Dominicus Gent

Viering van zondag 2 maart 2025

Geef ons heden ons dagelijks brood…

We komen samen om wel en wee te delen met elkaar, om het op deze tafel te leggen als brood dat we breken voor en met elkaar. We doen met het gebed dat Jezus zijn leerlingen leerde: geef ons heden het brood dat we nodig hebben. Het gebed dat we zo vaak samen bidden en zingen en waar we in deze viering bijzondere aandacht willen geven.

Laten we tot inkeer komen, geholpen door de manier waarop Oosterhuis bad tot God:

Onze Vader verborgen
Uw Naam worde zichtbaar in ons
Uw Koninkrijk kome op aarde
Uw wil geschiede, een wereld
met bomen tot in de hemel,
waar water schoonheid is,
waar brood gerechtigheid is, en genade.
Leg uw Woord op ons hart.

Het breken en delen met elkaar van brood en wijn willen we ook uitzingen met een lied dat uitziet naar een nieuwe wereld, een wereld als een hemel die open gaat.

 Ik zie de hemel opengaan,
de aarde in het licht
van mensen die elkaar zien staan,
Gods eigen aangezicht
Ik zie het lang beloofde land,
waar alles wordt gedeeld,
van grond en licht,
van steen tot brood,
wij zijn Gods evenbeeld.

Ik zie de wereld omgekeerd,
het laagste bovenaan,
het ongeziene in het licht,
uit niets groeit Gods bestaan
Ik zie het lang beloofde land,
waar alles wordt gedeeld,
van grond en licht,
van steen tot brood,
wij zijn Gods evenbeeld.

Ik zie een stad van puur kristal,
de leugens zijn voorbij.
Wij leven in doorzichtigheid,
Gods waarheid leven wij.

Ik zie de aarde vol sjaloom,
de ongeest weggeleefd.
Ontmaskerd staan wij voor elkaar.
En zie: de vrede leeft.

Tekst: Jan van Opbergen Muziek: A.R. Reinagle

 

Inleiding op de lezing

De leerlingen vragen aan Jezus : “Leer ons bidden”.
Dat is eigenlijk een vreemde vraag. Zij zijn toch opgevoed in hun religieuze traditie? Kennen zij dan niet de dagelijkse gebeden, de gebeden die op feestdagen uitgesproken werden door de vader of de moeder? Kenden zij bv. het klassieke achttien-gebed niet, dat in de synagogen en in de tempel klonk?

De leerlingen willen graag dat Jezus hen leert bidden, omdat ze zich afvragen: wat gebeurt er op de ogenblikken dat Jezus spreekt met en luistert naar die God, die hij zo vrijmoedig ‘Vader’ noemt?

Dit gebed van Jezus is ons overgeleverd. Het is heel kort, en is samengesteld uit slechts enkele zinnen van het toen bekende achttien-gebed. We luisteren naar de versie van Matteüs.

 

Mt 6, 9-13

Onze Vader die in de hemelen zijt,
Uw Naam worde geheiligd
Uw Koninkrijk kome
Uw Wil geschiede op aarde zoals in de hemel.

Geef ons heden ons dagelijks brood
En vergeef ons onze schulden, zoals ook wij vergeven aan onze schuldenaren.
En leid ons niet in beproeving, maar behoed ons voor het kwaad.

 

 

Eerste overweging

Geef ons heden ons dagelijks brood. Eén portie, voldoende om de dag van vandaag door te komen. Dit roept het beeld op van ‘de dagelijkse portie manna’ tijdens de tocht door de woestijn.
Manna staat daar symbool voor het meest noodzakelijke dat mensen nodig hebben om te overleven. Dat manna laat God uit de hemel neerdalen. Maar dit manna staat ook symbool voor Tora, voor het Woord, dat leert hoe dit manna, manna kan zijn voor allen.

Manna was nieuw, onbekend. Ze moesten het dagelijks zoeken, maar ook elke dag opnieuw herverdelen, zodat iedereen een gepaste portie kon krijgen: niemand te veel en niemand te weinig.

