Dominicus Gent

Viering van zondag 25 september 2022

Vredesviering

 

Hartelijk welkom jullie allen hier of vanuit de huiskamer verzameld rond de tafel van ons aller Moeder/Vader.

Antoinette en ikzelf kozen ervoor om aan het eind van de nationale vredesweek samen te vieren rond duurzaam werken aan vrede in antwoord op militarisering die vandaag zoveel ellende veroorzaakt.
Laten we eerst de paaskaars oplichten. Het vuur te midden van verlorenheid en verdriet. De kracht die mensen uitnodigt om elkaar te dragen in zelfs de moeilijkste omstandigheden

 

Manifest voor de vrede (Pax Christi)

 We leven in een wereld met oorlog. De inval van Rusland in Oekraïne bracht dat besef terug dichterbij. De oorlog is echter op vele plaatsen in de wereld: Afghanistan, Syrië, Jemen… De verschrikkingen ervan dwingen ons om keuzes te maken en oplossingen te zoeken. De voorbije maanden kregen we via de media en via debatten allerlei analyses van experten over de oorlog in Oekraïne. Maar we misten de stem van de vredesbewegingen, terwijl zij precies degelijk onderbouwde en duidelijk standpunten naar voor brengen. Waarom lijken zij voor de media geen erkende gesprekspartner te zijn?

Pax Christi bracht onlangs een Manifest voor vrede uit. Via hun website kan je het gratis lezen, en je kan ook een exemplaar aanvragen. Pax Christi reikt met dit manifest een perspectief voor duurzame vrede aan. Er wordt gekozen voor collectieve veiligheid als alternatief voor een machtsevenwicht dat telkens ontspoort in een gewapende strijd met tal van onnodige slachtoffers. Aan de basis van het machtsevenwicht-denken als de hoogst mogelijk vorm van veiligheid ligt een angstig wereldbeeld. Het wereldbeeld van Pax Christi daarentegen is er één van mensen, groepen, organisaties en staten die willen samenwerken. Conflicten zijn inherent aan samenleven en kunnen net groeikansen bieden wanneer we er op een constructieve manier mee omgaan. Pax Christi gelooft dat mensen in staat zijn een context te creëren waarin geweldloosheid, actief luisteren, dialoog en streven naar verzoening mogelijk is, zowel op niveau van individuen en gemeenschappen als staten. Zo komen we tot conflictpreventie, conflicttransformatie, herstel en uiteindelijk tot verbondenheid. Zolang er niet gewerkt wordt aan de diepere wortels van het conflict noch aan de trauma’s die het eeuwenlange onrecht veroorzaakte, zal er van duurzame vrede geen sprake zijn. Pax Christi pleit voor onderhandelingen gebaseerd op een waarachtige dialoog; tot in de diepte, met oog voor het verleden, voor trauma’s en voor toekomst.

We horen vaak zeggen: wat gaat er eigenlijk om in het hoofd van Poetin en in dat van ander invloedrijke figuren? Daarvoor moeten we een ‘leger’ van diplomaten, communicatiespecialisten en netwerkers inzetten. Mensen die kennis opbouwen over wat er leeft in de Russische én Oekraïense samenleving. Het gaat immers niet over 1 foute persoon, ook al is hij een genadeloze en machtsgeile dictator. Welk onrecht slepen mensen (nog) mee in hun hart en waar zijn ze echt naar op zoek? Vanuit kennis en begrip kan worden gewerkt aan vertrouwen, om zo de wortels van het conflict bloot te leggen. Dan kan onderliggend onrecht omgebogen worden naar rechtvaardigheid en trauma een plaats krijgen. Dit zal uiteindelijk zorgen voor een basisveiligheid bij alle partijen.

