Dominicus Gent

Viering van zondag 21 februari

Broederlijk Delen 2021

 

1

Welkom aan iedereen op deze eerste zondag van de vasten. De eerste in de reeks: “Mensen van het verbond”. We nemen elkaar op sleeptouw, we zijn met elkaar verbonden. Straks steken we onze bijdrage in de knoop van het touw dat ons begeleidt in deze 40-dagentijd.

Maar we beginnen met een vraagje aan de kinderen. Straks vertellen we een stukje over het verhaal van Noach. Je weet wel: het verhaal in de Bijbel van die grote overstroming die alles kapot maakte. Er was een man die met zijn familie en een mannetje en een vrouwtje van elke diersoort in een grote boot ronddobberde. Toen het water wegtrok liet hij alle dieren vrij en ging hij ook weer op de aarde wonen. God liet toen een grote regenboog aan de hemel verschijnen als teken dat dit nooit meer zou gebeuren, dat van nu af aan de mensen steeds weer een nieuwe kans zouden krijgen. Kunnen jullie een tekening maken van Noach met zijn boot de regenboog en de dieren? En denk je eens na wie je mee in de boot zou nemen als jij Noach was? Zet die er maar bij op de tekening. Na de viering kan je die aan iedereen laten zien en mag je er ook iets over vertellen als je dat wil.

Traditioneel beginnen we de eerste zondag van de vasten met het voorstellen van de Broederlijk Delen campagne. Broederlijk Delen blaast dit jaar 60 kaarsjes uit. Al 60 jaar roept BD op om te delen en te herverdelen. 60 jaar oproep tot solidariteit tegen onrecht en armoede, om op te komen voor verandering. Verandering die nog steeds broodnodig is. Als we de boodschap van het Evangelie , maar ook die van het eerste testament au sérieux nemen, dan kunnen we niet anders dan ons in deze beweging mee engageren. Mee mensen van het verbond worden.

We steken de paaskaars aan: Licht dat ons de weg wijst, hoe donker en hopeloos de situatie soms lijkt.

In het lied dat we gaan zingen horen we waartoe de woorden uit de Bijbel ons oproepen.

 

2

Donut-economie als voorbeeld van herverdelen…

“Wou je leven met zovelen, hier op aarde moet je delen: licht en adem, geld en goed. Wie maar leeft om meer te krijgen die zal sterven aan zijn eigen overvloed,” zongen we.

Waar Broederlijk Delen ons op wijst en wil toe oproepen in deze vastentijd 2021, kan je nauwelijks beter uitdrukken dan met de tekst van dit lied. De ruimte waarin we leven, de middelen die we ter beschikking hebben: ze moeten voor vele mensen dienen en dus rechtvaardig gedeeld worden. We weten dat wel, maar in tijden van overvloed voor onszelf en wie ons nabij zijn, lijkt het allemaal wel goed te gaan en is de dwingendheid van die wet wat op de achtergrond gezakt.

Wie even buiten het bestaande systeem gaat staan en met frisse ogen kijkt naar het landschap waarbinnen we ons bewegen kan niet anders dan zien dat veel van het menselijke doen en laten en `normale’ streven hopeloos ontspoord lijkt. De economie genereert twee groepen mensen: zij die teveel hebben, en zij die te weinig hebben. En ze lijkt hen steeds verder uiteen te drijven in situaties van teveel of te weinig die niet houdbaar zijn. De eerste groep heeft onvoldoende toegang tot basisproducten, en anderen baden in weelde. Zij hebben welhaast moeite om het teveel te kunnen verteren of managen. En wie heeft krijgt steeds meer. Mensen en bedrijven maximaliseren niet alleen hun winst, maar hebben ook het idee dat ze dat moeten doen.

De symptomen van ontsporing zijn overweldigend zichtbaar.
Klimaatverandering, milieuvervuiling, toenemende armoede en groeiende ongelijkheid. In onze rijk bedeelde wereld met zoveel grondstoffen, waar essentiële zaken in principe ruim voldoende aanwezig zijn voor iedereen, loopt het op vele fronten stilaan dramatisch mis. Als we hier niets aan doen, dan stevenen we af op een gigantische humanitaire crisis. Het aards paradijs dat deze wereld kan zijn is dan de destructie nabij. Structurele verandering is dringend nodig om onomkeerbare schade te kunnen keren. Recent hebben we ‘gelukkig’ wel geleerd: het is niet onmogelijk om echt anders en met minder te gaan leven, draconische maatregelen op grote schaal zijn niet ondenkbaar. Hoe pakken we dat best aan? Als we delen en minder voor onszelf opeisen als maatschappij, welke zaken willen we dan prioritair voor de hele samenleving behouden. Welke focus en drijfveren sturen onze openbare gezondheid, politiek bestuur, en economisch streven dan best, of noodgedwongen.

