Dominicus Gent
GOEDE VRIJDAG 2015
1 Opening van de dienst
Wij hebben gisteren, in de Witte Donderdagviering, de Paaskaars gedoofd…
Maar er is één lichtje dat we niet willen loslaten: het kleine solidariteitskaarsje dat oorspronkelijk uit Afrika meekwam, en dat we elke week tijdens de zondagsviering mee ontsteken. Het is een lichtje van niks, zeker, maar zelfs het kleinste lichtje kan een hoop duisternis verdrijven…
* Zang: Strek uw handen naar mij
* Gebed
Bij elkaar in leegte en gemis
in deze tijd
waar de greep van geweld en onrecht ons omknelt
en de prille vrede telkens aan flarden scheurt
in deze tijd
vertragen wij de tijd en
komen samen om te waken
wij willen niet weglopen van lijden en dood
kom haastig mij helpen, God
strek uw handen naar mij
dat ik mijn onmacht, pijn en verdriet
bij u mag neerleggen
in deze tijd
waar mensen opkomen voor rechtvaardigheid
en ijveren voor vrede
waar mensen hunkeren naar vrijheid
en steun geven aan verdrukten
in deze tijd
vertragen wij de tijd
en komen samen
kom haastig ons helpen, God
strek uw handen naar ons
doe ons opstaan uit alles wat dood maakt.
In deze tijd
middenin verdriet en pijn
middenin leven en sterven
middenin lijden en dood
kom haastig ons helpen, God
strek uw handen naar ons
want wij vermoeden toekomst
ons aangezegd door U
* Zang: Strek uw handen naar mij
* Uitnodiging tot waken en aansteken van de kaarsjes
Rond dit kruiswegbeeld van Armand De Meulemeester, verbonden met zovele kruisen overal in deze wereld, willen we vanavond waken en echt wakker blijven voor alles wat pijn, verdriet en lijden met zich brengt.
Dat is niet gemakkelijk.
In het evangelie van Johannes, op het einde van het laatste samenzijn van Jezus met zijn leerlingen en nadat Judas de kring heeft verlaten, horen we de merkwaardige zin: “het was nacht”. Niet zozeer als tijdsaanduiding, maar als symbool voor wat we tijdens dit Goede Vrijdagmoment willen gedenken: de nacht waarin ook velen van onze tijdgenoten –en ook wij soms- verkeren, de nacht waarin mensen zoekend en tastend op zoek zijn naar zin, de nacht van wanhoop om solidaire bondgenoten.
Daarom willen we ons licht bij dit kruis brengen: als teken dat we het lijden en de pijn nabij willen zijn. Wij weten het: het is een lichtje van niets, maar het kan, hoe klein ook, de grootste duisternis al opentrekken, een weg tonen en een solidair gelaat.
Ik nodig u uit om een kaarsje aan te steken en voor het beeld van Armand te plaatsen.
2 Woorddienst: overweging over de stille week
1
Deze week wordt stille week genoemd, omdat we tegenover zoveel lijden zo vaak sprakeloos zijn. Geen woorden hebben voor de onmacht die we voelen als we de pijn zien van ieder die zich zo verlaten voelt en als Jezus roept: mijn God, mijn God…
+ Maar dat we hier vanavond toch samen zijn, in gemeenschap, betekent dat we die grote verlorenheid willen en durven en kunnen aankijken. Omdat we geloven dat ons samenzijn symbool staat voor een groter samenzijn dat mogelijk is tussen mensen. Altijd weer vinden mensen elkaar: altijd weer zijn er mensen die niet weglopen, blijven zorgen voor, handen uitsteken en opruimen, eten geven, en medicijnen, en een dak tegen de regen en de kou.
