Dominicus Gent
Viering van zondag 8 maart 2015
Internationale vrouwendag
Goeie morgen beste mensen. Mannen en vrouwen (en kinderen) van harte welkom op deze derde viering in de vasten, tevens internationale Vrouwendag. Valt er meer te vieren dan dat we vandaag de afwas tot morgen mogen laten staan? Het is alvast een moment bij uitstek om een bevrijdend woord te spreken, te zingen en te vieren dat we dat hier kunnen en mogen doen, er zelfs toe aangemoedigd worden. We doen dat graag in gemeenschap onder het licht van de Paaskaars, dat spreekt van steeds weer opstaan, van leven na de dood.
De rijkdom van veel van de liederen die we hier zingen is dat ze op telkens weer verschillende manieren tot ons spreken, gekleurd door de context. Als we op Vrouwendag horen van `donker was het nog… een gloed van liefde schroeide ons gezicht … om wat op vrijheid leek zijn wij gegaan, onstuimig en verward, om jou om liefde over alle grenzen heen, een eeuwenlang smal pad… ‘ dan kunnen we daar ook het bijzondere verhaal van ontelbaar veel vrouwen in lezen. We zingen het samen het lied: Vroeg in de morgen boek
Geschiedenis en belang van de Vrouwendag
Vandaag 8 maart is het Internationale Vrouwendag. Een dag met geschiedenis :
Op 8 maart 1908 vond er in New York een staking plaats georganiseerd door vrouwen doordat zij wilden opkomen voor hun rechten, onder andere op het gebied van arbeid en kiesrecht.
Op 8 maart 1917 waren vrouwen in St. Petersburg massaal in opstand gekomen tegen het voedseltekort en de verschrikkingen van de oorlog. Hun stakingen en demonstraties liepen uit op een algemene werkstaking. Naast Internationale Vrouwendag werd 8 maart door deze ontwikkeling ook een officiële communistische feestdag, waarop de algemene werkstaking als eerste begin van de revolutie herdacht werd.
Kan het organiseren van een ‘Internationale Vrouwendag’ op heden nog betekenis hebben? Eerst enkele cijfers :
50 % van de wereldbevolking zijn vrouwen.
66 % van de vrouwen nemen al het werk op zich. Zij verdienen 10 % van het wereldinkomen en bezitten 1 % van alle bezittingen.
5 % van de wereldregeringsleiders zijn vrouwen.
65 % van de vrouwen op deze aardbol zijn analfabeet en 75 % van alle vrouwen leven in armoede.
75 % van de groep vluchtelingen zijn vrouwen.
Cijfers om toch eventjes stil van te worden.
Er is nog werk aan de winkel.
Daarom dat een Internationale vrouwendag telkens in het teken staat van strijdbaarheid en gevoel van solidariteit van vrouwen overal ter wereld. Het doel is aandacht vragen voor thema’s zoals economische zelfstandigheid, zorg en arbeid, discriminatie, racisme en aandacht voor seksueel geweld tegen de vrouw.
Dit jaar is er aandacht voor de besparingsmaatregelen, door de regering vooropgesteld, die vele vrouwen in de armoede duwen en wordt het geweld tegen hen aangeklaagd. Ja, geweld is ook armoede.
Ik wil graag enkel situaties aanhalen en tegelijkertijd toch opmerken dat er soms licht aan het einde van de tunnel schijnt. Verandering is echt mogelijk, het zijn vaak kleine initiatieven die van moed getuigen. Soms vanuit een verrassende hoek georganiseerd maar steeds hoopvol aanvoelend.
Laten we beginnen dicht bij huis.
In België kennen de vluchthuizen voor vrouwen en hun kinderen een grote bezetting. Bij de voorbereiding vertelde Antoinette dat in 2013 nog 163 vrouwen in België gestorven waren alleen al door partnergeweld. De stap naar hulpverlenging zetten is niet gemakkelijk.Schaamtegevoel, schuldgevoel weerhouden vrouwen dikwijls om klacht neer te leggen bij de politie.
Enkele jaren geleden besloot een vriendin na maandenlang partnergeweld de stap te zetten naar de politie. Ze werd in veiligheid gebracht in een vluchthuis. Ondanks een dak boven het hoofd bleef de angst groot om de agressor terug tegen te komen, maar de warmte, het medeleven en solidariteit die er onder de lotgenoten en de begeleidsters waren, gaven haar terug stabiliteit en een kans om haar leven terug op het spoor te zetten.
