Viering in Dominicus Gent

zondag 1 maart 2015

‘Marco is een boer. En wil dat blijven’

 

 

Aan u allen een goeie morgen en van harte welkom in deze viering.

Wij steken de paaskaars aan, opdat Gods Licht er ons in deze veertigdagentijd telkens opnieuw aan moge herinneren dat wij ons kunnen omkeren naar een levensstijl ten dienste van een bewoonbare wereld, waar elkeen tot haar en zijn recht mag komen. Een stijl van broederlijk en zusterlijk delen. Van attentie, van zorg, van daadkracht.

Mag ik u uitnodigen ook elkaar welkom te heten, door onze stemmen bijeen te voegen tot één melodie om de lof te zingen van degene die ons iedere week samenbrengt. We zingen om aanwezigheid van de Eeuwige: wees hier aanwezig in ons midden, hoor de vreugde en het verdriet in de grote mensenwereld, hoor de vreugde en het verdriet in onze gemeenschap. Laat niemand vallen, Gij toekomst van vrede. Wek uw kracht en kom ons bevrijden.

Eerste inbreng

Ccoyani is een dorp in Peru op 3980 m hoogte, omringd door het hooggebergte. Op 4 uur rijden van de historische stad Cusco. Kale bergflanken, groene velden, bossen en grazend vee. De oogst wordt binnengehaald. Midden in het veld staat een jonge boer, trots op het geleverde werk. Zijn naam is Marco. “Drie jaar geleden werd hier een irrigatiesysteem aangelegd” zegt Marco. “Nu kunnen we het hele jaar door oogsten. Aardappelen, groenten en graan. Het is hard werken maar we komen net rond.”

Sinds 13 jaar is Broederlijk Delen actief in de regio via de partnerorganisatie Cedep Ayllu. Die hulp kwam net op tijd.
“Wij begrijpen de natuur niet meer” zegt Marco. “Door de klimaatverandering is de oogst nog steeds slechter dan voorheen. Normaal zouden we pas in juli stoppen met oogsten, maar we zijn nu, in de maand mei, al bijna klaar. We kunnen ons vandaag wel beter weren, dankzij Cedep Ayllu. Door de installatie van irrigatiesystemen en de teelt van verschillende gewassen hebben we toch genoeg om van te leven. Wij verbouwen gewassen die in Cusco worden verkocht.”

In Ccoyani kunnen we zien hoe ontwikkelingssamenwerking echt helpt. Herbebossingsprojecten met lokale planten houden de erosie van de vruchtbare grond tegen. Via vorming leren de boeren andere gewassen dan aardappelen te telen. Een rotatiesysteem van de velden, waarbij de grond afwisselend wordt gebruikt voor landbouw en veeteelt, houdt de grond vruchtbaar. En het schaarse water? Dat wordt beter beheerd door waterbronnen te beschermen, het opvanggebied van water te vergroten en irrigatiesystemen te installeren.

Goed nieuws dus en goed gedaan Broederlijk Delen!

Tijd voor reclame (dat ben ik mezelf verplicht)
Met deze smartphone blijf je geconnecteerd met de hele wereld. De wereld wordt je dorp. Zonder ben je niet meer van deze wereld… Koop nu het nieuwste model. Zo’n ding is goud waard! Ook letterlijk blijkbaar. In 200 gsm’s zit genoeg goud voor één trouwring. Ik wist het niet maar in één smartphone zit 32 cent aan goud, 5 cent aan zilver en 10 cent aan palladium. Te weinig om het er zelf uit te halen maar voor de multinationals die deze edelmetalen ontginnen en verkopen betekent het big business.

En zo komen we opnieuw terecht in Peru, bij Marco die de oogst aan het binnen halen is. De rijke grond wordt plots een grote bedreiging. Onder Marco’s voeten ligt het goud voor onze elektronicasnufjes. Helicopters vliegen over om het gebied te bestuderen. Niet de Spaanse conquistadores, maar de grote mijnbedrijven zijn nu op zoek naar edele metalen.

