Dominicus Gent
Viering van zondag 6 december 2020
Een huis van gerechtigheid
(tweede zondag van de advent)
1
Welkom op deze tweede zondag van de advent, waar we het welzijnszorg-thema “Een huis van gerechtigheid” centraal zetten. Vorige week zijn we op weg gezet met “Een huis voor iedereen”. Uitkijkend naar het feest van Kerstmis vieren we vandaag onze verbondenheid met God én onze verbondenheid met de gerechtigheid. We herontdekken hoe die twee onafscheidelijk samen gaan. Om het met Levinas te zeggen: onze relatie tot het Goddelijke verloopt immers via de relatie met de mensen en valt samen met de sociale rechtvaardigheid. Zo bekommeren Mozes en de profeten zich niet om de onsterfelijkheid van de ziel, maar om de arme, de weduwe, de wees en de vluchtelingen. Dat vat de hele geest van de joodse Bijbel samen. De momenten waarop we dit samengaan intens mogen beleven ervaren we als een licht in ons, een diepe bron van vreugde. We steken de Paaskaars aan als teken van deze verbondenheid met God, die we in dit huis aanwezig weten.
Lied aan het licht
Licht dat ons aanstoot in de morgen,
voortijdig licht waarin wij staan
koud, één voor één, en ongeborgen,
licht overdek mij, vuur mij aan.
Dat ik niet uitval, dat wij allen
zo zwaar en droevig als wij zijn
niet uit elkaars genade vallen
en doelloos en onvindbaar zijn.
Licht, van mijn stad de stedehouder,
aanhoudend licht dat overwint.
Vaderlijk licht, steevaste schouder,
draag mij, ik ben jouw kijkend kind.
Licht, kind in mij, kijk uit mijn ogen
of ergens al de wereld daagt
waar mensen waardig leven mogen
en elk zijn naam in vrede draagt.
Alles zal zwichten en verwaaien
wat op het licht niet is geijkt.
Taal zal alleen verwoesting zaaien
en van ons doen geen daad beklijft.
Veelstemmig licht, om aan te horen
zolang ons hart nog slagen geeft.
Liefste der mensen, eerstgeboren,
licht, laatste woord van Hem die leeft.
tekst: Huub Oosterhuis
2
‘Licht, kind in mij, kijk uit mijn ogen of ergens al de wereld daagt,waar mensen waardig leven mogen en elk zijn naam in vrede draagt .’
Deze zin waarmee we jullie zingend in gebed meenamen, betekent heel veel voor mij.
Als ik de zin met mijn eigen woorden zeg klinkt hij als volgt: Licht in mij, alsjeblief kijk rondom jou enzoek, voel, hoor waar warmte en waardigheid ons samenzijn onbetaalbaar maken. Maar zorg ervoor dat ELK (ook onze mensen die aan de rand leven, onze ouderen, onze vluchtelingen, onze mensen met beperkingen en noem maar op …) zijn naam in VREDE kunnen dragen.
Dat licht dat in mij, in ons allen, in ieder mens zit is wel heel belangrijk. Zijn/Haar Licht zit in elk van ons. We geloven dat we een levensverbondenheid hebben met Hem/Haar. Zijn liefdevolle aanwezigheid leeft in ieder mens. Die Goddelijke vonk in ons kan wonderen verrichten want ze is tegelijkertijd een verbondenheid met gerechtigheid. Deze twee zijn immers onlosmakelijk met elkaar verbonden. Zo horen we bij de profeet Jesaja: “Gij komt hen tegemoet die met vreugde gerechtigheid beoefenen.” M.a.w. Onze godsverbondenheid, ons geloof in God is onlosmakelijk verbonden met gerechtigheid. Daarom zongen we verder:
“Licht in mij, kijk uit mijn ogen of ergens al de wereld daagt waar mensen waardig leven mogen.” Hierin klinkt een oproep tot een luisterend oor, een meelevend hart, een geest die openstaat voor de zorgen en de vragen rondom ons. De grote zorgen, maar ook en vooral de kleine waar we iets mee kunnen. We kunnen en mogen onze ogen niet sluiten. Alleen al gezien, gehoord, beluisterd en aangevoeld wordendoet deugd en geeft waardigheid zowel aan degene die kijkt, hoort, luistert en voelt als aan degene die beluisterd en gehoord wordt. Dit ondervind ik in De Zuidpoort, een beweging waar zowel mensen mét als mensen zonder armoede-ervaring elkaar in een huiselijke sfeer vinden. Zowel in open ontmoetingenals in activiteiten en acties. Dit samenspel leidt daar tot respectvol omgaan met elkaar. Wat aandacht krijgt groeit! Het klinkt als een karamellenvers maar dat cynisme verdwijnt als je met eigen ogen ziet wat diezelfde tijd en aandacht doen kunnen. Het is ook zoveel makkelijker dragen met meer dan alleen. Misschien moeten we af en toe eens goed links en rechts kijken om te zien of iedereen mee is of we niemand vergeten.
