Dominicus Gent

Viering van zondag 14 oktober 2018

Kiezen voor het goede leven

Welkom op deze derde viering in de reeks over kiezen. We hadden het al over kiezen vanuit visie, en natuurlijk over de verkiezingen. Vandaag willen we even reflecteren over persoonlijke keuzes. We laten, zoals altijd hierbij het licht van de Ene onze gids zijn. We steken daarom de paaskaars aan.

1

Als het over kiezen gaat zijn we allemaal ervaringsdeskundigen. We doen het van ’s morgen tot ’s avonds en van kindsbeen af tot op het einde van ons bewuste leven. Het is bijna als ademen. En zelfs als je denkt niet te kiezen, doe je het toch en kan je maar best rekenen op een klimaat waarin door anderen voor jou aanvaardbare keuzes worden gemaakt. Niet kiezen is ook kiezen, en wel voor het bestaande.

Voor een mens is het belangrijk om ten diepste vrij te kunnen kiezen voor wat we als het goede leven herkennen: voor ons als individu, binnen de gemeenschap waartoe we behoren en in een maatschappelijke context. Als het goed zit, gebeuren veel van onze keuzes zo spontaan vanuit een bedding: ze kosten weinig moeite, ze helpen ons leven in een zelf gekozen richting sturen waarbij we dan graag met de gevolgen leven, ook al doorzien we die zelden allemaal vooraf. Als de beslissing moeilijk ligt, dan schenkt het kracht als je er kan op vertrouwen dat de uitkomst hoe dan ook voor een stuk in de handen van een goede God ligt, die zegt ‘Ik zal er zijn’. Laat net daarin ook een grote bron liggen van vrijheid in de keuze die vooral door een innerlijke rust en vertrouwen wordt gevoed.

Slechts heel af en toe maken we echt grote keuzes in ons leven: wat we studeren of leren, waar en bij wie we te leer gaan, welke job we doen of engagement we opnemen, met wie we ons verbinden, in welk huis we gaan wonen en waar. Het zijn keuzes die een flink stuk van ons leven beïnvloeden, die ruimte scheppen waarin sommige zaken gemakkelijker en andere moeilijker zullen kunnen, die stimuleren of afremmen, iets toevoegen aan wat er al is, of juist iets weg nemen Bij de meeste van die beslissingen speelt op de een of andere manier ook een keuze tussen meer of minder mammon, succes, macht en geld versus meer of minder kennis, schoonheid, rechtvaardigheid, de liefde, voor jou of voor anderen. Wellicht is niemand immuun voor de aantrekkingskracht van beide kanten. Maar er zijn wel immense verschillen in het gewicht dat men aan elke kant geeft binnen een gekozen pad.

De kleine dagdagelijkse keuzes lijken frivoler. Ze gebeuren lokaal en kortstondig, daarin kunnen we ons af en toe wat meer comfort gunnen en minder inspanning misschien, kortom de dagelijkse zonde bedrijven. Laat ons nu echter in de geglobaliseerde wereld met de neus op statistische feiten worden gedrukt. Kleine beslissingen die gelijktijdige door een massa mensen worden genomen laten een immense voetafdruk achter, doorgaans veel groter dan een allerindividueelste beslissing. Met de fiets of met de auto, wordt er vlees gegeten, hoe snel een nieuwe gsm, … Hoe staat het in zo’n context met onze verantwoordelijkheid, als we die ook statistisch moeten bekijken?

Alle beloftes ten spijt, hebben we er geen doorgedreven studie voor nodig om te weten: de ideale wereld is niet voor morgen, noch voor de volgende legislatuur. Die conclusie heeft als bijstelling: de ideale keuze bestaat niet zomaar. Vorige week nog hoorden we een sterk geëngageerde begeleidster van vluchtelingen op zoek naar een woning uitleggen: “Het ergste aan mijn job vind ik dat ik ondermaatse woningen aan overdreven prijzen probeer te “verkopen”, dat ik erkende vluchtelingen overhaal om in te gaan op het aanbod van een huisjesmelker – omdat er gewoon niets anders is”. Het compromis is er niet alleen voor politieke partijen. Veel keuzes zijn noodgedwongen minstens een beetje ambigu: een oplossing schept vaak ook nieuwe problemen – soms na enige tijd. Maar misschien haalt precies dat nog wat gewicht van onze schouders: onze verantwoordelijkheid is reëel maar altijd beperkt. En als we wel degelijk weten wat concreet de beste oplossing is, dan nog kan het besef van onze beperkte draagkracht zo zijn dat we niet anders kunnen dan de mindere weg kiezen.