Ik las een interview met Svetlana Oetkina, een Russische vrouw die zich reeds meer dan twintig jaar inzet voor een Rusland waar burgers hun basisrechten worden gerespecteerd, waar naar hen geluisterd wordt en waar hun stem iets waard is. Ze was actief in ngo’s zoals de Soldatenmoeders van Sint-Petersburg en in de politiek. Samen met andere vrouwen richtte zij “De Zachte kracht” op, een beweging die mensen samenbrengt om de burgermaatschappij te versterken. Ik citeer haar: “De kracht van een staat ligt in zijn burgers niet in wapens. Samen denken we na hoe we ons land willen opbouwen na de economische ravage die onze – van de realiteit vervreemde- dictator aanrichtte.” Tot haar grote spijt moest ze recent haar land verlaten. Maar ze blijft vechten voor een toekomst voor Rusland.
Ook Galina Matushina uit Belarus deed aan politiek oppositiewerk. Het bracht haar in 1999 naar België. Ze is vrijwilliger in de Werkgroep Centraal – en Oost–Europa en werkt als educatief medewerker bij het Internationaal Comité. Sterk betrokken bij haar gemeenschap stond Galina aan de wieg van het Wit–Russisch centrum en Platform Solidariteit. Acht trouwe en heel actieve lidorganisaties zijn Oekraïens. Veel nieuwkomers maakten zelf geweld en oorlog mee. Zij kennen de pijn en het lijden. Ik citeer Galina “Ik merk de grote nood om onze leden te leren omgaan met de scherpe polarisering die nu plaatsvindt door de agressie van en tegen Russen en van en tegen Oekraïners.”

Deze twee verhalen zijn zaden van duurzame vrede; maar ze zullen kansen moet krijgen om te groeien. Met de grote architectuur van de collectieve veiligheid tekent Pax Christi in zijn manifest een kader dat menselijke veiligheid overal dichterbij brengt. Het manifest is echt de moeite waard om even onder de loep te nemen. Het brengt ons op een pad dat staten en gemeenschappen elkaar doet vertrouwen, zodat ook verdere vredesopbouw mogelijk wordt. 

 

De tegenstem van Jesaja

In elke oorlog is het de waarheid die als eerste sneuvelt. Voor zover er al zoiets als objectieve waarheid zou zijn. De ruimte voor nuances valt weg. Je moet kiezen, je bent ofwel voor of tegen.`

Altijd weer is het de vraag hoe we onze werkelijkheid lezen.
Hoe kijken we naar wat zich voordoet? Wat zien we? Wat zien we niet?
Naar welke stemmen luisteren we? Welke horen we niet?
Wat weten we? Wat weten we niet?
Hoe bekijkt de Russische bevolking de gebeurtenissen? Hoe leest het Oekraïenese volk hun situatie?
Hoe interpreteert de Navo de situatie?
Hoe bekijkt Pax Christi wat er vandaag in Oost-Europa gebeurt?
Wanneer is die oorlog eigenlijk begonnen?
Zien we het grotere plaatje van geopolitieke spelletjes om macht te verwerven? Gaat het nog wel over grondgebied in Oekraïne of zijn we dat stadium al lang voorbij?
Hoe komt het dat er niet evenveel geïnvesteerd wordt in onderhandelingen als in wapenleveringen?

Is het niet grenzeloos naïef te geloven in een mogelijkheid tot vrede? Van oudsher leerden we: als je vrede wil, bereid dan de oorlog voor. En dat gebeurt ook van oudsher tot op vandaag. Het kostenplaatje, niet enkel financieel maar ook van talent, menskracht, energie, grondstoffen, arbeid, milieubelasting is niet te overzien.

We willen vandaag enkele fragmenten uit het boek Jesaja laten klinken. Een tegenstem. Het boek is een complex geheel van liederen, uitspraken, visioenen, die meerdere eeuwen overspannen. De oudste dateren van de 8ste eeuw voor Christus de jongste van de 6de eeuw of nog dichter bij onze tijd.
Het boek is te vergelijken met vele van onze oude kerken: er is gedurende vele eeuwen aan gebouwd.

De contexten waarin de boodschap uitgesproken wordt zijn verschillend maar er is ook een herkenbare rode draad. Een volk dat lijdt onder geweld krijgt een visioen aangereikt: halt aan ellende en oorlogsgeweld. Wondermooie beelden schetsten een perspectief op vredevol samenleven.

Met die boodschap hebben talloze generaties hun hoop gevoed. Hiervan hebben zij geleefd. U zal de tekstfragmenten ongetwijfeld herkennen want in de adventstijd worden ze vaak gelezen.
De eerste christenen herkenden in hun oude profetische schriften de persoon van Jezus. Ze lazen in hun traditie wie Jezus was. En in Jezus leven zagen ze hoe hun traditie waarheid werd.