We zongen nog meer: “en ELK zijn naam in VREDE draagt”. Vandaag staan zoveel mensen in de kou omdat onze verantwoordelijkheid tot actie ondergesneeuwd raakt. Het is nochtans die verantwoordelijkheid die in de Bijbelse traditie het criterium is voor echtheid in de verbinding tussen mens en God. Er zijn zoveel excuses te vinden om er maar niet aan te beginnen of niet vol te houden. Zoals: Daar heb ik nu geen tijd voor, later misschien? Of: Ja,oké maar daar is onvoldoende geld voor! Of: Wat kan ik daaraan doen, ik heb daar niets over te zeggen. Maar toch: zwijgen is geen optie! Alleen als we allen samen onze verantwoordelijkheid opnemen zal gerechtigheid groeien met kleine stappen en hopelijk geleidelijk aan met grotere… Ik geloof er alvast in.
Net zoals Nik het ook gelooft. Nik is een 28-jarige man die onlangs bij mij thuis schilderwerk kwam doen. Hij is Afghaan en na omzwervingen in Iran kwam hij in Parijs waar hij enkele dagen op straat leefde. Om uiteindelijk in een opvangcentrum in België te belanden. Heel gedreven volgde hij taallessen en daar werd hij aangesproken door zijn lerares die hem uitnodigde om bij haar te komen wonen. Met een grote glimlach op zijn gelaat vertelde hij mij dat hij nog steeds, heel gelukkig, bij zijn nieuwe mama woont en dat hij er een papa en 2 zussen bij kreeg .
Met deze heel positieve noot wil ik eindigen om jullie uit te nodigen te luisteren naar de tekst van Jesaja.
3
Lezing uit Jesaja 63,16b-17;64,7.
U bent onze Vader, Gij Onze Verlosser en uw Naam is eeuwig! Waarom Heer liet Gij os van uw weg afdwalen zodat ons hart verstokt werd en U niet meer vreesde? Keer U weer tot ons omwille van uw dienaren. Omwille van de stammen die uw eigendom zijn. Scheur de hemel open en daal af en de bergen zullen beven voor uw aanblik. Gij alleen zijt God en Gij staat bij al wie op U durft te hopen. Gij komt hen tegemoet die met vreugde gerechtigheid beoefenen, die bij al wat ze doen aan U denken!
Gij Heer zijt onze Vader: wij zijn de leem, Gij de boetseerder, wij zijn allen het werk van uw hand.
Het lied van het verloren land is een vertaling
van het mooie Gregoriaanse adventslied ‘Rorate…’
waarin op een poëtische manier uitdrukking wordt gegeven
aan ons verlangen dat “wat Hij heeft aangeplant
niet zou worden uitgeroeid door mensenhand”‘.
Neerdalen als dauw uit de hemel,
als regen uit zware wolken
zal de gerechte.
Gij die voor mij de ruimte schiep
Aarde en hemel bij name riep,
Die alles deed wat moest gedaan
Opdat een mens maar zou bestaan
Woestijn waar eens te leven was,
uw Naam verstoven als stof en as.