Vorige vrijdag was er een optocht in Brussel georganiseerd door de ‘Ladies in Red’. Zij protesteerden tegen de onrechtvaardige besparingsmaatregelen die de regering neemt en vrouwen treft. Op televisie kon je tijdens de verslaggeving zien dat jonge, oudere vrouwen van allochtone of autochtone afkomst samen opstapten om hun solidariteit en steun te tonen aan vrouwen in nood.
Een artikel in De Standaard van 21 februari raakte mij diep: ’Het woord is machtiger dan de pepperspray’. Ozegan Aslan, studente psychologie werd dood aangetroffen in een rivierbedding in de provincie Mertin in Turkije. Zij was verkracht, doodgestoken en verbrand. De moordenaar , een chauffeur van een minibus waarin Aslan voor het laatst gezien was bekende. De brutale moord ontketende in Turkije een ongeziene storm van protest. Geen advocaat uit de provincie zou bereid zijn om de moordenaar te verdedigen, verklaarde de woordvoerder van de balie. Als protest droegen de medestudenten van Aslan zwarte kledij tijdens de les.
Duizenden vrouwen woonden de uitvaart bij. Volgens de gebruiken van de Turkse moslims lopen de vrouwen achteraan de rouwstoet en de mannen lopen voorop met de kist.
De vrouwen negeerden de waarschuwing van de imam, liepen voorop in de stoet en droegen de kist: ‘geen mannenhand zou nog het lichaam van Aslan aanraken’ riepen ze. Vrouwenhanden hebben haar dan ook begraven.
Het beeld van vrouwen die hier de leiding nemen als gevolg van een triestig en wraakroepend gebeuren, heeft mij ontroerd. Het is een krachtig beeld van bescherming door vrouwen en van verzet tegen de dominantie van de man op zovele terreinen van het leven (politiek, economisch…..)
Dit verhaal roept zoveel andere verhalen op, denken we maar aan de vrouwen die verkracht worden in India, de mensonwaardige en vernederende situatie van vrouwen in zoveel landen.
In Afghanistan, konden we deze week in De Standaard lezen, zijn er meisjes die zich verkleden als jongen om zo onderwijs te kunnen genieten en evenveel kansen te kunnen krijgen in het leven.
Opmerkelijk intitiatief verder in Afghanistan. Een groep mannen is gekleed in burka de staat opgegaan in de Afghaanse hoofstad Kabul. Ze marcheerden door de straten van de stad om de aandacht te trekken voor de rechten van de vrouw in het kader van de Internationale Vrouwendag: ‘De autoriteiten vieren vrouwendag in dure hotels, wij wilden het naar de straat brengen,’ aldus een van de leden van de groep die zich Afghaanse Vredesvrijwilligers noemt.
Het doet deugd vast te stellen dat op verschillende plekken vrouwen en mannen de kracht vinden om op te staan, hun stem laten horen in solidariteit, acties ondernemen om zij die niet kunnen spreken te helpen en een spreekbuis voor hen te zijn.
In het evangelie van Marcus dat we voor deze viering hebben gekozen wordt het verhaal verteld van een krachtige vrouw die zich zelfs door Jezus niet laat afschepen.
Evangelie: Jezus en de Griekse vrouw Marcus 7,24–30
– [24] Hij ging weg en vertrok naar de omgeving van Tyrus. Daar nam hij zijn intrek in een huis, en hoewel hij niet wilde dat iemand dat te weten zou komen, lukte het hem niet onopgemerkt te blijven. [25] Integendeel, er kwam al meteen een vrouw die over hem gehoord had naar hem toe, en zij viel voor zijn voeten neer. Ze had een dochter die door een onreine geest bezeten was. [26] Deze vrouw was van Syro-Fenicische afkomst en geen Jodin; ze smeekte hem om bij haar dochter de demon uit te drijven. [27] Hij zei tegen haar: ‘Eerst moeten de kinderen genoeg te eten krijgen; het is niet goed om de kinderen hun brood af te pakken en het aan de honden te voeren.’ [28] De vrouw antwoordde: ‘Heer, de honden onder de tafel eten toch de kruimels op die de kinderen laten vallen.’ [29] Hij zei tegen haar: ‘Dat hebt u goed gezegd. Ga naar huis, de demon heeft uw dochter al verlaten.’ [30] En toen ze thuiskwam, lag haar kind op bed en bleek de demon verdwenen te zijn.