Er zijn echter mensen die het manna toch willen oppotten voor zichzelf. Maar dat gaat niet. Als je dat doet, dan ‘stinkt het en komen er wormen in’. Dat is het niet meer eetbaar. Tussen schrokkers en hongerigen is samenleven onmogelijk, zo vatte Dorothee Sölle dit besef ooit samen.

De dagelijkse portie vraagt vertrouwen, dankbaarheid, net zoals de vraag: “Geef ons heden ons dagelijks brood. Vertrouwen, dat het er vandaag genoeg is. Vertrouwen ook dat we samen dit brood kunnen delen, dat er genoeg is voor iedereen.

 

  Tweede overweging

Onze Vader: het is een prachtig beeld dat in onze traditie ingeburgerd is en dat ons vandaag nog steeds bijzonder dierbaar is. We zeggen en bidden “onze vader” en bedoelen daarmee dat we ons leven niet uit onszelf hebben. We hebben het ergens aan te danken. “Onze vader” is een wat onduidelijk beeld waarmee we ons uitdrukken. Want het zijn uiteraard onze partners en vrienden of vriendinnen die bepalend zijn voor ons geluk of ongeluk. Het zijn onze ouders en onze kinderen en kleinkinderen die het weefsel vormen waardoor ons leven gedragen wordt. Zij staan er garant voor dat we niet alleen zijn. Wij zijn gelukkig omdat we op deze wereld gewild zijn en gezien worden, omdat we aanvaard worden en geliefd.

Dat moeten we ook kunnen uiten. We doen dat door samen feest te vieren: we delen eenzelfde tafel, we delen brood en wijn. Het is de voelbare band van een gedeelde liefde. Omdat er zoveel zaken zijn die ons dragen in dit leven en omdat er ook zoveel pijn is om het afscheid van geliefden. Daarom spreken we van onze vader. Niet omdat we dan goed weten wat we zeggen, maar omdat we een beeld hebben dat ons te hulp komt. Het is uiteraard een beeld, het is slechts een beeld maar tegelijk ook een veelzeggend beeld.

Het blijkt namelijk dat het beeld niets zegt voor mensen voor wie het leven alleen maar ellende is, of wie leven in een sfeer waar enkel vijandigheid en haat heerst. Er zijn mensen die het onrechtvaardig vinden dat ze in het leven zijn gezet, omdat alles wat het leven zin geeft en gelukkig maakt hen vreemd is. Het leven is één en al ongelukkig toeval. Wat kun je hen zeggen? Toch niet dat ook zij ondanks alles gezien en geliefd worden, wat je bij een barmhartige en liefdevolle vader toch zou verwachten. Maar dat blijkt niet het geval te zijn… Misschien mogen we alleen maar spreken van “onze vader” wanneer we vooral “onze medemens” nabij kunnen zijn.

Het beeld roept nog meer vragen op. Het valt toch op dat God als de verborgene als exclusief mannelijk wordt voorgesteld. Alle gebeden die tot God gericht zijn hebben het over “Heer onze God”. De heer zal bij u zijn. Jezus eniggeboren zoon van de vader. Heer God gij hebt uw zoon naar ons gezonden. Wij zijn met ons hart bij de heer. Gezegend is uw naam, Heer onze God. Geschapen naar Gods beeld: man en vrouw schiep hij hen.

Jezus staat eveneens in die traditie. Ook hij spreekt God toe als vader. Maar het valt op dat hij naast de plechtige aanspreking, het op bepaalde momenten ook heeft over zijn “abba”. Het woord heeft ook de betekenis van het liefkozende verkleinwoord waarmee een kindje zijn eerste woordjes begint te stamelen: abba, lief vadertje. Laat die kelk aan mij voorbijgaan. Het vaderbeeld krijgt ook de betekenis van een nabijheid ook in de meest uitzichtloze situatie. En tegelijk een afhankelijkheid.

 

Derde overweging 

Er is een zekere durf nodig om het Onze Vader uit te spreken. Waarom? Omdat de inhoud zo subversief is, zo tegen wereldse machthebbers ingaat, zoals we twee dagen geleden nog konden meemaken.