Zonder woorden zijn we vaak, vaak zelfs zonder het juiste gebaar, laat staan dat we ergens een begin van een oplossing zouden hebben. Maar we kunnen wel aanwezig blijven, stil maar aanwezig. Niet wegkijken, maar het geschrei horen van wie machteloos is. En erop vertrouwen dat er een grotere Liefde mee die schrei hoort, een grotere Stem mee met ons zal protesteren, een grotere Kracht ons aanwezig blijven mee zal helpen dragen…
piano
2
Is het mogelijk vanuit dat gedeeld geloof vanavond hier bij ons een plaats te geven aan zoveel lijden? Zoveel vluchtelingen, uit Syrië en elders? Zoveel verkrachte vrouwen, in Afrika en elders? Kunnen we in ons stille hart denken aan wie het leven niet meer aankan: de boeren die uit het leven stappen, de jongeren die zich snijden of uithongeren, en al wie zich in de eenzaamheid van een kamer totaal verlaten weet…
Zoveel lijden…
Maar we willen ook plaats geven vanbinnen aan ieder die het beste van zichzelf geeft voor haar of zijn medemens, elke dag opnieuw. Soms moedeloos. Maar soms ook zo blij als weer iemand wordt opgericht, tot vrede komt, als weer een stukje schepping is afgemaakt…
+ Ja, het is mogelijk dat we hier met veel meer zijn dan deze kleine kudde. Want er is een andere stilte dan die van de sprakeloosheid. Een mens moet eerst echt gehoord worden voor hij troost kan ervaren. En dat beluisteren gebeurt het best in stilte. Zoals je iemand in grote miserie nog het meest helpt door te zeggen, met heel je hart: ik zal aan je denken, zo is dit luisteren. Geen oplossingen, geen goede raad, geen verwijten of dwang om in gang te schieten, maar stille blijvende nabijheid. Laten we vanavond, en morgen, en overmorgen, luisteren met alle helende stilte in ons hart…
piano
3
Die sprakeloze stilte van de stille week mag niet alleen stille solidariteit zijn, en ook niet alleen stille troost, maar moet ook groot en diep verzet zijn. Het kan niet dat ieder mens alleen staat in haar of zijn strijd voor het goede. Het kan niet dat elke mens van nul moet beginnen in die strijd. Er moet een diepere bedding zijn die ons oproept, die ons draagt, die ons voortstuwt, die ons bemoedigt en kracht geeft. De bijbelse Stem is zo’n bedding: zoveel ontelbaren hebben gehoord hoe die Stem maar bleef herhalen: waar is de weduwe, waar zijn de wezen, waar zijn de vreemdelingen? Maar ook: Ga en spreek, mijn verontwaardiging zal bij u zijn, mijn liefde zal u warmen vanbinnen.
En zei die Stem niet ook: Mijn woord is niet te hoog, is niet te zwaar, jij kunt het volbrengen…
+ Dorothee Sölle vertelt hoe ze deelnam aan een vredesblokkade tegen Amerikaanse pershingraketten op de Mutlangerheide in Duitsland. Het was nacht, het regende, ze hadden maar één dekzeil, daar zaten ze onder weggedoken voor de kazernepoort. Toen kwam in het donker een vrouw op een fiets naar hen en zei dat ze warme thee voor hen had. Ze vertelde dat ze interimleerkracht was in een naburig dorp en niet openlijk haar sympathie met de vredesbeweging kon betuigen, omdat ze zo haar baan zou kwijtraken. Maar ze zei: in mijn hart ben ik erbij. En omdat ik iemand van de praktijk ben, heb ik warme thee meegebracht. Meer nog dan die thee zelf is Dorothee Solle de vreugde bijgebleven die ze voelde toen die vrouw die woorden sprak. De diepe vreugde dat verbondenheid zo’n geweldige menselijke kracht is. En die ze later moeilijk kon verwoorden, toen ze het verhaal opnieuw vertelde. Ze had de indruk dat mensen meer de anekdote van warme thee in een koude nacht zagen dan wat er achter dat gebaar zat: een vreugdevolle kracht die zich door niets laat tegenhouden…
piano
4
We denken vandaag aan een geslagen en uiteindelijk vermoorde man. Hij legde geen grote politieke verklaringen af, ruide geen massa’s op, maar leefde van persoonlijke contacten en van goedheid waar hij maar kon. Voor hen nam hij het op: voor de veroordeelde vrouw, voor de treurende moeder, voor de bezeten mens, voor de arme weduwe. En zelfs in die kleine goedheid werd het verzet op een bepaald moment te bedreigend…
Van hem wordt gezegd dat hij opgestaan is…. Dat het graf verlaten was op de derde dag…Laten we hier samen bidden dat verzet tot opstandigheid mag leiden, en misschien zelfs tot opstanding, voor zovelen, onbekend en vergeten, die hetzelfde lot ondergingen…
+ ‘Op een sabbat gaf hij onderricht in een van de synagogen en zie, een vrouw, zij was al achttien jaar krachteloos van geest, zij waskromgebogen, niet meer bij machte rechtop te staan. Jezus zag haar, riep haar bij zich, zei tot haar: ‘Vrouw je bent bevrijd van je krachteloosheid.’ En hij legde op haar zijn handen en onmiddellijk stond zij rechtop.’ (Lukas 13, vers 10-13).
