Dominicus Gent
Viering van zondag 24 mei 2020
Het vuur van de Geest…
(tussen Hemelvaart en Pinksteren…)
(tweede viering in een reeks over de H.Geest)
Lied aan het licht
Licht dat ons aanstoot in de morgen,
voortijdig licht waarin wij staan koud,
één voor één, en ongeborgen,
licht overdek mij, vuur mij aan.
Dat ik niet uitval, dat wij allen
zo zwaar en droevig als wij zijn
niet uit elkaars genade vallen
en doelloos en onvindbaar zijn.
(m. Antoine Oomen t. Huub Oosterhuis)
1 Ezechiël 2, 1-8
Hij zei tot mij: ‘Mensenkind, ga recht overeind staan, dan zal Ik tot u spreken.’ 2 Zodra Hij tot mij gesproken had, kwam er een geest over mij, die mij recht overeind deed staan, en weer hoorde ik Hem spreken. 3 Hij zei tot mij: ‘Mensenkind, Ik zend u tot de Israëlieten, dat volk van rebellen dat zich tegen Mij verzet heeft; zij en hun vaderen hebben tegen Mij gezondigd tot op de dag van vandaag. 4 De zonen hebben een harde blik en een hart van steen; Ik zend u tot hen met de boodschap: Zo spreekt Jahwe de Heer! 5 En of ze luisteren of niet, want het is een weerspannig volk: ze zullen erkennen dat er onder hen een profeet geweest is. 6 En wat u zelf betreft, mensenkind: wees niet bang voor hen en voor wat ze zeggen; al groeien er doornen om u heen en al zit ge op schorpioenen, wees niet bevreesd voor hun woorden en niet beducht voor hun aanblik, het is nu eenmaal een weerspannig volk. 7 Ge moet hun mijn woorden overbrengen, of ze luisteren of niet; het is nu eenmaal een weerspannig volk. 8 Mensenkind, luister naar wat Ik u zeg, wees niet weerspannig zoals dit weerspannige volk, maar doe uw mond open en eet wat Ik u geef.’
2 De Stem die in beweging zet…
Het nationale epos van het volk Israël verschilt nauwelijks van de omringende volkeren. Ze zijn polytheïstisch zoals zowat alle buren. Ze aanbidden de natuurelementen die ze als goden beschouwen. Ze brengen offers om bij de goden in de gunst te komen.
Maar af en toe komt de geest waarvan sprake in het begin, zijn neus tonen aan het venster van de geschiedenis. Die geest gelooft namelijk dat mensen er iets kunnen van maken. Iets binnen onze geschiedenis dat de moeite waard is. Zij blaast het mensen in dat ze niet zomaar onderworpen zijn aan een blind noodlot. Mensen kunnen hun aandeel hebben in het wel en wee van deze wereld. Want de geest wil blazen: leven inblazen.
Het is de dynamiek waar de profetische beweging van leeft. Het begint met het optreden van Elia, in de negende eeuw voor Christus. De noordelijke stammen die samen Israël vormen beleven een periode van economische bloei. Koning Achab van Israël droomt ervan Israël groot te maken. Een huwelijk met Izebel, dochter van de koning van Tyrus zou hem daarbij goed van pas komen. Izebel brengt echter naast haar persoonlijke inboedel ook haar religieuze beschermgoden met zich mee, de Baäls. Dat betekent meer offerplaatsen, met de economische activiteiten die daarbij horen, en vooral een andere mentaliteit betreffende sociale relaties. Zo hadden ze (Achab en Izebel) hun oog laten vallen op de wijngaard van hun gebuur Nabot die, volgens hen, een beetje ongelukkig aanleunde bij de eigendommen van Achab maar die hen financieel wel aardig wat winst zou opleveren. Voor Nabot was toegeven hieraan gewoon ondenkbaar. Die grond was namelijk familie-eigendom. En dat was heilig. Daar kon alleen JHWH over beschikken. Het was echter buiten Achab en Izebel gerekend.