Bij Marcus ontmoeten we een vrouw van wie de dochter niet meer onder controle is: ‘in de macht van een onreine geest’. Het zou vandaag een dochter kunnen zijn die op het punt staat naar Syrië te trekken, die verslaafd is aan drugs of seks of computerspelletjes, slachtoffer van pesten of depressief is … De vrouw wil er alles aan doen om haar kind terug tot leven te brengen. Zij heeft veel goeds gehoord van die Jezus. Hij is misschien niet van haar streek of ideologie, maar hij heeft een scherp inzicht en kan mensen zo raken dat ze hun leven op een nieuw spoor zetten. Ze weet dat het niet gemakkelijk zal zijn om hem iets te vragen, en dat ze het risico loopt weggestuurd te worden, vernederd zelfs. Maar hier zijn belangrijker dingen aan de orde dan het ego van een vrouw. Als Jezus haar in een eerste reactie vergelijkt met een hond, dan sluit dit niet de deuren. Ze herkent de contouren van een pijnlijk discriminerende context en gaat daarbinnen aan de slag, zonder aan zelfrespect te verliezen. Het belang van haar opdracht om dit kind te redden is ontegensprekelijk groter dan wat die context haar hier en nu kan aandoen. Ze eist de aandacht op die haar vraag verdient. De kracht van haar authentieke, terechte vraag die zonder een spoor van narcisme gesteld wordt, mist haar uitwerking niet. Bij een mens als Jezus die verder durft kijken dan de letter van de wet en met sterke waarden bewust in het leven staat, leidt het tot een opening en uiteindelijk een vruchtbaar resultaat.
De vanzelfsprekendheid waarmee men vrouwen geen of weinig recht tot spreken geeft, blijft tot op vandaag verbijsteren. Ook en misschien wel bij uitstek binnen de kleine en grote religies van deze tijd. Er zit gelukkig wel evolutie in: hier worden geen heksen meer verbrand. Er valt ook meer recent hoop te putten, onder meer uit wat de religieuzen in de VS hebben gepresteerd.
Herinner u het Vaticaanse onderzoek zonder voorgaande dat in 2008 elke gemeenschap van Katholieke zuster in de VS onder de loep zou nemen, vanuit de kritiek dat nonnen een seculiere mentaliteit hadden gekregen. Men sprak van ‘crisis’ en ‘dissidente’ nonnen met te weinig aandacht voor ‘doctrine’ en ‘hiërarchie’. De zusters die in alle stilte maar gedreven en zeer professioneel grote en broodnodige sociale taken op zich namen, ‘werken van barnhartigheid’ zeg maar, waren verontwaardigd. Met een bus trokken zij het land door om het recht op te eisen dit werk te kunnen blijven doen als deel van hun roeping en naar hun eigen inzichten. Waar de bus ook stopte kwamen massa’s mensen op straat die erg geraakt waren, onderstreepten hoe belangrijk dit wel was om de zusters te danken en te steunen. Het kon het moeizame visitatieproces onder Paus Benedictus aanvankelijk niet deren. Sommige zustergemeenschappen kondigden aan niet ten volle te willen meewerken met de visitatie. Enkele leiders van de Amerikaanse religieuzen overwogen zelfs om zich buiten de canonieke wet te gaan stellen. Een beetje à la Dominicus werken, zou je kunnen zeggen…
Eind vorig jaar landde het uiteindelijke rapport – onder het nieuwe Vaticaanse leiderschap – dan toch op een bemoedigende toon. Er werden geen disciplinaire sancties of nieuwe controle-mechanismen opgelegd. En er werd dankbaarheid uitgesproken voor de toegewijde en altruïstische inzet van deze vrouwen in alle ‘essentiële domeinen van het leven van de Kerk en de maatschappij’. Men spreekt van gehoorzaamheid aan Jezus Christus eerder dan aan de machtsstructuur van de kerk. Maar daarmee is de kous nog niet af (om eens een vrouwelijk spreekwoord te gebruiken). Het rapport blijft vragen dat de vrouwen zorgvuldig hun spirituele praktijken en diaconie zouden onderzoeken om zeker in harmonie te zijn met de Katholieke leer over God, creatie, incarnatie en bevrijding. En het onderzoek naar ‘het leiderschapscongres van religieuze vrouwen’, een organisatie die zowat 80% van de Amerikaanse nonnen vertegenwoordigt, loopt door. Deze groep wordt ervan beschuldigd “radicaal feministische thema’s” te promoten. Het Vaticaan gaf aan 3 VS-bisschoppen de opdracht om de groep te hervormen, een proces dat tot 2017 kan duren. De zusters zien klaar en duidelijk in hoe potsierlijk het is dat een paar bisschoppen hen zouden komen uitleggen wat evangelisch leven is en hun organisatie zouden komen hervormen. Toch blijven zij zoveel mogelijk in harmonie werken en van daaruit timmeren aan de langzame weg.
