DOMINICUS GENT

Aswoensdagviering van 18 februari 2015

 
Goede avond en welkom

Voor alles is er een uur,
er is een tijd voor alle behagen
onder de hemelen.
Een tijd van baren
en een tijd van sterven;
een tijd van planten
en een tijd van van aanplant rooien.
Een tijd van vermoorden,
en een tijd van verplegen
een tijd van afbraak
en een tijd van opbouw.
Een tijd van huilen
en een tijd van lachen,
een tijd van jammeren
en een tijd van dansen.
Een tijd van stenen wegwerpen
en een tijd van stenen opstapelen;
een tijd van omhelzen
en een tijd om je verre te houden
van omhelzen.
Een tijd van zoeken
en een tijd van verliezen,
een tijd van bewaren
en een tijd van wegwerpen.
Een tijd van afscheuren
en een tijd van aannaaien,
een tijd van zwijgen
en een tijd van spreken.
Een tijd van liefhebben
en een tijd van haten,
een tijd van oorlog
en een tijd van vrede.
Prediker 3:1-8

Vanavond vieren we Aswoensdag met de gemeenschap.
We staan stil bij de traditie van Aswoensdag.
Het begin van een veertigdagentijd, op weg naar Pasen.
Een tijd van inkeer, vasten, mediteren, bidden.
Voor sommigen stilstaan bij de manier waarop we nieuwe zin van ons leven willen invullen.
Ballast overboord gooien, ogenblikken van leegte toelaten en zo ruimte scheppen om nieuwe impulsen toe te staan?
Of vasten zoals moslims tijdens de Ramadan, de christenen vroeger, de Joden voor belangrijke feestdagen?
Vasten is een afgebakende periode van veertig dagen om gedisciplineerd te werken aan die punten die men voor zichzelf heeft vooropgesteld.
Vanavond willen we die start samen vieren , kunnen we elkaar steunen om onze voornemens vol te houden . Alles heeft zijn tijd.
Steken we nu de Paaskaars aan als aanstekelijk licht voor deze veertigdagentijd.
 
En zingen we het licht over het licht: Licht, ontloken aan het donker

Lezing: Joh 12,24-25

Als een graankorrel niet in de akkergrond sterft, blijft hij onvruchtbaar. Maar hij moet sterven, alleen dan brengt hij rijke vruchten voort. Wie zich aan zijn leven vastklampt, verliest het; maar wie zijn leven prijsgeeft in deze wereld, zal het behouden voor het eeuwige leven.

Acclamatie op lezing

Dit ene weten wij, en aan dit ene houden wij ons vast in duistere uren: er is een woord dat eeuwiglijk zal duren, en wie ’t verstaat, die is niet meer alleen.

Duiding

Het zinnetje dat we straks uitspreken, en aanhoren – mens van stof en as –  is de expressie van een grote liefde en aandacht voor de mens. De as die hier staat is niet louter het symbool van dood en vernietiging. Uit de sterfelijkheid wordt nieuw leven geboren. Onze broosheid is ook onze sterkte. De as van Aswoensdag richt onze ogen op de beperkingen en begrensdheid van ons leven. Als wij as op jullie hoofden strooien in de vorm van een kruis dan drukken we daarmee ons geloof en onze hoop uit dat uit onze tekortkomingen nieuw leven kan ontstaan wanneer wij bereid zijn óm te keren. As, teken van menselijke broosheid en vergankelijkheid maar ook teken van nieuw leven. Vroeger werd met as gewassen, as heeft reinigingskracht. Op de akkers worden de stoppels van koren verbrand, as maakt de grond vruchtbaar. De as werkt als hij wordt uitgestrooid als een meststof die iets laat groeien en nieuw leven kansen geeft. As werd bij zondaars op het hoofd gestrooid: as reinigt van schuld en geeft kracht tot nieuw leven.

Daarom verwijs ik graag naar het symbool van onze drie kruiken. Eentje met as, eentje met as en aarde, en een met aarde en een knolletje dat nieuw leven voortbrengt. We hopen dit met Pasen hier in volle bloei te zien staan. In de film Out of Africa wrijft Karen (vertolkt door Meryl Streep) asse en aarde in haar haar, wanneer haar geliefde omgekomen is bij een vliegtuigongeval. De confrontatie met de dood en de sterfelijkheid. Maar evenzeer het teken dat de dood geen eindpunt is maar vruchtbaar kan zijn, en opnieuw tot bloei komt in nieuw zaad dat ontkiemt. Het is een kringloop waarin wij als vruchtbaar (h)erkend worden voor komende generaties. In onze kinderen en kleinkinderen herkennen we veel van onszelf. Zij leven in ons verder.

Iemand kan uit zijn as herrijzen. Als dat van je gezegd wordt, dan werd je eerst gezien als volkomen afgebrand. Mensen met een burn-out weten wat dat is. Alle energie, alle greep op het leven is weg. Je bent wel gedwongen om na te denken over je leven. Je moet heel bewust een nieuwe start maken. Vaak levert die tijd van gedwongen bezinning veel nieuwe inzichten op. Nieuwe keuzes worden gemaakt, niet meer vanuit wat je omgeving vraagt, maar vanuit een verlangen dat echt van binnen in je leeft. Zo kan iemand als het ware komen tot een nieuwe geboorte, en weer vol levenskracht zijn. De graankorrel die sterft brengt nieuw leven voort, zegt de lezing.