Geen lover schaduwrijk, geen bron,
alsof Gij nooit met ons begon.
Keer nog uw aangezicht tot hier.
Verzacht mijn hart, wek mijn ogen weer.
Dat niet wat Gij hebt aangeplant
wordt uitgeroeid door mensenhand.
Neerdalen als dauw uit de hemel,
als regen uit zware wolken
zal de gerechte.
Tekst: Huub Oosterhuis
Muziek: Tom Löwenthal
4
Een huis van gerechtigheid
In dit bekende lied klinkt de herinnering aan de plek waar het begon, waar het goed was om wonen: Gij die voor mij de ruimte schiep, die alles deed wat moest gedaan opdat een mens maar zou bestaan. Wat een heerlijke herinnering aan een leven innig verbonden met God. Daar was waardig leven en iemand die het mogelijk maakte/er zorg voor droeg. Zo komt een kind best op aarde.
Dan kwam een moeilijke periode, het dolen door de genadeloze woestijn: geen lover schaduwrijk, geen bron, alsof gij nooit met ons begon. Wat we gedachteloos bijna als normaal zijn gaan beschouwen blijkt toch niet zo vanzelfsprekend. We weten ons kwetsbaar, op den dool, als de basis van het goede leven plots wegvalt: niet langer veilig thuis, geen dak boven ons hoofd, geen sociaal contact meer. Wie niet waakzaam is op zo’n moment wordt moedeloos, ziet de verbondenheid met God wegglijden, werkt niet langer aan gerechtigheid. Daar ontstaat een dorre wereld die niets laat oplichten, maar doet verschrompelen. Geen leven maar overleven.
En juist dan breekt in de advent het verlangen door om God opnieuw tot ons te laten komen, om in een huis van gerechtigheid te kunnen wonen. Daar leeft meer dan rechtvaardigheid – meer dan de zorg voor waar men als mens recht op heeft. Gerechtigheid doen is zoals God iedere mens tot zijn recht en zijn waardigheid laten komen. Het lied zingt `keer nog uw aangezicht tot hier, verzacht mijn hart, wek mijn ogen weer’. We vragen dat God zich laat zien: aan ons, in ons en door ons. Dat Zij ons aan het werk zet om het waardig leven te behoeden; `dat niet wat gij hebt aangeplant wordt uitgeroeid door mensenhand’. Maar laat die mens, instrument van vrede worden. De mogelijkheden om daaraan te bouwen zijn eindeloos. Een telefoontje of teken van betrokkenheid kunnen al wonderen doen.
Je leest in dit lied ook het verhaal van de 71 miljoen vluchtelingen die we vandaag kennen. Mensen zo onder druk gezet – als slaven behandeld, gemarteld, met de dood bedreigd- dat ze het eens goede land achter lieten op zoek naar een waardig bestaan. Om dan na de pijnlijke tocht door de woestijn te landen op een plek waar men uitkijkt naar dauw die uit de hemel daalt, de gerechte die mijn hart verzacht en de ogen weer wekt. Het is naar dat begin van nieuw leven dat ook wij telkens opnieuw uitkijken, maar waarschijnlijk niet zo erg als een mens die letterlijk alles kwijt is. Voor een vluchteling valt de dauw van de gerechte ook niet zomaar samen met het nieuwe land. Helemaal niet zelfs. Dan is een
omarmer iemand die de mens gewoon nabij wil zijn, evenwaardig, vrij samen zijn, een bron van licht die nieuw leven mogelijk maakt. Het maakt de beide partners tot meer mens. In barre tijden is het hartverwarmend om zien dat veel jonge mensen bewust voor zo’n duurzaam engagement kiezen, hun leven een stukje delen en verbinden met dat van een kwetsbaar gezin.
We vroegen aan Veerle, voor vzw Thope ( https://www.thopevzw.be/ ) een van de omarmers van een Syrisch gezin, naar haar motivatie en ervaring. Ze sprak er met zoveel enthousiasme over.
