Zondagviering 3 oktober 2021
Reeks Vlaamse Vredesweek 2021 3/3
Franciscus van Assisi als inspirator
Gentse dag van de levensbeschouwingen
Van harte welkom allemaal. In het bijzonder aan de mensen die deelnemen aan de eerste Gentse opendeurdag van levensbeschouwingen, waar wij met de Dominicusgemeenschap graag ons steentje toe bijdragen. Na de zondagviering is er tijd voor verdere kennismaking. De kinderen gaan ondertussen aan het werk in de ruimtes hiernaast. Voor de kleinste kinderen is er kinderopvang.
We plaatsen ons zondags samenzijn altijd onder het licht van de paaskaars. Dat licht herinnert ons aan de gestorven Jezus van Nazareth die desondanks zeer nabij blijft en die wij de Levende noemen, God met ons.
We verzamelen rond licht en rond oude woorden die geen dode letters blijven maar weer nieuw worden wanneer wij die woorden nieuw verstaan. Zingen we die eeuwensterke band uit met het lied
Wij gaan de weg van oude woorden,
van overlevering,
die wij van onze ouders hoorden,
in eigen luisterkring,
verhalen uit geloof geboren
om onze weg te gaan,
en tekens die ons veel beloven,
als wij ze nieuw verstaan.
Wij zijn een schakel van de keten,
verbintenis van hoop,
mensen op zoek naar beter weten,
oprechte levensloop.
Er is geen God aan onze zijde,
die zegt: zo ga je goed.
Wel één die roept door alle tijden:
zoek verder, het komt goed.
tekst: Jan van Opbergen
WOORDDIENST
Gisteren, 2 oktober, werd de Vlaamse Vredesweek afgesloten. 2 oktober is de geboortedag van Mahatma Ghandi en internationale dag van de geweldloosheid. Vandaag herdenken we de H. Franciscus van Assisi die 795 geleden overleed. Niet enkel omdat hij binnen dat vredesdenken en vredeshandelen een rol speelt en we op die manier nog een extra dag aan de voorbije vredesweek breien, maar omdat hij één van de velen is die ons blijft inspireren: om ook een schakel van een hoopvolle keten te zijn; om waarheid, schoonheid en goedheid gestalte te geven in eigen leven; om Gods roep te blijven horen: zoek verder, het komt goed!
Mogelijk herken je de ervaring van iets zoeken -een sleutel, een balpen- en die niet vinden, terwijl het gezochte toch binnen je gezichtsveld ligt. Vaak heeft dat te maken met mijn gebrek aan focus of een te donkere bril… Met een onecht zoeken als het ware.
Soms, wanneer ik het goede, ware en schone in de wereld niet zie betrap ik me op een te donkere bril, op cynisme zelfs en een gebrek aan focus op wat goed, waar en schoon is. Op zondag samenkomen en de vrouwen en mannen beluisteren uit die lange keten van hoop, vrede en gerechtigheid maakt ons tot zoekers, tot nieuwe mensen.
Dank voor allen die door hun leven het goede, ware en schone zichtbaar maken.
Help ons te (h)erkennen wanneer wij dat niet doen maar hard zijn en gewelddadig met elkaar omgaan
Overal zijt Gij onzichtbaar gegeven
sprekend nabij de stilte verwacht U
mensen bestaan U zien en beleven U.
Mensen van vlees van licht en gesteente
hard en van bloed een vloed niet te stelpen
mensen uw volk uw stad hier op aarde.
Aarde is al wat wij zijn, wat wij maken.
Adem ons open maak ons uw aarde
uw nieuwe hemel vrede op aarde
tekst: Huub Oosterhuis
Franciscus in 3 ‘gestalten’
Over de figuur Franciscus valt veel te vertellen, héél veel. We houden het beperkt.
Een rijke jongeling keert zich af van alle rijkdom en wereldse geneugten en kiest radicaal voor armoede, dienstbaarheid, geweldloosheid. Die radicale ommekeer van Franciscus en zijn toewijding aan de God van liefde en gerechtigheid spreekt tot de verbeelding. Doorheen de eeuwen zijn over deze heilige man vele verhalen verspreid. Verhalen die niet altijd te verifiëren zijn noch de toets van de historische kritiek doorstaan. Niettegenstaande deze kritische bedenking zijn Franciscus en de eeuwenoude beweging die zijn naam draagt niet te versmaden. Zijn concreet leven en de teksten/gebeden aan hem toegeschreven hebben onuitwisbare sporen getrokken in de christelijke traditie. Tot op vandaag is de Franciscaanse spiritualiteit een belangrijk gegeven om vrede en geweldloosheid, dialoog en verbondenheid met de hele schepping te bewerkstelligen.