Aswoensdag is in onze traditie onlosmakelijk verbonden met de dood, met onze dood. ‘Aswoensdag’ heeft zijn naam gekregen in de tijd dat de kerk de openlijke boete nog kende. Degenen die in het openbaar hun zonden hadden beleden, aan het begin van de vasten, kregen een boetekleed aan en ze werden met as bestrooid. Bij de oude Grieken en Romeinen en ook in het Eerste Testament was de as het –vanzelfsprekende- teken van de vergankelijkheid en nietigheid van alles wat bestaat.

Toen de openlijke boetepraktijk verdween en vervangen werd door de biecht, bleef nog de ritus van de as-uitstrooiing. Zo wordt ook begrijpelijk dat mensen die zich bekeerden en boete deden voor hun zonden, in zak en as zaten, dat was een teken van reiniging van het kwaad dat de mens in zijn greep kan houden. Als wij ons vandaag laten tekenen met een kruis van as, dan beseffen we dat we aansluiten bij een heel oude traditie en dat het een zichtbaar teken is van onze bereidheid om tot inkeer en boete te komen en om ons te doen beseffen hoe vergankelijk alles is wat leeft: Gedenk mens dat ge stof zijt en tot stof zult wederkeren. Staat het niet in schril contrast met de maatschappij vandaag? Waarin lijden en dood worden weggemoffeld? Het dragen van rouw wordt eerder als hinderlijk ervaren. Terug over naar de orde van de dag. Er is niets gebeurd. Het leven gaat verder. Ben je zwaar of ongeneeslijk ziek, dan kan een de cleane omgeving van een ziekenhuis eerder afschrikken. Maar er zijn natuurlijk de vele tekenen van menselijke nabijheid en steun die voor warmte zorgen. Hoe moeilijk is het om de dood van anderen, onze dood in het leven een plaats te geven? Om van een doorleefd afscheid te kunnen spreken.

Aswoensdag, de dag waarop de veertigdagentijd begint, de dag die ons terugverwijst naar onze oorsprong, de dag die ons doet beseffen wat we zijn: stof van de aarde genomen en naar de aarde terugkerend. Dat is ons begin en ons einde en de tijd die daartussen ligt is in Gods handen. Als dat niet het teken is van onze vruchtbaarheid voor elkander? Het is het teken van ons begin dat we aan God te danken hebben. Tegelijkertijd is het een teken dat ons verwijst naar het einde van ons aardse leven.

Als we ons met de as laten tekenen is dus daarmee ook de bede verbonden dat wij nieuw mogen worden, als nieuwe mensen kunnen leven, mensen die gericht zijn op God.
De as, het teken van vergankelijkheid wordt in het kruisteken een brug naar het eeuwige leven. Met het kruis worden we getekend: de basis van onze hoop.
Aswoensdag staat aan het begin van een tijd die eindigt met de paasnacht. Dat perspectief op de opstanding geeft ons inspiratie en motivatie om te vasten en ons bewust te zijn met onze vergankelijkheid.

Lied van de ballingsschap

Ritueel van de as

En laat ons bidden:
Gij, Eeuwige,
Gij hebt ons uit de as doen opstaan,
Gij zijt aanwezig op onze weg door het leven
en nog steeds als ons lichaam tot het stof is weergekeerd.
Gij legt in deze as de kiemkracht van nieuw leven
dat voortgang vindt na ons vergankelijke leven hier op deze wereld
en verder groeien zal
in de richting van uw Liefde.

Laat dan Uw zegen komen + over deze schamele as, over ons, mensen van niet. Bewaar ons in Uw hand en doe ons opstaan tot leven.

Asbestrooiing

Van stof en as zijt gij
wees als een mens gezegend.

Inleiding tafelgebed

Jezus was mensen nabij, juist daar waar ze kwetsbaar waren en de vergankelijkheid van dit leven voor ogen moesten zien. Toen hijzelf voor het uur van de dood wist, balde hij zijn leven samen in het eenvoudige gebaar van gebroken brood en gedeelde wijn. Hij wist dat het leven gedeeld zoals hij dat toen deed, sterker is dan de dood.
En daarom willen wij Jezus daarin navolgen. Om telkenmale in dit gebaar mekaar te herinneren hoe ons leven, gedeeld als brood en wijn, een brug slaat naar het eeuwige leven dat alles doordesemt.
En doen wij dit gebaar niet alleen voor mekaar, hier aanwezig, maar ook voor de mensen die ons na zijn, die op deze avond van deze werkdag werk en zorg verder opnemen.
 
Onze Vader

Vredeswens

Vrede zij hem of haar die ondanks de beperktheid van dit eindige leven als mens, voortgedragen door ons vergankelijk lichaam, vertrouwen kan dat hij omringd en geliefd zal blijven in de eeuwigheid.

Communie

Slotlied: Zegen