Om een antwoord te vinden voor het economisch model waaronder we in grote mate opereren, vond Broederlijk Delen inspiratie bij Kate Raworth, een economiste verbonden aan de Universiteit van Oxford. Zij schreef een boek over ‘De donut-economie, in 7 stappen naar een economie voor de 21e eeuw’. In de aanloop beschrijft ze hoe op uiteenlopende plaatsen studenten in protest wegliepen uit lessen economie die de neoklassieke economische theorie naar voor schoven, met een focus op groei van het bruto binnenlands product, en neoliberalisme. Het verhaal van hoe meer hoe beter, als streefdoel, wordt in een steeds groter wordende groep jongeren niet langer aanvaard. Raworth, die zelf een verleden had als Oxfamcampagne-voerder, schuift een alternatief model naar voor.
Ze begrijpt dat het economische model tot stand kwam in naoorlogse tijden waar men gericht was op economische groei voor de heropbouw van infrastructuur en maatschappij. Maar aan elk groeiproces komt een einde. De drang tot steeds meer groei lijdt tot ontsporing, uitputting van de aarde en veel van de overgrote structurele problemen die we kennen. Het streefdoel kan dus niet langer zijn: zoveel mogelijk zelf hebben, maar voor iedereen genoeg hebben. We moeten naar een economie die de boven- en ondergrenzen respecteert.

Het beeld van een donut-broodje staat symbool voor die grenzen waarbinnen veel bewegingsruimte is. Je kan het beeld hier ook op de zoom zien..

De binnenste ring staat voor het sociale minimum, dat wat iedereen nodig heeft om fatsoenlijk te kunnen leven. De buitenste is de ecologische begrenzing.
Raworth definieert elf basisvoorzieningen waar ieder mens recht op heeft. Aan de buitenrand komt het ecologisch plafond van ruimteschip aarde in beeld met negen planetaire grenzen, zoals luchtvervuiling, klimaatverandering, uitgeputte bodems. Hier is niet iedereen mee bezig, maar men zou het wel moeten zijn: een duurzame economie houdt rekening met wat nodig is voor de zorg voor ons ruimteschip. Volgens Raworth is de doelstelling van de mensheid in de 21ste eeuw om binnen het ‘rechtvaardige en veilige’ deel van de donut te komen en te blijven.

Wat zijn belangrijke componenten van dat sociaal fundament?

Dat men voldoende water, voedsel, propere lucht heeft om in te ademen, niet-vergiftigde grond om in te planten, een dak boven het hoofd en bescherming tegen de natuurelementen, sociale vrede en geen burgeroorlogen, dat men iets kan betekenen voor iemand anders, zinvolle arbeid, sociaal contact, een project om aan te werken, mensen om lief te hebben op micro- of macro-schaal – misschien wel de zwakste eerst. Hiervoor zorgen is een opdracht van de staat en goed bestuur – maar ook die is machteloos zonder draagvlak bij de burgers en haalbaarheid in een geglobaliseerde politieke en economische wereld.

Telkens opnieuw moeten er keuzes gemaakt worden: voor eigen volk eerst of breder, het competitive model of het expeditiemodel. Tegen die achtergrond is de lof die men zwaait aan het adres van Engeland en Israël die de meeste vaccins het snelst voor eigen volk hebben binnen gehaald eerder wrang. Dat men dan beslist om zijn overschotten richting derde wereld landen te sturen is nog steeds niet wat het zou moeten zijn.

Behalve een politieke, economische en maatschappelijke opdracht blijft het evengoed een opdracht op individueel vlak. Zelfs het beste staatsbestel kan niet rechtstreeks zorgen dat elke nood goed omringd wordt, met voldoende individuele aandacht. Dat moeten individuele mensen doen, burgers. Met momenten in een geconcentreerde focus die een periode als de vasten en/of broederlijk delen voor christenen kan betekenen.

Broederlijk Delen schrijft:

“Het is hoog tijd om werk te maken van een samenleving van het genoeg en het verleggen van de focus van onze welvaart van groei naar verdeling”. Het antwoord is geen treurig verhaal, integendeel. Leven met genoeg is verrijkend, rechtvaardig, geeft zin aan ons bestaan, en draagt bij aan systeemsverandering. Een ambitieuze maar geen onrealistische droom. We zien het overal rondom ons gebeuren. Samentuinen, deelinitiatieven, burgerbewegingen die opkomen voor een beter klimaat, … We kunnen daarvoor inspiratie en aansluiting vinden bij alternatieve samenlevingen overal ter wereld.

Na de lezing over het avontuur van Noach, maken we straks kennis met een paar concrete projecten  van Broederlijk en zusterlijk Delen anno 2021.