We willen deze drie aspecten van Franciscus’ spiritualiteit kort overdenken.
We doen dit telkens aan de hand van een (vermeend) woord van of verhaal over Franciscus zelf, een citaat uit de bijbel en we proberen dit toe te passen op een situatie vandaag. En telkens bidden we met het lied:
Wek mijn zachtheid weer,
geef mij terug de ogen van een kind.
Dat is zie wat is.
En mij toevertrouw.
En het licht niet haat.
- Geweldloosheid tegenover geweld
Mt.5,38-45
Ge hebt gehoord dat er gezegd is:
Oog om oog, tand om tand
Maar ik zeg u geen weerstand te bieden aan het onrecht,
doch als iemand u op de rechterwang slaat,
keer hem dan ook de andere toe.
Ik raad mijn broeders aan, ik vermaan
en spoor hen aan in de Heer Jezus Christus om,
terwijl zij door de wereld gaan,
niet te twisten en te bekvechten of anderen te oordelen.
Maar zij moeten mild, vredelievend en bescheiden zijn,
vriendelijk en nederig en met iedereen respectvol praten zoals dat hoort.
In welk huis zij ook binnengaan, is hun eerste woord: ‘Vrede aan dit huis.’
(2 RegMB 3,10-11.13)
Geen weerstand bieden, je andere wang toekeren. Niet twisten, bekvechten of anderen oordelen.
De aansporing van Franciscus en de woorden van Jezus uit de Bergrede … Te groot en te massief voor mensen van vlees en bloed? In een wereld van wapengeweld, terrorisme, oorlog… om maar het meest zichtbare geweld te noemen. Laat staan de twisten, de ruzies, de smurrie die in woord en beeld soms de vrije loop krijgen. Hoe krijgt de idee van geweldloosheid voet aan de grond in onze complexe samenleving?
Pax Christi organiseerde de week een webinar rond Palestina. Michel Sabbah, de patriarch van Jeruzalem en Frans Bouwen, witte pater – al 50 jaar inwoner van Jeruzalem – getuigden over de situatie van de Palestijnen in Israël en in het bijzonder de Palestijnse christenen. In vier groepen werd uitgewisseld rond de vraag:
Hier in België, welke daden van solidariteit kunnen wij stellen? Hoe kunnen wij het draagvlak voor geweldloos verzet vergroten? Allerlei initiatieven werden genoemd: boycot, politieke druk, bewustmaking. De gekende vredesinitiatieven zoals Parents Circle, Breaking the Silence e.a. beter bekend maken. Aan het einde van de avond nam pater Frans Bouwen nog even het woord. Hij was geraakt door de bezorgdheid en de stappen die hier gezet worden vanuit christelijke groepen. Geweldloos verzet ter plaatse in Palestina en wereldwijd o.a. hier in Vlaanderen: het is mogelijk.
Laat ons bidden opdat mensen aangemoedigd worden om elkaar ongewapend tegemoet te treden, in woord en daad.
Laat ons bidden om verantwoordelijkheid en perspectief vanuit geweldloosheid.
- Dialoog tegenover angst voor de vreemde
Joh. 17:6 en 26
Ik heb aan de mensen die u mij uit de wereld gegeven hebt uw naam bekendgemaakt.
Ik heb hun uw naam bekendgemaakt en dat zal ik blijven doen, zodat de liefde waarmee u mij liefhad in hen zal zijn en ik in hen.
Het verhaal gaat dat Franciscus in 1219 aankomt in het kruisvaarder kamp dat tot doel heeft Jeruzalem te herwinnen op de (islamitische) sultan. De sultan zou reeds enkele vredesvoorstellen gedaan hebben maar kreeg nul op het rekwest. Franciscus en enkele broeders, blootsvoets en ongewapend, maken de oversteek naar het kamp van de sultan. Tegen alle verwachting in worden Franciscus en zijn kompanen niet gemarteld noch vermoord maar keren ze heelhuids naar hun eigen kamp terug. Er zou een gesprek geweest zijn tussen Franciscus en de sultan. Wat er precies besproken werd is niet bekend. Maar het moet een vruchtbaar gesprek geweest zijn. Toch voor Franciscus die later blijk gaf van interesse en respect voor moslims. Misschien heeft hij de sultan wel verteld over die God die zijn Naam bekend maakt, die contact wil met mensen tot in de eeuwen der eeuwen.
