken. Oplossingen i.v.m. wonen waar mensen meer verbonden leven met elkaar doordat er meer gemeenschappelijke ruimtes zijn.

Dat zal een mentaliteitsverandering vragen, een fundamentele omslag in het denken : niet meer vanuit mijn belang, mijn wensen, wat ik denk nodig te hebben, maar zorg voor het geheel. Ons een onderdeel weten van een groter geheel dat belangrijker is dan mijn individueel belang. En ons daarin inpassen. Dat belangrijk vinden in de keuzes die je maakt.

Deze mentaliteitsverandering zal natuurlijk veel breder zijn dan alleen in verband met wonen. Het gaat ook over omgaan met geld, met bezit, met macht, met werk, met hoe je omgaat met mensen en natuur.

Steden en individuen nemen het voortouw: organiseren open ruimtes, evenementen die mensen bij elkaar brengen, bannen de auto’s, zoeken naar manieren waarop het welzijn van mensen vergroot kan worden. De nationale politiek en de economie volgen veel minder.

Wonen is dus symptomatisch voor een veel groter geestesverandering die moet gebeuren en die ons evangelischer lijkt (delen is vermenigvuldigen) dan het kapitalistische steeds meer consumeren, steeds meer ik. Het goede leven is een gezamenlijke verantwoordelijkheid, maar wel een die urgent wordt.

Dit brengt ons bij de bekende lezing van vandaag. Een woedende Jezus die we niet veel tegenkomen in onze evangelieverhalen. Johannes wil hier duidelijk maken dat Jezus’ prediking in woord en daad één grote aanklacht is tegen ‘de tempel’, tegen het systeem van macht en onderdrukking en winstbejag dat steeds weer godsdienst vergiftigt, en de boodschap van Gods liefde en gerechtigheid verduistert.

Vroeger brachten mensen zelf het werk van hun handen naar de tempel als een offer, als een stuk van henzelf. Door er een handel van te maken, dieren te moeten kopen met ‘rein ‘geld (dat je in de tempel moest bekomen door gewoon geld om te wisselen) maak je de betekenis kapot, zeker als er nog woekerwinsten op gemaakt worden. Dan wordt het heilige een platte handel. Heeft het niets meer te maken met eerbied, met dankbaarheid, met verbondenheid met het Mysterie.
Het beste wat een mens kan overkomen wordt zo gedegradeerd, verliest zijn waarde en maakt van de mens een object dat je kan uitzuigen voor eigen gewin. Kan er iets meer in tegenspraak zijn met Jezus boodschap?
Ik vroeg me af waarom de duivenhandelaars in de tekst nog eens speciaal de mantel worden uitgeveegd. Duiven zijn de offerdieren voor de armen. En die armen uitbuiten in het huis van God is wel het ergste dat je kan doen in Jezus ogen. Het staat haaks op zijn boodschap: God heeft een voorkeur voor de armsten.

Wij komen hier elke zondag samen in onze kerk, een plaats om gemeenschap te vormen, ons te laten bevragen door elkaar en door de boodschap van Jezus. Om stil te worden, om te luisteren , om in verbinding te komen met de Ene, om samen hoop en vertrouwen op te bouwen dat het kan: doen wat ondenkbaar is.

*

Een soort gloria voor de vele woningen die mensen delen…

Ik heb altijd een boontje gehad voor het Gloria,
het tweede gezang uit de klassieke mistructuur, het zogenoemde ordinarium.
Kyrie en credo liggen voor mij wat ingewikkelder,
maar de lofzang van het gloria vind ik geweldig.
Ik vind dat deze wereld veel gloria’s verdient,
dat we nooit moeten ophouden haar lof te zingen.
Nooit moeten ophouden te wéten dat we willen en moeten zingen.
Kijk eens naar het begin van het klassieke Gloria:
eer aan God in den hoge en aan alle mensen van goede wil.
De eerste zin is een soort drone, in den hoge, om beter te kunnen zien, denk ik.
En wat zien we: al die mensen van goede wil…
Zeker in deze tijden van onrust en wantrouwen is het belangrijk dat te blijven zien:
al die goede wil in mensen…

 