De toekomstplannen van Marco worden dus opnieuw bedreigd door grootschalige mijnbouw. Het hele grondgebied van Marco’s gemeenschap Ccoyani ligt onder concessie. Dat wil zeggen dat één of meerdere mijnbouwbedrijven bij de Peruviaanse overheid het recht hebben gekocht om te zoeken naar mineralen. De werkelijke ontginning en het afgraven van de prachtige bergen kan pas nadat de gemeenschap, die eigenaar is van de vruchtbare bovengrond, toestemming geeft.

En daarvoor gebruiken deze bedrijven een strategie van intimidatie en geweld. Journalisten en documentairemakers brachten harde bewijzen aan voor spionage op de organisaties die de boeren ondersteunen. Activisten en boerenleiders krijgen regelmatig doodsbedreigingen of worden beschuldigd van terrorisme.

Ondanks de nieuwe dreiging blijft Marco geloven in de toekomst. “We moeten voorbereid zijn als gemeenschap. De herbebossingsprojecten, irrigatiesystemen, het beter beheer van de waterbronnen hebben ons sterker gemaakt. Dat gaat ons al goed helpen tegen de mijn. Maar we moeten nog meer leren. Over wat er gaat gebeuren als hier aan mijnbouw wordt gedaan. Hoe we kunnen onderhandelen en welke rechten we moeten doen gelden. Als we sterker worden, ons beter organiseren, beter worden opgeleid en meer doortastende onderhandelingen kunnen voeren, dan moeten ze onze rechten en die van onze dieren wel respecteren. Alles is gebaseerd op het recht op water. En dat recht heeft iedereen.”

Verschillende partnerorganisaties van Broederlijk Delen geven juridische bijstand aan strijdvaardige vrouwen en mannen, zoals Marco, of voeren strategische rechtszaken om bijvoorbeeld het recht op een schoon milieu gerespecteerd te krijgen. Ze staan ook nabestaanden van slachtoffers van politiegeweld bij in hun zoektocht naar gerechtigheid.

Met onze steun kan Marco boer blijven. Met water, zonder mijnbouw. Steun Marco voor de mijn hem drooglegt.

We willen zingen tegen de terreur die Marco bedreigt. Tegen de terreur van de mijn. Hoe lang nog plunderen wij de aarde, geven wij gif aan dier en plant? Wij willen zingen van Gods vrede! Een lied tegen de terreur…

Bijbellezing: Marcus 9, 2-9

Zes dagen later nam Jezus Petrus, Jakobus en Johannes met zich mee een hoge berg op, waar Hij met hen alleen was. Voor hun ogen veranderde Hij van gedaante, en zijn kleren werden schitterend wit, zoals geen bleker op aarde ze maken kan. Elia verscheen hun samen met Mozes, in gesprek met Jezus. Petrus zei daarop tegen Jezus: ‘Rabbi, het is maar goed dat wij hier zijn; laten wij drie hutten maken, voor U een, en voor Mozes een, en voor Elia een.’ Want hij wist niet wat hij moest zeggen; zo vol ontzag waren ze. Er kwam een wolk die hen overdekte, en er klonk een stem uit de wolk: ‘Dit is mijn geliefde Zoon; luister naar Hem.’ Toen ze rondkeken, zagen ze ineens niemand meer, alleen Jezus was bij hen. Terwijl ze van de berg afdaalden, bezwoer Hij hun niemand te vertellen wat ze gezien hadden, voordat de Mensenzoon uit de doden zou zijn opgestaan.

Tweede inbreng

Het kan vreemd lijken dat we het verhaal van de gedaanteverandering van Jezus op de berg als evangelietekst gekozen hebben voor een viering, waar de actie van Broederlijk Delen van dit jaar wordt voorgesteld. Wat heeft dat verhaal te maken met Broederlijk Delen?

Misschien is het goed om de missie en de visie van Broederlijk Delen in herinnering te brengen. Wat zegt de organisatie over zichzelf? “Broederlijk Delen streeft naar een duurzame wereld zonder ongelijkheid. Want er is genoeg voor iedereen. En toch leven er mensen in armoede. Delen en herverdelen. En investeren in de eigen plannen van de armste gemeenschappen in het Zuiden. Dat is voor ons de oplossing. De economische groei heeft haar grenzen bereikt. Broederlijk Delen kiest voor een alternatief: ‘genoeg is goed’ in plaats van ‘nooit genoeg’. Dat alles doen we niet alleen. We willen een brede solidariteitsbeweging zijn, zowel in Vlaanderen als wereldwijd. Samen bouwen we aan onze droom van een wereld zonder ongelijkheid. We vertrekken daarbij vanuit een langetermijnvisie. We zijn ervan overtuigd dat dit de enige manier is om duurzame resultaten te behalen. De rode draad doorheen onze werking is onze christelijke inspiratie. Deze inspiratie weerspiegelt zich in de keuzes die wij maken voor de armsten en degenen die de minste kansen hebben”.

