Dominicus gent

Viering van zondag 18 februari 2018

Kiezels in de schoenen (vasten 1)

 

Hartelijk welkom op deze eerste zondag in een reeks van 5, rond het thema “kiezels in je schoenen.“ Kiezels zijn hinderlijk, zeker in je schoen. De vasten proberen te beleven, kan datzelfde gevoel opwekken. Het kan hinderlijk zijn. Niet omdat we hier in ontbering moeten gaan leven. Niet omdat het onmogelijke wordt verwacht. Maar omdat het ons uit onze comfortzone haalt. Omdat het ons even doet onderbreken, wat we zo gewoon zijn… Omdat we kunnen opkijken naar wat er echt toe doet, waar verbondenheid versterkt wordt of kan worden. Het is een tijd waarin we ons toeleggen op wat we willen veranderen. En dat vanuit ons bijbels bevrijdend perspectief. Met een uitgesproken voorkeur voor de kleinen, de armen, de vergetenen. Daar willen ook de andere voorgangers, de komende vieringen aandacht voor vragen.

Laten we de Paaskaars aansteken.

En laten we bidden:

Eeuwige, zegene ons en bewaar ons.
Wij hebben u nooit gezien,
maar alle goedheid spreekt van u,
elke kleine opstanding vertelt weer uw verhaal,
in elke zegening spreekt uw diepste verlangen,
alle trouw bewijst weer uw belofte.
Maak ons vrij vanbinnen,
geef ons kracht
om niet te wankelen,
vertrouwen te blijven delen,
te koesteren wat het leven ons geeft.

 

1

Elk jaar opnieuw heb ik last met vasten. De kiezel zit hem al in wat de Vasten zou kunnen betekenen in mijn leven als christen. De “verstervingskes” uit mijn kindertijd die geacht werden om mee te lijden met Jezus (zo werd dat ons toch voorgehouden) spreken me om duidelijke redenen niet meer aan, maar wat ervoor in de plaats komt is een zoektocht.
Het klinkt wel mooi en zinvol, wat daarnet is gezegd: Vasten als tijd om zich te bezinnen. Om stil te staan bij de dagelijkse gang van zaken, om dan te kijken naar wat ik zou willen veranderen in mijn leven. Niet zomaar veranderen omwille van comfort, van gemak, gezondheid. Wel om zo te leven dat ik in harmonie ben met mijn fundamentele keuzes. Dat ze in overeenstemming zijn met mijn levenshouding die gebed is in de manier van leven van Jezus, nl. vanuit een verbondenheid met God, met wat mij overstijgt, het appel voelen om mijn verantwoordelijkheid op te nemen voor een betere wereld. Met een voorkeur voor hen die het moeilijk hebben. En dit samen met anderen.
Goed en wel, maar dat is natuurlijk wel een manier van leven die niet alleen voor de vasten bedoeld is. Als ik een beetje consequent ben dan is dit een houding van elke dag. En wat moet ik dan met Vasten?

Misschien kan deze “opgelegde” periode toch wel betekenis hebben op verschillende vlakken.

Het kan nooit kwaad van de dingen op bepaalde momenten scherper te stellen, want uiteindelijk is een mens van goede wil, maar verslapt de motivatie, of nemen de zorgen mij zo in beslag dat ik de voeling met mijn bron van keuzes kwijt ben. Er bewust een zekere “tijdsperiode” voor nemen om gerichter te voelen, te focussen op waar het wringt is duidelijk iets dat waardevol kan zijn. Ik probeer dan meer open, te staan, meer te letten op wat op mijn weg komt als “kiezel” . Dat kan een gesprek zijn, een kunstwerk, een tekst, iets dat ik beleef of dat mij raakt, iets dat mij weer wakker schudt of mijn blik weer richt op wat belangrijk is.
En zelf neem ik me elk jaar weer voor een puntje aan te pakken waar ik in de loop van het jaar last mee had: een houding t.o.v. anderen, een andere blik oefenen..