LEZING

Het volk dat ronddwaalt in het donker,
ziet een helder licht.
Over hen die wonen in een land vol duisternis
gaat een stralend licht op.
Uitbundig laat U hen juichen
en U overstelpt hen met vreugde
zij verheugen zich voor uw aanschijn
zoals er vreugde is bij de oogst
en gejuich bij het verdelen van de buit.
Want het drukkende juk,
de stang op hun schouders,
de stok van de drijver,
U breekt ze stuk op de dag van Midjan.
Want alle dreunende stampende laarzen
en met bloed doordrenkte mantels worden verbrand
en verteerd door het vuur.
(Jesaja 9, 1-4)

Want uit Sion komt de Wet,
uit Jeruzalem het woord van de Heer.
‘Hij zal recht doen onder de volken, en machtige naties straffen.
Dan smeden zij hun zwaarden om tot ploegscharen
en hun speerpunten tot sikkels.
Geen volk heft het zwaard meer op tegen een ander
en oorlog leren ze niet meer.
Huis van Jakob kom,
laat ons wandelen in het licht van de Heer.
(Jesaja 2, 3c-5)

Bemoedigende woorden van de profeet voor het volk en scherpe kritiek op het beleid van de koningen Hizkia en Achaz die zich tegen de bedreiging van naburige staten willen beveiligen door een militair bondgenootschap met een grootmacht aan te gaan… die aanpak klinkt vertrouwd?

Jesaja spreekt de machthebbers niet naar de mond in tegenstelling tot sommige godsdienstige vertegenwoordigers in het Kremlin en in het Witte huis.
Godsdienst kan niet de legitimatie voor een oorlog zijn.
Voor Jesaja zijn het vertrouwen in God en in zijn Thora, als weg ten leven, het enige uitzicht op vrede.
Hij geeft vanuit die Thora de contouren aan van hoe een vredevorst zou kunnen zijn.
Een ander beleid dan wie vrede wil bereiken, door oorlog voor te bereiden.

Ook psalm 72 schetst dergelijk profiel. Zingen we het samen:

 

Psalm 72-gezang

Voor kleine mensen is Hij bereikbaar,
Hij geeft hoop aan rechtelozen,
hun bloed is kostbaar in zijn ogen,
Hij koopt hen vrij uit het slavenhuis.

1. Hij zal opkomen voor de misdeelden,
Hij zal de machten die ons dwingen
breken en binden, Hij zal leven,
onvergankelijk als de zon.

Voor kleine mensen is Hij bereikbaar,
Hij geeft hoop aan rechtelozen,-
hun bloed is kostbaar in zijn ogen,
Hij koopt hen vrij uit het slavenhuis.

2. Zoals de dauw die de aarde drenkt,
zo zal Hij komen en in die dagen
zullen trouw en waarachtigheid bloeien,
zal er vrede in overvloed zijn.

3. Dan dragen de bergen schoven van vrede
en de heuvels een oogst van gerechtigheid,
een vloed van koren, golvende velden
een stad rijst op uit een zee van groen

Voor kleine mensen is Hij bereikbaar,
Hij geeft hoop aan rechtelozen,-
hun bloed is kostbaar in zijn ogen,
Hij koopt hen vrij uit het slavenhuis.

4. Zijn naam is tot in eeuwigheid,
zolang de zon staat aan de hemel,
Zijn naam gaat rond over de aarde,
een woord van vrede, van mens tot mens.

Voor kleine mensen is Hij bereikbaar,
Hij geeft hoop aan rechtelozen,-
hun bloed is kostbaar in zijn ogen,
Hij koopt hen vrij uit het slavenhuis.

T. Huub Oosterhuis
M. Tom Löwenthal

 

Bijna 200 jaren later bevindt een groot deel van het joodse volk zich in ballingschap in Babylonië. Zij stellen hun verwachtingen niet langer in een sterke leider of vredevorst maar hopen op terugkeer naar hun land en een samenleven volgens de Thora. De profeet Jesaja, de tweede Jesaja houdt hen voor dat dit mogelijk is.
Hij gelooft onomstotelijk in de mogelijkheid van een werkelijk en radicaal nieuw begin. Ondanks oppermachtig heersende verhoudingen blijven mensen handelingsbekwaam. Er zijn geen ijzeren wetten die de mensen dwingend voorschrijven dat er voor deze wereldorde geen alternatief is. Er is altijd een alternatief, dat is de betekenis van het concept Schepping.

Schepping verwijst bij hem niet naar de kosmische macht van iemand die de wereld teweegbrengt, maar naar de macht van degene die eens Israël uit Egypte bevrijdde en daarom ook nu Israël uit de macht van de grootrijken zal bevrijden.