 

3

Lezing: Noah genesis 9 8-15

Ook zei God tegen Noach en zijn zonen : ‘Hierbij sluit ik een verbond met jullie en met je nakomelingen, en met alle levende wezens die bij jullie zijn: vogels, vee en wilde dieren, met alles wat uit de ark gekomen is, alle dieren op aarde.
Deze belofte doe ik jullie: : nooit meer zal alles wat leeft door het water van een vloed worden uitgeroeid, nooit weer zal een zondvloed komen om de aarde te vernietigen; En dit’ zei God ‘zal voor alle komende generaties het teken zijn van het verbond tussen mij en jullie en alle levende wezens bij jullie: ik plaats mijn boog in de wolken; die zal een teken zijn van het verbond tussen mij en de aarde.

4

Broederlijk Delen concreet 2021

We kennen allemaal al van kindsbeen af het verhaal van Noach. Zoals steeds in verhalen is de situatie nogal zwart wit voorgesteld: alle mensen hadden het weer eens behoorlijk verknald. Ze zijn slecht, vertelt de schrijver. Dat betekent dat ze niet leven zoals Jahweh dat zou willen. Dat klink een beetje veel naar een dictatoriaal regime, maar dat is het zeker niet. De schrijver bedoelt dat de waarden van zorg en verbondenheid met elkaar vergeten zijn. Want de eerste vraag die God in de bijbel stelt in verband met de relaties tussen mensen is immers: ‘Waar is je broeder?’ waarop Kaïn antwoordt met een tegenvraag, maar tegelijkertijd al het antwoord geeft “ben ik soms mijn broeders hoeder?” Jawel, we zijn elkanders hoeder. Laat dat duidelijk zijn van in het begin.

Na de zondvloed, waar bijna alle leven verloren gaat, maar toch Noach, zijn familie en een heleboel dieren (lees de schepping) gered wordt door Jahweh, doet die een gelofte die bezegeld wordt met een regenboog. Jahweh wil blijven geloven in de mens en hem kansen geven om er iets van te maken, hij is een hoeder van mensen. De regenboog als permanente herinnering aan het verbond dat Jahweh sluit met de mens en de schepping: hij zal van nu af aan altijd zorg dragen voor mensen, voor de schepping, in relatie zal blijven. Er blijft een verbinding tussen de hemel en de aarde. En met Noach start een nieuwe kans voor de mensen.

We zijn vele jaren verder, maar onrecht en uitbuiting bestaan nog steeds. Het is goed om in deze vastentijd daar extra aandacht aan te geven. Want meer en meer worden we ons ervan bewust dat alles met alles samenhangt. Dat het lot van mensen met elkaar verbonden is. Delen en herverdelen zijn het antwoord op de vele uitdagingen waar we als mensheid voor staan: klimaatverandering, sociale ongelijkheid en verlies aan zingeving. Omdat leven vanuit de ethiek van het genoeg niet over verliezen en inbinden gaat, maar over het scheppen van ruimte voor een goed leven voor iedereen , ook voor toekomstige generaties.

We kunnen veel leren van onze partners uit het zuiden over kleine stappen met grote impact. Neem het project in Bolivia: een aardappelland bij uitstek, In de hoge Andes bestaan er meer dan 100 verschillende rassen, en zijn zij voor veel boeren hun enige vorm van inkomsten.
Grote bedrijven beginnen nu soorten te certificeren, zodat zij wettelijk eigenaar worden van die aardappelen. Zij beslissen wie die aardappelen mogen produceren, op welke manier. Zij streven naar één soort aardappel, die bepaalde meststoffen moet krijgen. Te kopen bij hetzelfde bedrijf natuurlijk. Boeren worden zo afhankelijk van deze bedrijven.
Inheemse boerengemeenschappen registreren nu zelf hun lokale aardappelen via notariële akten, met de hulp van Cenda. Die helpt hen met camera’s zodat ze alle stadia kunnen fotograferen, en helpt bij de beschrijving van smaak, kleur en geur. Zo blijven boeren onafhankelijk, blijft de diversiteit behouden.
Ook bij ons bestaat een dergelijke organisatie. In ongeveer 70 jaar zijn zowat 75% van de soorten groenten verdwenen. Want ook hier brengen grote zaadbedrijven maar een beperkt aantal soorten op de markt en namen ze er patenten op. Boeren moeten dus ieder jaar opnieuw zaadgoed kopen, en de meststoffen en pesticiden. “Vitale rassen” een organisatie van hier, wil zaadselecties laten registreren en vervolgens op de markt brengen, volgens het principe van “open source”.