Veerle vertelde ons een jaar geleden al dat ze het belangrijk vond dat haar kinderen met eigen ogen zien in welke bescheiden omstandigheden deze mensen in Gent moeten leven, en dat ze leren hoe luxueus hun eigen huis is. Hier vertelt ze hoe de ontmoeting gaandeweg aan wederkerigheid won dankzij de kinderen. En hoe met corona-restricties creatief werd omgegaan. Zo werd met de kinderen gewandeld in een nabijgelegen kerkhof, wat de pret niet bedierf.
Ria en Guido, omarmers van de omarmers bij Thope, hebben ondertussen al 12 mensen op de wachtlijst staan – die omarmer willen worden. Wie ermee start kan er echter niet zo maar zijn eigen invulling aan geven. Het is van cruciaal belang dat wij onze medemensen op de juiste hoogte plaatsen, op dezelfde hoogte. De dominicaanse theoloog Erik Borgman ziet het zo: “De paradox is dat alleen wanneer wij onze eigen waardigheid voor de waardigheid van anderen op het spel zetten, deze waardigheid werkelijk aan het licht kan komen”.
Het loopt zeker niet altijd even vlot. De gekwetste mens kan evengoed op zijn individualiteit staan en bemoeienis vrezen. Interculturele communicatie is altijd een uitdaging, en zeker als er een groot trauma mee spreekt.
Het verhaal van mensen op zoek naar en plek voor waardig wonen houdt niet op. En evenmin de nood aan gezien worden, erbij mogen horen. Op 16 december verhuist voor het eerst een hervestigd gezin naar een Gentse woning die Thope onderverhuurt. Alles werd in gereedheid gebracht om een Syrisch gezin met 4 kinderen te ontvangen, dat al 6 jaar in een moeilijke opvangsituatie in Libanon woonde. Recent kregen we bijkomende ‘details’: de papa blijkt half verlamd en analfabeet, het gezin spreekt Arabisch. De twee dochters gingen nog nooit eerder naar school en 3 van de 4 kinderen waren actief bezig met kinderarbeid. Mieke die staat te popelen om aan haar taak als omarmer te beginnen, betrekt er ook haar dochter bij die een didactisch diploma heeft en voor de vzw Uilenspel werkt. (De vzw geeft gratis huiswerkbegeleiding aan kinderen uit de derde kleuterklas, het eerste en tweede leerjaar in verschillende wijken in Gent). De Syrische kinderen zullen alle hulp kunnen gebruiken om bij te benen in ons schoolsysteem. Het is fantastisch om mee te maken hoe naast de vele alarmerende berichten die het nieuws halen – over huisjesmelkers en malafide makelaars – zoveel andere betrokkenheid en doorgedreven inzet leeft. Ook al loopt het kerkgebouw leeg, het werk van gerechtigheid – waarin wij Gods aanwezigheid herkennen – leeft. Het leeft misschien wel sterker dan ooit en verbindt generaties die er samen hun schouders onder zetten. Hoe dichter we bij de kern komen, hoe beter we elkaar verstaan en hoe meer we de mensgeworden God in ons en door ons en met ons op aarde kunnen verwelkomen.
Nog een mooie Sinterklaas gewenst!
Foto: G.Vanhercke (werk van Deense kunstenaar Peter Land, gezien in La Boverie, Luik)
Blijf verbonden met de gemeenschap van Dominicus Gent:
via de nieuwsbrieven: https://www.dominicusgent.be/nieuwsbrief/
via Facebook ( https://www.facebook.com/Dominicus-Gent-324436994242688/)
Abonneer u nu op ons Youtube-kanaal ( https://www.youtube.com/channel/UCBCXMCRb0cNw8Dd3tMc9elQ)
Indien u meent dat voor een bepaald object het auteursrecht van de auteur of zijn/haar erfgenamen, of het recht op afbeelding geschonden werd, neem dan contact op met ons zodat de situatie kan worden rechtgezet.