Als we in Jezus een rolmodel zien, wat leren we dan uit de keuzes die hij maakt? Op bewonderenswaardige manier kiest hij in volle vrijheid voor wat hij belangrijk vindt. Hij doet dit vanuit een niet alledaags model van verbondenheid en stelt daarbij al vrij snel de kwetsbare mens centraal. De moed en de wens om dat te doen lijkt wel haast in zijn DNA te zitten.

Uit Lucas hoofdstuk 2 (41:52): de twaalfjarige Jezus in de tempel

Zijn ouders gingen jaarlijks voor het pesachfeest naar Jeruzalem. Toen hij twaalf jaar was, maakten ze weer hun gebruikelijke pelgrimstocht. Na afloop van het feest vertrokken ze naar huis, maar Jezus bleef in Jeruzalem achter zonder dat zijn ouders het wisten. In de veronderstelling dat hij zich bij het reisgezelschap bevond, reisden ze een hele dag voordat ze hem overal onder hun verwanten en bekenden begonnen te zoeken. Toen ze hem niet vonden, keerden ze terug naar Jeruzalem om hem daar te zoeken. Na drie dagen vonden ze hem in de tempel, waar hij tussen de leraren zat, terwijl hij naar hen luisterde en hun vragen stelde. Allen die hem hoorden stonden versteld van zijn inzicht en zijn antwoorden. Toen zijn ouders hem zagen, waren ze ontzet, en zijn moeder zei tegen hem: ‘Kind, wat heb je ons aangedaan? Je vader en ik hebben met angst in het hart naar je gezocht.’ Maar hij zei tegen hen: ‘Waarom hebt u naar me gezocht? Wist u niet dat ik in het huis van mijn Vader moest zijn?’ Maar ze begrepen niet wat hij tegen hen zei. Hij reisde met hen terug naar Nazareth en was hun voortaan gehoorzaam. Zijn moeder sloot alles wat er met hem gebeurd was in haar hart. Jezus groeide verder op en zijn wijsheid nam nog toe. Hij kwam steeds meer in de gunst bij God en de mensen.

Het elan wordt voortgezet in zijn volwassen leven. Voorbeelden zijn er te over. Denk aan Jezus en de overspelige vrouw. Je moet het maar doen, tussenkomen bij een menigte gezagsdragers die het recht op zijn hand heeft en in groep klaar staat om een andere mens te doden. Die stoutmoedige daad zal de reputatie van Jezus in die kringen geen deugd doen en is niet zonder risico.

Wat mij betreft zien we gelukkig ook vandaag nog zulke hartverwarmende taferelen. Burgers zetten hun kennis, ervaring en talent in om te voorkomen dat anderen, kwetsbare mensen, slachtoffer worden.
Het gebeurt als Christine Blasey Ford vele jaren na datum publiek getuigt van seksuele aanranding opdat andere slachtoffers zich minder hulpeloos en alleen zouden weten, en het publiek zich ten volle rekenschap kan geven van wie zij al dan niet als opperste rechter aanduiden. Het pakket aan keuzes die je maakt, zegt immers veel over de mens. We zien zo’n houding en daden ook bij de Congolese gynaecoloog Denis Mukwege en de Jezidi-activiste Nadia Murad. Door hun moed om te spreken en te helen – ondanks de bedreigingen – verzachten zij het leed en helpen verdere kwetsuren te voorkomen. Het is geen gemakkelijke positie, en zij kunnen geen overrompelende resultaat voorleggen: verkrachtingen gaan onverminderd door. Toch wordt er heel wat resultaat geboekt en zijn zij een hart onder de riem van de slachtoffers EN van al wie voor de keuze komt te staan om zijn nek uit te steken wetend dat het hem en de zijnen veel kan kosten, maar niet het `goede leven’.