Elk jaar opnieuw concretiseert Broederlijk Delen via zijn acties wat wij straks in het campagnelied zullen bezingen als “de flitsen van een nieuwe wereld”. Jan heeft daarnet de campagne van dit jaar voorgesteld, haar gekaderd binnen de heersende economische en politieke machtsverhoudingen, en wij worden opgeroepen dit alles te linken met een oproep aan ons om te werken aan een eigen levensstijl hier in het westen.

Er is hier dus sprake van een christelijke inspiratie. Dat gaat over de manier waarop Jezus vanuit zijn diep godsvertrouwen werkte aan een rechtvaardige samenleving waar elkeen tot zijn of haar recht mocht komen, op alle belangrijke gebieden van het menselijk leven. Lichamelijke gezondheid, economische toestand, geestelijk welzijn, deugddoende religie, perspectief op duurzaamheid van aards geluk en eeuwigheid, kortom het algemeen fysiek en spiritueel welbevinden van mensen, de armsten eerst. En dat dit alles met God, zijn Vader, en met Gods droom voor deze wereld te maken had, beklemtoonde Jezus voortdurend. Hij haalde dan ook zijn uithouding en zijn kracht uit zijn gebed tot, en zijn intiem contact met, zijn Vader.

Over het verhaal van de gedaanteverandering valt zeer veel te zeggen. Ik beperk mij tot één facet, namelijk op die berg beslist Jezus dat hij trouw zijn weg gaat vervolgen. We weten dat Jezus zoals elkeen zijn weg moest zoeken. Hij vond die weg niet vanzelfsprekend en stond in de spanning van moeilijke beslissingen. Die spanning is dan ook de diepe ondertoon van het verhaal. Op een beslissend moment in zijn leven trekt Jezus zich terug. Hij heeft aan zijn leerlingen gevraagd wie de mensen zeggen dat hij is, Hij heeft aan Petrus gevraagd te zeggen wie hij denkt dat hij is. Op het kruispunt van zijn leven, in dit beslissend moment van kiezen op leven en dood gaat het er nu om dat zijn oorsprong én bestemming voor hemzelf aan het licht komen. Gebeurt dat niet bij het horen van de stem die zegt: “Dit is mijn Zoon, de Welbeminde”? Is het niet deze liefdeservaring die geopenbaard wordt als oorsprong, uitzicht en draagkracht? Waarheen die liefde hem brengt wordt duidelijk in overleg met Elia en Mozes. Er is een gesprek tussen Jezus en zijn eigen joodse traditie, een onderhoud met de twee profeten bij uitstek. In het conflict tussen mensen hebben zij hun God nagevolgd als degene die het opneemt voor de zwakkere, als de partijdige, als de bevrijder van kleinen.

Jezus laat zich begeesteren door dezelfde kracht die Mozes en het volk weghaalde uit Egypte en die Elia in strijd bracht met de machtswellust van koningen en koninginnen. Een toekomst scheppende kracht. Hij spreekt met profeten die hun leven waagden door te kiezen voor mensen zonder naam en zonder toekomst. Hij onderhoudt zich met leiders die hun lot verbonden aan het welzijn van verdrukten en daarin tolk werden van de liefde van Jahweh: een God die toekomst schept en aanzegt waar elke horizon verduisterd, elk perspectief afwezig lijkt. In gesprek met deze traditie gaat Jezus het conflict aan met de machten in Jeruzalem en Rome. In deze dialoog valt de beslissing over wat Jezus moet doen: de berg terug afdalen, verder trekken naar Jeruzalem, naar het centrum van de politieke en religieuze macht van zijn tijd. De dodelijke confrontatie aangaan. Hij is niet Mozes, hij is niet Elia. Hij is Jezus die door Johannes gedoopt werd en daarmee begon aan een leven in verbondenheid en dienst aan God, onwetend waar die weg hem zou brengen. Door de trouw van Jezus aan die weg kan God in hem ten volle mens worden. Zo’n trouw is niet vanzelfsprekend, temeer omdat de contouren van het conflict dat zijn dood tekent, vanop deze berg zichtbaar worden.