Tijdens de vredesweek, woensdag 22 september, organiseerde de Interlevensbeschouwelijke Werkgroep Gent een vredescirkel op de Korenmarkt in Gent. Dertig witte stoelen rond de woorden ‘UITGEDAAGD DOOR DE ANDER’.
Voorbijgangers werden uitgenodigd om met iemand van de werkgroep in gesprek te gaan. Ik mocht spreken met een Gentse dame van Afrikaanse origine. Het hoge woord kwam er uit: hoe er neergekeken wordt op haar, hoe haar kinderen in de lagere school benadeeld werden, uitgelachen, vernederd. Waar ze woont krijgt ze geen contact met de buren. Haar plan staat vast: als de kinderen groot zijn – haar niet meer nodig hebben – trekt ze weer naar Afrika. Maar … dit gesprek vond ze heel erg fijn. Het zou meer moeten gebeuren. Dat hoorden we ook van andere deelnemers. Een vredescirkel op de Korenmarkt op woensdagnamiddag … De geschiedschrijving niet waardig. Maar o zo deugddoend en ook aangrijpend.
Laten we bidden om dialoog over grenzen van religie, overtuiging, kleur, gender.
Laten we bidden om menselijkheid daar waar mensen samenleven.
3 Verbondenheid met al wat leeft
Genesis 2, 4b-7
Toen de heer God aarde en hemel maakte, waren er op aarde nog geen wilde planten en groeide er geen enkel veldgewas, want de heer God had nog geen regen op de aarde laten vallen en er was nog geen mens om de grond te bebouwen, om het water uit de aarde omhoog te halen en de aardbodem te bevloeien. Toen boetseerde de heer God de mens uit stof dat Hij van de aarde nam, en Hij blies hem de levensadem in de neus: zo werd de mens een levend wezen.
In de Hebreeuwse taal is dit scheppingsbeeld -dat mogelijk al 30 eeuwen oud is (!)- heel mooi en voor zichzelf sprekend. Adam wordt geboetseerd uit Adamah – mens uit aarde – in de meest letterlijke betekenis van het woord is de mens een deel van de aarde: Adam uit Adamah.
Voor Franciscus was dit besef heel vanzelfsprekend – iedereen kent het zonnelied waarin hij op het eind van zijn leven en zwaar ziek, natuurelementen aanspreekt als familie: broeder zon, zuster maan, moeder aarde,
Geen zeemzoeterig lied maar nederig doorleefd naar de essentie van het leven. Luister naar één van de laatste passages uit dat zonnelied:
(…) Wees geprezen, mijn Heer, door wie omwille van uw liefde
vergiffenis schenken, en ziekte en verdrukking dragen.
Gelukkig wie dat dragen in vrede,
want door U, Allerhoogste, worden zij gekroond.
Wees geprezen, mijn Heer, door onze zuster de lichamelijke dood,
die geen levend mens kan ontvluchten. (…)
In de keten van verbondenheid met al wat leeft -en sterft- schreef Paus Franciscus in deze eeuw de encycliek Laudato Si’, een warme oproep om zorg te dragen voor ons gemeenschappelijk huis. Evenmin zeemzoeterig milieugezwets maar doorleefd klimaatbewustzijn, oproepend tot verantwoordelijkheid vanuit nederigheid en verbondenheid. Met de onafwendbare christelijke voorkeuroptie voor de armsten die nog maar eens eerste slachtoffers zijn van klimaatverandering.
Laat ons bidden
om verantwoordelijkheid vanuit verbondenheid, niet in het minst bij onze politieke overheden.
Om verantwoordelijkheid vanuit verbondenheid voor elk van ons in haar dagelijks leven.
TAFELDIENST
Welkom aan tafel.
We mochten elkaar zonet ontmoeten in taal, in fijne woorden, in mooie melodieën.
We mochten elkaar beluisteren en ons hart open stellen voor de Eeuwige die ‘groter is dan ons hart’, die gezegd heeft ‘Ik zal er zijn’.
Aan de tafel van brood en wijn, in de tekenen van breken en delen, worden we uitgenodigd om te leven wat Jezus van Nazareth ons voorgedaan heeft: de keten van hoop, vrede en gerechtigheid verder zetten. Goed leven voor allen, de minsten en de kleinsten eerst.
Aan deze tafel van brood en wijn weten we ons verbonden met alle mensen die zich engageren ten goede: waardig leven voor allen. Zoveel mensen, overal op deze wereld, die zich onvoorwaardelijk inzetten voor wat goed is, waar en schoon.
En we gedenken allen die ons in hoop, vrede en vertrouwen zijn voorgegaan, onze lieve doden.