Een niet te onderschatten hulpmiddel is het gezamenlijk aspect: weten dat er, samen met jou, veel mensen eenzelfde doel hebben, dat je dit niet alleen doet . Misschien zijn we dit als westerse christenen wat kwijt, maar als ik getuigenissen hoor over de Ramadan dan hoor je duidelijk dat het gezamenlijke helpt. Om alert te blijven, om vol te houden als je het moeilijk krijgt of de zin van wat je doet kwijt bent. Om samen af te tasten wat je wil bereiken. Samen sterk is ook hier geen loze slogan.
En een traditie, het regelmatig terugkeren van bepaalde feesten, aandachtstrekkers, heeft eigenlijk ook wel een mooie functie. Ze helpen mij, ons, om elke keer weer opnieuw dat wat men onder aandacht wil brengen te “onderzoeken “op zijn betekenis. Wat doe ik ermee in mijn leven? Ze geven mij een handvat om te groeien, om dichter te komen bij wat ikzelf kan/wil zijn. Om dichter te komen bij wat belangrijk is hier en nu, alleen en samen.

 

Lezing Jesaja 58,6 – 12

Is dit niet het vasten dat Ik verkies:
de boeien van onrecht te slaken,
het knellende juk te verbreken,
verdrukten de vrijheid te geven?
Wat een mens kwelt moet jij teniet doen!
Is het niet dit:
met de hongerige je brood delen
en met de vluchteling je huis
en met de berooide je kleding?
Je eigen vlees moet jij niet verloochenen!
Dan breekt jouw licht aan
zoals de dageraad in de morgen,
je wond zal genezen, je kunt verder,
met gerechtigheid als de zon op je weg.
Als jij dan roept,
dan antwoordt jou de Bondgenoot;
schreeuw jij: ‘Help!’,
dan zegt Hij: ‘Hier ben Ik!’.
Als jij uit je midden verwijdert
alles wat mensen belast en beknelt,
als jij met wie hongert je leven gaat delen,
zodat ook de arme zijn levensdeel krijgt -,
dan zal jouw licht
in het donker gaan stralen
en heel jouw duister bestaan
zal verkeren in licht en in leven.
Alleen zo kan Jahweh je leiden,
je honger stillen, je krachten versterken.
Als een rijkvloeiende bron, nooit teleurstellen
als men om water komt.
Wat oud en versleten is, wordt herbouwd,
Fundamenten van oude geslachten versterkt.
Men zal je hersteller, herbouwer noemen.
Oude geslachten komen weer tot volle leven.
Vertaling: Niek Schuman
naar Jesaja 58: 6-10

 

2

Het thema van de viering geeft mij onmiddellijk een ongemakkelijk gevoel. Want stenen in je schoenen, daar kan ik me iets bij voorstellen. Die moeten verwijderd….

Voor al diegenen die het Woord van God als heilig beschouwen en onveranderlijk, is het geen simpele opdracht, om te gaan met de teksten. Ze zijn scherp gesteld. Wat Jesaja ons schrijft geeft me datzelfde scherpe gevoel. Zijn woorden zijn gebaseerd op zijn geloof dat God groot en machtig is en de geschiedenis beheerst. Daarom vindt hij dat men de vijand niet mag vrezen en alleen op God kan vertrouwen. Hij leefde ook in een tijd waarin de grote tegenstellingen tussen arm en rijk op zijn scherpst waren. Een tijd van welvaart en uitbuiting, van diepgewortelde maar ook verkalkte godsdienstigheid. Jesaja laat zich niet alleen in met de grote politiek, ook het gewone leven trekt zijn aandacht: hij verzet zich tegen elke vorm van sociaal onrecht, tegen de verdrukking van de armen, tegen omkoperij en onrechtvaardige uitspraken, tegen het opkomend grootgrondbezit, dat leidt tot uitbuiting van de zwakken.
Soms kan het een klein steentje zijn, helemaal vooraan in je schoen. Wat Jesaja ons voorlegt is een steen, een tekst van formaat. Een oproep die blijft hangen. “Je engageren in het verhaal “, zoals Martijn Steegen het verwoordde. Een steen die je niet kan negeren.