Een andere project is gesitueerd in Palestina. In Gaza leven mensen als het ware in een openluchtgevangenis. Als jongere is het daar lastig opgroeien; want je hebt zo goed als geen toegang tot de buitenwereld.
Theatre Day Productions wil de stem van jongeren laten horen. Theater maken is een manier om cruciale dingen aan te kaarten waar jongeren niet zomaar over kunnen en mogen praten. Ze bereiken jaarlijks duizenden grote en kleine mensen. Creativiteit en verbeelding stimuleren kan ook daar wonderen doen. En ik denk dan onmiddellijk aan Victoria De Luxe hier in Vlaanderen, die gelijkaardige doelstellingen heeft: nl betekenis en zingeving geven én het versterken van de deelnemers.

En in Congo legt OPMIKWI, een boerenorganisatie, experimentele velden aan op plaatsen waar veel boeren voorbij komen. Deze velden zijn bemest met groenbemesters, die een veel grotere opbrengst geven dan het traditioneel afbranden van de velden. Waardoor niet alleen de biodiversiteit achteruit gaat, maar soms dorpen mee afbranden.
Zo overtuigen ze boeren om te stoppen met afbranden van het woud. Tegelijkertijd lobbyen ze om wetten af te vaardigen waarbij ongecontroleerde bosbranden verboden worden.

 

5

En laat ons dan aan tafel gaan, dankbaar om het voedsel dat de aarde ons schenkt, dat we met velen mogen delen. Dankbaar ook om Jezus van Nazareth die zijn leven gaf om de structurele problemen aan te kaarten en sociale rechtvaardigheid te helpen realiseren. Zijn symbool voor dat gedeelde leven was geen donut, maar eenvoudig brood dat gebroken wordt tot voedsel voor elke mens, teken van een verbond tussen de mensen en van God met de mens. In die traditie leefden ook onze geliefde doden die we herdenken in dit uur. En we steken ook een kaarsje aan voor de bondgenoten wereldwijd die in diezelfde geest werken en bidden voor een rechtvaardige wereld, die het doel van genoeg-voor-iederen helpen waarmaken en uitdragen.

 

6

Acties Broederlijk Delen

Twee-eurokaart:
we delen meer dan we denken. En vragen er zelden iets voor terug. Bv eitjes of groenten uit je tuin delen met de buren, een karweitje opknappen….allemaal dingen die we delen zonder er iets voor te vragen. Met de twee-eurokaart kan je dan vragen om via de QR code die op het kaartje staat 2 euro te geven aan BD via de smartfone. De schenker kan op dat moment beslissen welk bedrag er van zijn rekening overgeschreven wordt. Let op: voor grote bedragen kan er geen fiscaal attest afgeleverd worden als je via die weg iets stort. Dan beter via een overschrijving.
https://www.broederlijkdelen.be/nl/delen-doet-goed : ook daar kan je een twee-eurokaart bestellen of downloaden.

Of doe een overschrijving op BE12 0000 0000 9292.

Op de fiets van 9040/9050 tot in het Zuiden en terug!
Delen doet goed. En we delen meer dan we denken. Tijdens een fietstocht in je bubbel door Ledeberg, Sint-Amandsberg en Gentbrugge ontdek je heel wat deelinitiatieven.
Ruimte delen, goederen delen, ideeën delen en duurzaam – lokaal – seizoensgebonden consumeren. Fietsend zetten we initiatieven in 9040/9050 in de kijker die werken aan systeemverandering bij ons. Daarbij leggen we ook de link met het Globale Zuiden.
De fietstocht in drie lussen is in totaal 25 km, maar je kan ook kiezen voor 1 lus.
Belmundo deelt heel graag met jullie dit fietsplezier, de leuke opdrachten onderweg en mooie plekjes in het groen om uit te blazen!
Iedereen, jong en oud, alleen of met gezin/bubbel, kan deze fietstocht doen!
Praktisch
Datum: 1 tem 31 maart
Meer info op: https://campagne.broederlijkdelen.be/nl/acties/op-de-fiets-van-90409050-tot-in-het-zuiden-en-terug
Of via mail: delen.in.9040.9050@gmail.com
Ontdek deze activiteit op Facebook
Inschrijven via inschrijvingsformulier fietstocht 9040/9050
Na inschrijving en het storten van €5 op BE 05 8903 6407 4575 van Lieverlede krijgen de deelnemers via mail een infobrochure en een kaart van de fietsroute.
Een activiteit van KWB Gentbrugge, Delen in 9040/9050 en Broederlijk Delen Oost-Vlaanderen

 

Blijf verbonden met de gemeenschap van Dominicus Gent:
via de nieuwsbrieven: https://www.dominicusgent.be/nieuwsbrief/
via Facebook ( https://www.facebook.com/Dominicus-Gent-324436994242688/)
Abonneer u nu op ons Youtube-kanaal ( https://www.youtube.com/channel/UCBCXMCRb0cNw8Dd3tMc9elQ)

Indien u meent dat voor een bepaald object het auteursrecht van de auteur of zijn/haar erfgenamen, of het recht op afbeelding geschonden werd, neem dan contact op met ons zodat de situatie kan worden rechtgezet.