Eenzelfde houding zien we bij de moslima’s die in het Westen in twee werelden leven. Voor de voorbije babbelsoep van onze drie kerken bij Koen Blieck mochten de vrouwen van de Pakistaanse gemeenschap wel een fantastische pot kippensoep maken maar liet men alleen hun mannen meekomen voor de ontmoeting. Op ons aandringen heeft de imam nu wel beloofd dat zij er een volgende keer bij konden zijn.
Op grotere schaal hebben vele moderne moslima’s duidelijk geen boodschap aan: een hoofddoek dragen, een gearrangeerd huwelijk sluiten, de man in hun plaats laten spreken en beslissen… In haar boek ‘Gesluierde vrijheid’ legt Naema Tahir uit hoe die moslima’s er toch in grote mate in slagen om de wereld van het westen met die van hun traditie en cultuur te verzoenen. Op verschillende plekken gedragen zij zich anders. Of je nu aan diplomatie of hypocrisie denkt, feit is dat zij onder moeilijke omstandigheden in werelden met soms tegenstrijdige denkbeelden hun eigen vrijheid proberen te definiëren en een zo menswaardig mogelijk leven proberen uit te bouwen. Dan is het te begrijpen dat men toch instemt met een gearrangeerd huwelijk om niet uit de familie en de gemeenschap gestoten te worden. Tenminste, voor zolang het niet over de plekken gaat waar dit werkelijk tot een slavenbestaan leidt.
Als we goed kijken dan heeft dat balanceren veel weg van hoe vandaag veel priesters en gelovigen en wij hier in Dominicus Gent belangrijke keuzes maken voor mensenrechten en authenticiteit. Zoals zovelen willen wij de vrijheid die nodig is om recht te doen niet opgeven, maar we zijn tegelijk gehecht aan die band met de ruime kerk en mogen die wellicht ook niet opgeven ….
Is dit niet net het verhaal dat we deze vasten beluisteren in het campagnelied: ‘Dat we ons niet laten intimideren door wie de macht hebben, dat we vindingrijk de kleinste kansen leren benutten om vrede te stichten en recht te doen.’
Inleiding tot het tafelgebed
Laten we aan tafel gaan .
Willen enkele mensen zo vriendelijk zijn om brood en wijn naar voor te brengen, alsook het intentieboek.
We steken ook de kaarsjes aan om de mensen die gestorven zijn te gedenken, alsook het kaarsje, meegebracht uit Afrika door Jan en Maddy, dat onze solidariteit met alle mensen uit de wereld brandend wil houden. Vandaag in het bijzonder met alle zuster-vrouwen waarmee we ons verbonden voelen.
Vrouwen bewerken al eeuwenlang de aarde, behandelen de oogst met zorg, malen tarwe tot meel , voegen er water, gist en zout aan toe en kneden het met krachtige handen tot deeg waarmee ze brood bakken…
In onze gemeenschap is het de gewoonte dat zowel mannen en vrouwen de viering voorgaan, een bijzonder voorrecht om dit ritueel te morgen uitvoeren en brood en wijn met elkaar te delen.
We zingen als Tafelgebed : Kom over ons met uw Geest…
Communie: we luisteren naar fado van Amalia Rodrigues
Onze Vader
Vredeswens
Laten we geen vrede nemen met de toestand zoals hij is: met de vele vormen van onrecht, discriminatie en geweld. Grof en voor iedereen duidelijk of subtiel en bijna vanzelfsprekend. Laten we daar geen vrede mee nemen.
Laten we vrede vinden in de keuzes die we maken, groot en klein, in de stappen die we zetten om onszelf en anderen tot haar recht te laten komen. Mogen we de vreugde van solidariteit proeven als voorsmaak van Gods koninkrijk.
Geven we elkaar een teken van vrede.
Slotlied : Lied om vrijheid…
–