Een gloria voor de vele woningen die mensen delen…

Gloria, lof voor de vriendin die na de dood van onze kleinkindjes onverwacht aanbelde, met een bloem en een omhelzing en aandachtig zwijgzaam luisteren. Ze leerde ons dat de eerste woning die we allemaal hebben ons lichaam is, met zijn dunne vel soms veel te alleen in de grote wereld. Ze leerde ons nog eens dat we in stormen dat lichaam van elkaar goed moeten omhelzen. Omhelzen is ook diep beschermen…

Gloria, lof voor het huis van de stilte. Zonder stilte tussen de noten geen muziek. Zonder stilte tussen de woorden geen taal. Zonder stil zwijgen geen luisteren. Zonder stilte geen einde, ook niet aan het leven…

Gloria, lof voor het huis van het vertrouwen. Vertrouwen is een huis waarin het soms lastig wonen is, zeker als we ongeduldig worden, of erger nog, verbitterd misschien. Maar geduldig vertrouwen helpt om te blijven dromen, om te leren samenwerken, om talenten bij elkaar te voegen, om bergen te verzetten, uiteindelijk…
Lof voor de bomen die een winter lang vertrouwen. Lof voor de ouders die een leven lang vertrouwen voor kinderen en kleinkinderen, soms in hun plaats. Lof voor al wie, tegen alle druk in, verder wil kijken dan het moeilijke nu, en geduldig wil vertrouwen dat verandering mogelijk zal zijn. Lof voor de monniken die in hun hart een huis voor heel de wereld willen maken…

Gloria en lof voor alle handen en voeten die komen helpen waar nood is, die weer orde helpen scheppen in de chaos, die het huis weer leefbaar helpen maken. Die een tafel willen delen, een bed, een job, wat goede raad, zoveel kleine beetjes die mensen weer een dak boven het hoofd geven, letterlijk en figuurlijk…

Gloria en lof voor de oude teksten en de oude rituelen, dit symbolische huis dat ons helpt thuis te komen in ons verlangen naar een wereld van gerechtigheid, een wereld waar de dood niet heerst…
Lof voor ieder die als gewoon rechtvaardig en goed mens heeft geleefd, dat ze dit grote huis van medemenselijkheid, van een humane maatschappij verder hebben willen dragen, jaar na jaar, zodat het overeind bleef, niet verwaarloosd werd, niet ten prooi viel aan dieven en machtsbelusten. We weten vandaag, als we rondkijken, hoe kwetsbaar dit grote huis van medemenselijkheid is…

Gloria, lof aan de Stille Leegte, waarover we liederen zingen, die ons verhaald wordt als zegen, aanwezigheid, uitstorting, aanraking, wijsheid, geduld, vrede. Een naam en een afbeelding hebben we niet, mogen we ook niet echt hebben. Maar een beeld in woorden kan misschien wel: glorie aan de stille volle Leegte die als een mantel is, een zee van dromen, die licht is onder onze schors…
Slotbezinning

Eens zullen de deuren toch wel opengaan
en uit alle hoeken van behoud, uit alle systemen,
zullen mensen tevoorschijn treden om elkaar
voorgoed te kennen en te dienen.
Ze zullen hun eigen registers en doopboeken vergeten,
niet omzien naar hun heilige vaten en maten
maar elkanders inspiratie delen.

Van angst en moeten bevrijd, uit sleur en conventie opgestaan
zullen ze elkaar opzoeken en luisteren naar elkaars verhalen
van geloof , hoop en liefde.
Ieder zal het beste van haar traditie in de nieuwe kring inbrengen
en zonder geheimtaal zullen ze elkaar wijzer maken
over wat er vandaag moet gebeuren om ook morgen nog te leven.

Hun groeiende gemeenschap zal kerk, moskee noch tempel heten,
maar naamloos ‘Mensenhuis” met eindelijk een plek,
een huis en haard voor iedereen.
Ze zullen ongewapend zijn
en zich met geweld verdedigen zal zijn als ongeloof.

God zelf, de Ene, zal erbij zijn
en wonen gelijkvloers als God met ons.
Wij houden open huis en openbare hemel.

Yechzel Landau, directeur van het Open-House project in Ramla, Israël

 

foto’s Guido Vanhercke