Gezegend, Eeuwige, Gij, reddende God!
In de nacht klonk uw stem, sprak uw hart.
In de nacht brak het donker op uw woord van licht.
Een dag ongeweten, een uitzicht dat wenkt,
roept Gij wakker voor ons.
Opstaan, vertrouwen en gaan zullen wij naar de morgen,
zingen om U het lied van alle reisgenoten:
Heilig, heilig, heilig, zullen wij U zingen.
Heilig, heilig, heilig, moeten wij U noemen,
met heel de schepping mee uw grote daden roemen!
Zingen wij Hosanna, hemelhoog Hosanna!
Zegen van Godswege,
Hij die komt gezegend met de Naam van Hem!
Zingen wij Hosanna, hemelhoog Hosanna!
In de nacht bleef Gij trouw aan het volk van Uw liefde,
aan de Zoon van uw hart.
Uit het geestloze dal van de duizenden doden
hebt Gij hen tot leven gebracht.
Gezegend, Eeuwige,
Gij, reddende God, om de zoon van uw liefde.
Hij, onze geboorte, de nieuwe dag!
Ten diepste bewust van waar het in het leven en samenleven op aan komt heeft Uw zoon op de avond voor zijn lijden en dood het brood genomen, gezegend, gebroken en uitgedeeld, zeggend: ‘Neem en eet hiervan, dit is mijn lichaam voor u’
Nadien nam hij ook de beker, zegende die en gaf hem rond ‘Neem en drink hiervan, dit is mijn bloed voor u. Blijf dit doen om mij te gedenken’
Delen wij samen hier in zijn lichaam,
vinden wij leven eens en vooral in zijn bloed.
Voeg ons bijéén tot één levend lichaam, een tempel van liefde,
oase van vrede, een woning voor U.
Dat onze dagen U zullen aanbidden en eren Uw Naam,
doen wie Gij zijt: Eeuwige, reddende God!
tekst: Sytze de Vries; muziek: Willem Vogel
Vredeswens
Ik buig in liefde en dankbaarheid voor het mysterie
en ik open mijn hart vol mededogen voor al wat leeft.
Ik zie alle schepselen als mijn broeders en zusters
en ik draag ze zoals ik zelf gedragen zou willen worden.
In overgave vind ik vrede en ongewapend ga ik de weg.
Vrede wens ik vriend en vijand.
Uit Hein Stufkens, Het zevenvoudige pad van Franciscus van Assisi, Deventer, Ankh-Hermes, 2000.
Slotlied
Van twee woorden wil ik eten
Van twee woorden wil ik eten,
krijg van vier maar niet genoeg,
o verre liefde lieve vrede.
Voor de honger niet geboren
voor de bommen en de graven
niet getrokken uit mijn moeder
eenmaal andermaal gewoon maar
deze twee gevlekte handen
om te oogsten en te strelen
loop ik, loop ik over woorden
onder twijfel, over water,
zoek een ander in zijn verte.
Alle aarde is van aarde
alle zeeën gaan in lompen
alle vlees is maar een drupje.
Maar hoe gek onbespreekbaar anders
zijn de mensen voor elkander,
dat zal duren, dat zal duren.
Met geen kussen is die liefde
met geen monden te bewijzen
ach hoe zullen wij omarmen.
Alle vrede van de wereld
als een lichaam te vergaren
dat doet pijn, vergeten jaren.
Al jouw stilte te bewaren
doet mij sterven, doet mij leven
door geen god te evenaren.
Molenwieken wijze wetten
gouden pausen gulden woorden
gaan voorbij als wind en regen.
Al dat werk van onze handen
onze kronen onze kerken
als een strovuur zal het branden.
Dan nog komt een woord mij tegen,
vindt mijn mond geen and’re zegen
dan een mens om mee te leven.
Van twee woorden wil ik eten,
krijg van vier maar niet genoeg,
o verre liefde lieve vrede.
tekst: Huub Oosterhuis; muziek: Bernard Huijbers
Blijf verbonden met de gemeenschap van Dominicus Gent:
via de nieuwsbrieven: https://www.dominicusgent.be/nieuwsbrief/
via Facebook ( https://www.facebook.com/Dominicus-Gent-324436994242688/)
Abonneer u nu op ons Youtube-kanaal ( https://www.youtube.com/channel/UCBCXMCRb0cNw8Dd3tMc9elQ)
Indien u meent dat voor een bepaald object het auteursrecht van de auteur of zijn/haar erfgenamen, of het recht op afbeelding geschonden werd, neem dan contact op met ons zodat de situatie kan worden rechtgezet.