piano
5
Ik heb dorst, riep Jezus. Zoals het lichaam niet lang zonder drinken kan, zo is het ook met ons hart: het dorst naar aandacht, zachtheid, vervulling, diepe betekenis. Zo is het ook met de prachtige wereld die ons omringt: er is genoeg schoonheid en kennis voor iedereen. Laat er dan ook genoeg gerechtigheid zijn voor ieder.
+ Soms drinken we de beker van vertwijfeling, maar onze grote dorst is naar de Levende God. We zingen erover, over dit dorsten naar een wereld in gerechtigheid, een nieuwe wereld, waarin de Naam volbracht wordt die luidt: ‘Ik zal zijn de levende tegen de dood.’
3 Woorddienst: Johannespassie – gezongen door Dirk, Karel en Bernard
– Hof van Olijven/Jezus voor Annas en Kajafas
– Samenzang: Psalm 130
– Jezus voor Pilatus/Geseling en bespotting/Veroordeling
– Samenzang: Klamp ons aan…
– Kruisweg en kruisiging/Dood van Jezus
– Samenzang: Gehoord in mensen…
4 Stille bezinning
– uitnoding tot stil bezinnen:
In de her-inner-ing aan Jezus’ lijden en kruisdood, hebben we het leed van zovele mensen neergelegd, als een vlam, waarbij we willen waken.
Laten we in deze bevriende kerk samen wat langer stil worden bij het lijden dat we diep in ons hart meedragen: van onszelf, van onze geliefden, van de wereld.
Samen stil worden is nog sterker dan de stilte die we alleen ervaren: er spreekt zoveel verlangen uit, en, dat willen we vanavond extra geloven, samen stil zijn bergt zoveel kracht…
– gebed om dit bezinningsmoment af te sluiten:
Eeuwige Goedheid,
Wij mensen, wankel, angstig en beperkt,
proberen daglicht te zijn voor mekaar.
Als deelgenoot, als toeverlaat
trouw in aandacht en nabijheid
erkennen wij het lijden
Geef ons een hand
om vast te houden wie geen hand in handen heeft
geef ons een stem
om te roepen voor wie geen stem heeft
geef ons kracht en zachtheid
om te zorgen voor wie zelfs geen morgen heeft.
Zo zouden we willen leven
Zingen we dit uit in het lied van alle dagen…
5 Bloemen bij het kruis en communie
We willen een teken stellen ter bemoediging. Een teken dat de hoop op een goed leven voor allen levend wil houden. We willen bloemen plaatsen bij de afbeelding van Jezus. Zetten we geen bloemen in huis als teken dat we kiezen voor de schoonheid van het leven? Geven we niet een tuil bloemen als we iemand willen bedanken, of vieren, of genezing toewensen? Deze bloemen miskennen het lijden niet, integendeel, ze spreken van hoop op toekomst, ze spreken van bevrijding.
In de avond voor zijn dood stelde Jezus een gebaar.
In het breken van het brood en het ronddelen mogen we – met hem – elkaar nabij zijn.
Laten we vanavond het brood met elkaar delen
in het verlangen naar uitzicht op een gedeelde rechtvaardige wereld
en in de hoop
dat ons verlangen niet tevergeefs is.
6 Slotgebed en -lied
Allen:
Gij die liefde zijt, diep als de zee, flitsend als
weerlicht, sterker dan de dood, laat niet verloren gaan één mensenkind.
Gij die geen naam vergeet, geen mens veracht, laat
niet de dood die alles scheidt en leeg maakt,
laat niet de tweede dood over ons komen.
Omdat Gij het zijt, groter dan ons hart,
die mij hebt gezien eer ik werd geboren.
Lied: Groter dan ons hart (boek 558)
*
foto (G.Vanhercke): graflegging Normandië