LEZING:
Gedenk niet langer wat vroeger gebeurd is
en geef niet aandacht aan wat eens is geschied;;
zie ik ga iets nieuws maken,
het is al aan het kiemen, weet u dat niet?
Ik ga een weg leggen in de woestijn,
en rivieren in het dorre land.
Wilde dieren zullen Mij verheerlijken,
jakhalzen en struisvogels;
want Ik geef water in de woestijn,
rivieren in het dorre land,
om mijn volk te laven.
(Jesaja 43, 18-20)

Enkele decennia later, terug in Juda en in Jeruzalem worden de hooggespannen verwachtingen voor een welvarend samenleven niet verwezenlijkt. Van roemrijk herstel is er geen sprake. Er is een toenemend pessimisme en zelfs wanhoop door de vele ontberingen. Jesaja, een derde Jesaja, spreekt zijn volk moed in en bezweert opnieuw de vicieuze cirkel van angst en agressie door het hart van mensen rust te laten vinden in God. In God is altijd weer een nieuwe toekomst mogelijk. Hij tekent het beeld van een feestmaal waaraan alle volken genodigd worden.

LEZING:
De Heer van de machten
richt op deze berg voor alle volken
een feestmaal aan met uitgelezen gerechten,
een feestmaal met belegen wijnen,
verrukkelijke, uitgelezen gerechten,
belegen, gelouterde wijnen.
Op deze berg verscheurt Hij de bedekking die over alle volken ligt,
de sluier die alle naties bedekt.
De Heer God vernietigt de dood
en veegt de tranen van alle gezichten,
(Jesaja 25,6-7)

Deze profeten, het gaat niet om henzelf als historische figuren, het gaat om hun woord, dat er door de eeuwen heen aanspraak op maakt, goddelijk te zijn, tot in onze tijd.

 

TAFELDIENST

We worden uitgenodigd om aan tafel te gaan. In talloze verhalen vertelt Jezus ons over feestmaaltijden. Die beelden van het goede leven heeft hij van zijn profetische traditie. En de evangelies vertellen ons hoe heel belangrijke gebeurtenissen zich afspelen hier of daar rond een tafel. Het samenzijn rond een tafel liet hij ons achter als een bijzondere manier om Hem te gedenken en om bij ons aanwezig te zijn. We doen dit verbonden met ….

Dankend gedenken wij Jezus:

Brood voor ieder kind van mensen, vrede en een nieuwe wereld, daaraan wijdde Jezus zijn leven. Daarvoor gaf Hij zijn leven. Bij de laatste maaltijd aan tafel vatte Hij die levensmissie samen in eenvoudige gebaren.
Hij nam wat brood, brak het en deelde het uit met de woorden:
Neemt en eet allen hiervan, dit is mijn lichaam.

Daarna nam hij ook een beker met wijn, dankte God en liet de beker rondgaan met de woorden:
Drinkt allen hiervan, dit is mijn bloed.

Doet dit tot mijn gedachtenis.

Moge het delen van dit brood en deze beker
ons sterken in de hoop dat een nieuwe wereld komen zal
waar brood en recht en liefde is, genoeg voor alen.

ONZE VADER

VREDESWENS

Wensen we elkaar en alle mensen ter wereld toe dat waar het gevaar voor mensenlevens het grootst is, dat we daar in onze gedeelde menselijkheid gaan staan, verenigd in ons streven naar geweldloze vrede en mensenrechten voor iedereen .

COMMUNIE

GEDICHT

In vredesnaam
Jana Beranovà

Mijn nacht is breekbaar
als een kolibrievlinder
vreemde stappen naast mijn bed
laarzen groot als wolkenkrabbers
’t bliksemt en knalt en ik sta weer
op straat klein alleen
ik ren naar het slagveld
om een gedicht te schrijven
graaf geen kuil
voor gevallen woorden
ik laat de bomen
stapelverliefd ruisen
de bergen elkaar
opnieuw ontmoeten
en om geen kind te zijn
dat nooit meer slapen kan
geef ik landen voeten
om het geluk met ons te delen
Voor vrede plant ik
een stokroos een echte
met kaarsrechte rug

 

 

Blijf verbonden met de gemeenschap van Dominicus Gent:
via de nieuwsbrieven: https://www.dominicusgent.be/nieuwsbrief/
via Facebook ( https://www.facebook.com/Dominicus-Gent-324436994242688/)
Abonneer u nu op ons nieuw online platform: http://Bijlichten.be 
Ga er in gesprek met de auteurs van de filmpjes!

Indien u meent dat voor een bepaald object het auteursrecht van de auteur of zijn/haar erfgenamen, of het recht op afbeelding geschonden werd, neem dan contact op met ons zodat de situatie kan worden rechtgezet.