Vroeg in de morgen

Jij bent niet die wij dachten…
wij zagen niets, jij riep ik zal er zijn.
Om wat wij hoorden (maar wat hoorden wij)?
Om wat op vrijheid leek.
Een slingerende stoet naar goed wijd land…

 

2

Kiezen voor het goede leven. Er zullen wel weinig mensen zijn die daar niet voor kiezen. Maar de invulling van wat een goed leven is kan wel verschillend zijn: kijk maar naar alle verschillen in de programma’s van de politieke partijen waarvoor we vandaag kunnen stemmen. En afhankelijk van wat je belangrijk vindt zal je andere accenten benadrukken, andere dingen belangrijk vinden, andere keuzes maken.
In deze viering willen we kijken naar onze persoonlijke keuzes, en ik wil focussen op een paar engagementen die ik genomen heb en wat daar heeft meegespeeld.
Van jongs af aan heb ik intuïtief gevoeld dat je niet op je eentje gelukkig wordt. Dat verbondenheid en solidariteit twee peilers zijn die essentieel deel uitmaken van mijn ‘goedbevinden’. Dat delen van de rijkdom die je ten deel valt je een tevredener mens maakt.
En dat er veel mogelijkheden zijn om daaraan te werken, en het erop aan komt die weg te vinden waarin je “schijnbaar” moeiteloos je kunt engageren. Ik weet bv dat ik de wereld niet een stukje tot een betere plaats maak door een prachtig stuk muziek ten gehore te brengen. Ik mis helaas het nodige talent om dat te doen.
Ik heb een enorme bewondering voor de paar vrienden die zich inzetten voor de sociale dienst van Toontje, of voor de mensen van de broodronde. Zelf zie ik me dat niet te doen: ik weet dat ik me het lot van al wie ik tegenkom teveel zou aantrekken, en dat ik dit niet zou volhouden.
Je moet dus leren leven met de beperking van keuzemogelijkheden.
Wat was dan wel “mijn pad, talent,”? De jeugdbeweging, en daar leidster worden, binnen het KUC meewerken in de sociale dienst.
Later, toen het vaststond dat we zouden trouwen, en er sprake was van kinderen, was het voor ons evident dat we kinderen van onszelf wilden, maar dat er ook plaats was voor kinderen die het niet zo getroffen hadden.
Een paar jaar na de geboorte van ons derde kind, kwam de vraag om twee adolescenten op te vangen en een thuis te geven. Zo zijn er nadien nog drie jongeren geweest.
Het liep niet altijd van een leien dakje, we kwamen onszelf tegen, en op elke nieuwe vraag was er steeds het overleg of we het zagen zitten, of we het aankonden, en of de kinderen (naarmate ze groter werden) het zagen zitten. We hebben hopelijk die jonge mensen kansen gegeven die ze anders niet hadden gehad om hun leven wat meer op de rails te krijgen.
Want het resultaat van het engagement heb je niet in de hand. Een engagement is niet altijd iets dat vanzelf loopt, er zijn altijd moeilijkheden, en soms kan het ook mislukken. Maar belangrijk is dat je het geprobeerd hebt.

Bij al die engagementen is geloven in de Bijbelse boodschap steeds een basis geweest. Ik vond het dan ook leuk, dat bij het zoeken naar een passende tekst voor deze viering, ik op het volgende stukje botste. Het gaat over de allereerste menselijke keuze die beschreven wordt in het tweede scheppingsverhaal.

Toen vormde Hij uit de aarde alle in het wild levende dieren en alle vogels, en Hij bracht die bij de mens om te zien welke namen de mens ze zou geven: zoals hij elk levend wezen zou noemen, zo zou het heten. (Gen.2:19)

En de commentaar van Roelien Smit daarbij is de volgende: God was benieuwd welke namen Adam de dieren zou geven én Adam kon het niet verkeerd doen. God liet Adam met zijn creativiteit iets moois toevoegen aan de wereld. Dat dit de eerste beschreven menselijke keuze is, is niet toevallig. Veel van onze keuzes lijken op de bovenstaande: het gaat niet over goed of fout, het is gewoon een kans om onze eigen persoonlijkheid vorm te geven. Om vanuit onze unieke individualiteit en creativiteit iets toe te voegen aan en te betekenen voor deze wereld.

Ik had dit stukje Genesis nog nooit zo gelezen, zo begrepen, maar ik vind het een mooie gedachte: ieder mag/ kan met zijn mogelijkheden bijdragen tot een mooiere wereld. Het stelt me wat gerust als ik me afvraag of ik genoeg doe, of ik het juiste engagement neem. Ik hoef niet perfect te zijn, mijn best doen, proberen is al de moeite waard.