Wil ik uit mijn comfortzone komen? Wil ik me engageren? Wil ik verbondenheid met anderen? Wil ik dat er verandering kan komen? En vanuit welk engagement doe ik dat?  Ik kan het niet makkelijker voorgeschoteld krijgen dan met deze profeet. Hij roept mij, hij roept ons op want we zitten nog steeds in diezelfde ongemakkelijke situatie. Een kleine 3000 jaar terug schrijft Jesaja als het ware ook voor ons.

Paus Franciscus stelt zich deze vraag, en ik verwoord ze graag. Ik vind er mijn eigen zoeken in terug.

“De wereld van God is een wereld waarin ieder zich verantwoordelijk voelt voor de ander. Tijdens bezinning, vasten en gebed moet ieder zich grondig afvragen: Is dit nu werkelijk de wereld die ik verlang? Is dit echt de wereld die wij allen in ons hart koesteren? Is de wereld die wij wensen echt een wereld van harmonie en vrede, in ons en in onze relaties met anderen, in families, in steden, in en tussen naties?
En, betekent echte vrijheid niet in deze wereld wegen te kiezen die voeren naar wat goed is voor iedereen en geleid worden door liefde?
Dan vragen wij ons af: is dit de wereld waarin wij leven? De schepping behoudt haar schoonheid die ons vervult met bewondering en ze blijft een prachtig werk. Maar er is ook “geweld, verdeeldheid, onenigheid, oorlog”. Die doen zich voor als de mens, de top van de schepping, ophoudt met het beschouwen van schoonheid en goedheid en zich terugtrekt in zelfgenoegzaamheid.”

Deze woorden zijn een appèl om ons doopsel niet te vergeten. Het is geen vrijblijvend feestelijk gebeuren. Er wordt toekomst gemaakt als ons leven gestalte krijgt in de woorden die wij beluisteren. On-recht betekent gewoon dat het scheef is. Een kader die scheef hangt, hebben wij onmiddellijk gezien… de boodschap is om recht te zetten, recht te doen aan wat on-recht is, daar kijken we soms van weg. En toch… zijn woorden zoals door Jesaja genoteerd, scherp en confronterend. Dat haalt me overhoop, het dwingt me een inspanning te leveren. Om na te denken, en me bewust te worden. Bewust van mijn eerder engagement als gedoopte.
Zo de teksten proberen te verstaan, als een teken van nieuw perspectief. Als een teken van een nieuwe tijd; een tijd waarin recht wordt gedaan aan allen. Een tekst verstaan als een zegen. En niet als een soort dienstregeling, die zonder afwijking moet gevolgd worden. Het is een uitdaging om gerechtigheid te bewerkstelligen. Deze, en vele andere teksten moet je niet alleen met je verstand lezen. Alhoewel het soms kan helpen. Het is veeleer proberen ons leven te verstaan vanuit wat ons ten diepste raakt. Al was het maar vanuit de gedachte dat we onszelf niet toewensen, wat aan anderen kan gebeuren. Een nieuwe wereld waarin het goed is te leven. De droom van elke recht-geaarde mens. Dat het mogelijk is, verwoorden, beluisteren we elke week. Dat het mogelijk wordt kunnen we toepassen, op elke plaats waar we betrokken zijn.

 “Wij gaan de weg van oude woorden, van overlevering…Verhalen uit geloof geboren, die we opnieuw verstaan. Met een God die roept door alle tijden; zoek verder, het komt goed.”

 

Slottekst: Zeep

Een Portugese zeepfabrikant zei tegen de priester:
‘Het christendom heeft niets bereikt. Het wordt al tweeduizend jaar verkondigd, maar de wereld is er niet beter op geworden. Er is nog steeds kwaad en er zijn nog steeds slechte mensen.’

De priester wees op een buitengewoon vuil kind, dat op straat in de modder speelde, en merkte op: ‘Zeep heeft niets bereikt. Er is nog steeds modder en nog steeds zijn er smerige mensen op de wereld.’

‘Zeep’, zei de fabrikant, ‘helpt alleen als het aangewend wordt.’
‘Christendom ook,’ antwoordde de priester.

 

 

 

*

foto Guido Vanhercke (Watou 2017)