Maar hier komt Elia aan. Zijn godsgeloof is onlosmakelijk verbonden met een andere sociale beleving. De Baälgoden waren er voor de bazen, ze waren de heersers gunstig gezind. De geest die Elia motiveert doet hem partij kiezen voor Nabot. Het is de graaicultuur van de elites en van de priesterklassen die aan de kaak wordt gesteld. Niemand kan zich permitteren onbegrensd winst te putten uit het bezit van een ander. Niemand kan onbegrensd gronden als zijn eigendom opeisen. De grond behoort alleen aan God.
Deze overtuiging blijft de hele geschiedenis door aangevochten. Tot op vandaag. De Baäls steken telkens weer de kop op. Er is, gelukkig, ook de hele geschiedenis door die kleine, taaie beweging van mensen die gehoor geven aan de stem die hen in beweging zet. Een stem die bonkt in hun hoofd dat het vertrappen van wees en weduwe niet langer kan.
Toch is de verleiding soms onweerstaanbaar. Zoals enkele eeuwen later de tempel te Jeruzalem vernietigd wordt en de elites weggevoerd worden naar Babylon. Het ziet er naar uit dat de ballingen zich maar best neerleggen bij de feiten. De Babyloniërs zijn een goed georganiseerde macht. De politieke realiteit kan alleen maar de weerspiegeling zijn van hetgeen in hun cultus wordt uitgedrukt. Dat hun oppergod Mardoek die hemel en aarde geschapen heeft, de economie doet draaien als een goed geoliede machine. Er is geld om huurlingen te werk te stellen bij eventuele conflicten. Men kan dus maar best het gezag van de bazen erkennen en zich inpassen in het voorgegeven patroon. Mardoek is de sterkste.
En toch breekt de stem die Elia deed opstaan weer door. De geest die Elia motiveerde laat zich gelden bij Ezechiël die is meegevoerd naar Babylonië. Ezechiel betekent: moge God sterkte geven. Wellicht was Ezechiel zozeer onder de indruk van wat hij allemaal rond zich zag, dat hij alleen maar vol ontzag op de grond kon vallen, verpletterd door het besef van zijn nietigheid, zijn gelaat tegen de grond. Maar dan is er die stem : sta op, mensenkind, dan zal ik tot je spreken. Ga naar de Israëlieten en spreek. Telkens weer hetzelfde scenario: sta op, ga op je voeten staan, ga en spreek. Zo werd Abraham aangesproken, en Mozes, en Elia. Er kwam een geest over me, zegt Ezechiel, en die deed me rechtop staan. Een nieuw begin. Andermaal.
Lied van Ezechiël
Toen ik daar zat, verweesd zonder lied,
aan Babels stromen. Toen ik daar verloren
kroop langs de wegen van doodsgebied ,
vloekend de nacht waarin ik werd geboren.
Toen hij mij riep: Sta op, o mensenkind.
En ik stond op, recht overeind, en hoorde
vleugels van vuur en adem, nieuw bewind.
En ik verstond de eens gegeven woorden:
dat Hij zijn volk bevrijdt, zijn huis verbouwt,
dat Hij ons dit gebeente doet herleven,
dat Hij zijn maaksel vast in handen houdt,
dat in zijn boek mijn dagen staan geschreven.
(M. Bernard Huijbers, T. H. Oosterhuis)
3 Het vuur van de Geest vandaag…
Wat we nu meemaken heeft veel weg van een bijbels tafereel. Een deel van de mensheid leeft in steeds grotere welvaart. De wereld ligt aan onze voeten. Een karavaan aan moois en goeds en lekkers komt dagelijks aangewaaid, van overal tot in de winkel om de hoek. Festivals met feeërieke decors rijzen als paddenstoelen uit de grond.
Het oude boek waarschuwt dat we niet onbegrensd kunnen putten uit de rijkdommen der aarde. Velen moeten daarvan leven: hier en nu, ook elders en in volgende generaties.