Ook wij, hier aanwezig, zijn niet Mozes noch Elia noch Jezus noch de drie leerlingen. Wij zijn wie wij zijn, in 2015, elk met haar/zijn eigen roeping en levensweg. En elke week komen we hier samen om in gesprek te gaan met al wat goed, mooi en waar is in onze traditie, en om ons er te laten door inspireren. Om datgene wat we zelf als waarheid over ons bestaan vermoeden, te toetsen aan wat generaties vòòr ons ontdekt en beleefd hebben. Wie zijn mijn gespreks-partners wanneer ik voor belangrijke keuzen sta? Door wie laat ik mij een richting aanwijzen? Wie biedt perspectief?

Soms hebben we de neiging ons bij elkaar te nestelen, hier in deze kerk, waar het goed toeven is, met deugddoende liturgie en gezellige apero met gesprek, ons christen-zijn te herleiden tot dit zondags en terecht deugddoend moment. “Laten we hier drie hutten maken”… Maar dan worden we door Jezus via het verhaal van de gedaanteverandering opgeroepen om telkens opnieuw uit te trekken naar wat gebeurt, schrikwekkend, mensonwaardig. Dat we zoals Koen Blieck het zo mooi zei, ons gebouw verlaten om kerkhoekwerker te worden. Dat wij, gesterkt door flitsen van openbaring die ons hier te beurt vallen, naar buiten gaan en ons niet laten intimideren door wie de macht hebben, dat wij vindingrijk de kleinste kansen leren benutten om recht te doen. Dat wij geloven dat bij God alles mogelijk is, ook en zeker in de grauwste werkelijkheid. Dat onze ogen opengaan voor de flitsen van een nieuwe wereld. Is het precies niet dat waartoe Broederlijk Delen ons telkenjare opnieuw oproept met zijn actie. Laten we dat nu alvast al uitzingen in hun campagnelied:

Wat ook gebeurt

Bij alles wat gebeurt,
schrikwekkend, mensonwaardig,
open ons hart en ons verstand
voor wat ook gebeurt,
gerechtigheid die volbracht wordt,
mensen die zich inzetten
ten einde toe en zich houden.

Dat onze ogen opengaan
voor die flitsen van een nieuwe wereld.

Dat wij ons niet laten intimideren
door wie de macht hebben,
nu nog wel, maar ooit niet meer –
dat wij vindingrijk
de kleinste kansen leren benutten
om vrede te stichten en recht te doen.

Dat onze ogen opengaan
voor die flitsen van een nieuwe wereld.

Dat wij de moed niet verliezen,
dat wij niet wantrouwen de stem
die in ons spreekt van vrede
dat wij staande blijven in het woord
dat niets onmogelijk is
bij God-Ik zal er zijn.

Vrije inbreng

Uitnodiging tafeldienst

Welkom aan de jongeren
en de kinderen met hun begeleid(st)ers.
Laten we aan tafel gaan,
en vieren de herinnering en de toekomst,
dat wat ons beloofd is,
dat wat onze verantwoordelijkheid is,
het woord dat ons daartoe oproept.
Laten we dat doen
verenigd met alle dierbaren
die hier niet kunnen zijn,
omdat ze ziek zijn of
omdat ze een taak te vervullen hebben
verenigd ook met onze lieve doden,
en met alle christenen die waar ook ter wereld
Jezus gedenken in daad en woord.
Laten we de herinnering aan Jezus uitzingen,
vertolken in de gebaren van brood en wijn,
delen met elkaar.
We doen dit met het tafelgebed: Gezegend Gij, in uw verborgenheid

Onze Vader

Vredeswens

Vrede en alle goeds voor Marco.
Vrede en alle goeds voor de boeren op het veld in Ccoyani.
Vrede en alle goeds voor zuster aarde, onze moeder die ons in leven houdt.
Vrede en alle goeds voor elkaar.

Communie

Slotlied

De steppe zal bloeien…

 

*

Klik hier voor: campagnekrant_2015_lr