We moeten het met minder doen. Minder mobiel, minder consumeren, minder contacten, minder nabijheid,… We missen het bruisende leven, maar respecteren de pauzeknop want mensen die ons dierbaar zijn worden ziek, zien af, sterven. Het verlies is groot op persoonlijk en op maatschappelijk vlak. We zien het wereldwijd gebeuren.
Velen willen snel terug naar het oude ‘normaal’. Maar de crisis legt onverbiddelijk zwakke punten bloot van ons systeem en de eigen gewoontes. Ze toont ingebakken ongelijkheid en onrechtvaardigheid, de losgeslagen consumptie en de ontwrichtende richting van veel economische sectoren. In de Knack van 17/05 ziet Saskia De Coster hoe het virus bepaalde groepen viseert en onze aanpak daar bovenop nog eens discrimineert. Zij pleit voor een dringende gediversifieerde aanpak, en een meerstemmig debat over waar onze samenleving voor staat. Dat betreft kleine ingrepen tot grotere plannen. Iemand met een tuin kan makkelijker ‘in zijn kot blijven’. Basisrechten op vlak van fysieke en emotionele veiligheid voor kansarme kinderen moeten voorgaan. Mensen moeten kunnen sterven omringd door hun geliefden. “Die zullen dan wel twee weken in volledige quarantaine gaan na het overlijden.”
Nieuwe vormen van solidariteit zijn nodig op vele niveaus. Wat recent ondenkbaar was, kan nu minstens geprobeerd worden. De geest waait krachtig en verfrissend als nooit te voren. We zien ze opduiken in verrassende verschijningen. Naaisters, fruitplukkers, poetspersoneel, zorgpersoneel, lesgevers, wetenschappers, kunstenaars… weten zich essentieel voor ons overleven. Je moet niet fysiek sterk of machtig zijn of tot de norm behoren, het ligt binnen ieders handbereik om nieuwe impulsen te geven.
Neem nu de Sloveens schrijver Boris Pahor. Hij overleefde de Spaanse griep, 2 wereldoorlogen en heel wat gruwelijke ideologieën en regimes. Vandaag is hij 106, en blind, maar heeft een scherpe kijk op de complexe problemen van klimaat, openbare gezondheid, voedsel, migratie, …. waar onze geglobaliseerde wereld mee kampt. Hij roept op tot een wereldparlement dat niet zal toestaan dat nog iemand van honger sterft.
Op veel kleinere schaal plande de Britse oorlogsveteraan Tom Moore om met zijn rollator 100 rondjes in de tuin lopen. Zo hoopte hij 1000 pond op te halen voor het zorgpersoneel van de NHS, het gezondheidssysteem in het verenigd Koninkrijk. Op 30 april was het zijn 100e verjaardag. Hij heeft dan al meer dan 32 miljoen pond (!!!) verzameld voor NHS-hulporganisaties.
Ook jongeren springen in de bres. Door sereen publiek aan de alarmbel te trekken, zoals de 13-jarige Dylan die in armoede leeft. Door als DJ niet langer feestjes te verzorgen, maar de jongeren in moeilijke buurten op te roepen om afstand te houden. En er worden grenzen gesloopt met aandacht voor de mogelijkheden van ‘moeilijke’ mensen. Dat doen die kunstenaars die op weg gaan met een ontoerekeningsvatbaar verklaarde gedetineerde.
Zeker, we kunnen als mensen soms onvoorstelbaar wreed en narcistisch zijn, er een mensonterende chaos van maken. De Holocaust-reeks van de VRT herinnert er ons aan. Ze geeft tegelijk een nieuwe kijk en dieper inzicht in die geschiedenis. We zien en horen een sereen verhaal gezien doorheen de ogen van – de weinige – overlevers van de gruwel. Zij danken hun leven aan menselijke solidariteit in zeer moeilijke omstandigheden. Het doet Paul Sobol ondanks alles zonder aarzelen besluiten dat hij gelooft in de mens en zijn fundamentele behoeft om goed te zijn (https://www.vrt.be/vrtnu/a-z/kinderen-van-de-holocaust/1/kinderen-van-de-holocaust-s1a3/ 50’28 – 50’45 )
Solidartiteit beleven we elk op onze manier. In deze gemeenschap roepen we elkaar daar steeds opnieuw toe op. Een bijzonder inspirerend voorbeeld kregen we gedurende vele jaren van Jan Rombouts, die in de nacht van vrijdag overleed, en zijn vrouw Lieve Borremans die ons 2 jaar eerder is ontvallen. Jan kwam uit een rijk gezin en werd priesterarbeider. Later trouwde hij met Lieve. Hun grote solidariteit met de kansarme mens was doordacht en beleefd tot op hun laatste levensadem, in geëngageerde verbondenheid met deze gemeenschap. Annemie en Jef waren nog bij hem op die laatste Hemelvaartsdag in het ziekenhuis, waar hij vanuit het woonzorgcentrum naartoe werd gebracht.
Vanuit dat woonzorgcentrum kon Jan de vieringen niet meer meemaken. We overwogen al een poos om te experimenteren met skype of ZOOM om hem van daaruit nog mee te laten zingen en spreken (hij gaf graag een inbreng). Het is er niet op tijd van gekomen. Maar dankzij deze ZOOM en de hulp van Guido kunnen jullie meteen nog wel eens een inbreng doen. Eerst zingen we samen dit lied voor Jan, elk vanuit ons kot:
Ik zal in mijn huis niet wonen
ik zal op mijn bed niet slapen
ik zal mijn ogen niet dichtdoen
ik zal niet rusten, geen ogenblik,
voor dat ik heb gevonden:
een plek waar Hij wonen kan
een plaats om te rusten voor Hem
die God is, de enige ware.
Ik zal in mijn huis niet wonen
ik zal mijn ogen niet dichtdoen
ik zal niet rusten, geen ogenblik,
ik mag versmachten van dorst,
tot ik gevonden heb:
een plek waar de doden leven,
een plaats waar recht wordt gedaan
aan de verworpenen der aarde.
(Huub Oosterhuis T & Antoine Oomen M)
4 Slotgebed
Wie of wat de heilige Geest is,
is moeilijk te zeggen.
Een geest kan je trouwens
zo moeilijk vastpakken.
Maar je ziet het wel aan mensen
waar iets van uitgaat:
wat ze zeggen, is gemeend;
wat ze doen, is echt.
Ze stralen iets uit
dat met die Geest heeft te maken:
warmte, goedheid, vrede,
geduld, begrip,
aandacht voor de minsten …
Ook al zijn er velen
wiens levenspad niet over rozen loopt,
toch gaat er kracht van hen uit
waar je zelf beter van wordt.
Zij zijn ‘geestige’ mensen.
Zij tonen vaak met weinig woorden
hoe de Geest
vandaag aan het werk is.
Hier vandaag op deze wat bijzondere wijze bijeen
zeggen we dank
dat we ons in die geest verbonden weten.
Dat het profetisch vuur ons mag bezielen
naar het voorbeeld van hen die ons zijn voorgegaan
en die we met ons blijven meedragen, zoals Jan
van wie we afscheid nemen
en die we toch blijvend nabij weten.
Een mooie zondag toegewenst.
*
Blijf verbonden met de gemeenschap van Dominicus Gent:
via de nieuwsbrieven: https://www.dominicusgent.be/nieuwsbrief/
via Facebook ( https://www.facebook.com/Dominicus-Gent-324436994242688/)
Abonneer u nu op ons Youtube-kanaal ( https://www.youtube.com/channel/UCBCXMCRb0cNw8Dd3tMc9elQ)
*
Foto’s Guido Vanhercke
Indien u meent dat voor een bepaald object het auteursrecht van de auteur of zijn/haar erfgenamen, of het recht op afbeelding geschonden werd, neem dan contact op met ons zodat de situatie kan worden rechtgezet.