Trump zegt :
God heeft mij gestuurd.
Heilig is mijn naam.
Mijn rijk moet komen.
Mijn wil geschiede, op aarde tot in de hemel!
Laat de Oekraïners zelf hun brood maar verdienen,
en geef anderen de schuld.

Daartegenover stelt Jezus:

Richt je tot God en zeg: onze . Onze Vader. Wij broers en zussen van elkaar.
Laat Uw Koninkrijk kome, alsjeblief… laat het komen. Een wereld waar vrede niet bevochten moet worden, waar geen mens gemarteld of verkracht wordt.
Uw wil geschiede op aarde, waar gerechtigheid is en genade.
Wij bidden voor onze bestaanszekerheid – brood voor alle mensen, elke dag.
Wij bidden voor verzoening – in plaats van wapenwedloop en oorlog.
Wij bidden: breek de macht van het kwaad.

Dit gebed gaat over een tegenmacht. Het gaat nergens over ‘ik’ en ‘mij’, maar over ‘ons’. Dit dit persoonlijk gebed richt mij naar een ‘ons’ , naar die een zachte kracht, als een moederlijke vader, als een vaderlijke moeder.

Dit gebed wordt door miljoenen mensen overal ter wereld, telkens op een andere manier gezongen, gebeden, begrepen. Als troost, als bemoediging.

 

Tafeldienst  

Geef ons heden ons dagelijks brood. Zo zijn we hier rond deze tafel samen. We doen het elke week opnieuw. Samen rond brood en wijn als teken van het leven dat we willen delen met elkaar in deze gemeenschap, met allen die ons dierbaar zijn, en zo goed als we kunnen met hen die in de steek worden gelaten. We vieren hier als mensen die elkaar zien staan, zoals we zongen in het openingslied: een wereld omgekeerd.
We noemen de intenties die in het intentieboek staan
We zeggen dank om allen die ons zijn voorgegaan als lichtend voorbeeld voor wie we de kaarsjes ontsteken en verbonden met allen die waar ook ter wereld het brood dagelijks delen met elkaar en wie er naar uitzien, het kleine kaarsje van de solidariteit .

 Als wij weer het brood gaan breken
dat Gij, Heer, ons geeft,
leer ons dan met hem/haar te delen
die geen deel van leven heeft.

Als wij van de feestwijn dringen,
die Gij, Heer, ons geeft,
leer ons dan om te gedenken
wie een lege beker heeft.

Als wij samen in de kring staan
die Gij, Heer, ons geeft,
leer ons dan om vast te houden
wie geen hand in handen heeft.

Als wij weer de lofzang zingen om
wat Gij ons geeft,
leer ons dan voor hem/haar te roepen
die geen stem meer over heeft.

Als wij zo de toekomst vieren
die Gij, Heer, ons geeft,
leer ons dan vandaag te zorgen
voor wie zelfs geen morgen heeft.

Tekst: Wim van der Zee Muziek Arie Eikelboom

 

Op de laatste dag van zijn leven
vierde Jezus het pesachmaal met zijn vrienden.
Tijdens die maaltijd nam hij het brood,
dankte God, brak het brood en deelde het uit.
“Dit brood, dat ben ik,” zei hij, gebroken en uitgedeeld aan allen.
Neem en eet.
Neem deel, en blijf dit doen om mij te gedenken.

Hij nam ook de beker met wijn, en dankte God.
Hij zei: Drink deze wijn.
Wijn maakt een samenzijn feestelijk.
Laat ons klinken. Blijf dit doen om mij te gedenken.

 

 

Onze Vader

Onze Vader, onze moeder die in de hemelen zijt,
Uw Naam worde geheiligd
Uw Koninkrijk kome
Uw Wil geschiede op aarde zoals in de hemel.
Geef ons heden ons dagelijks brood
En vergeef ons onze schulden, zoals ook wij vergeven aan onze schuldenaren.
En leid ons niet in bekoring, maar behoed ons voor het kwaad.

(Onze Vader samen zingen)

Vredeswens

Laten wij ons toevertrouwen aan die zachte kracht die ons als een moederlijke vader en een vaderlijke moeder nabij is. Laten wij ons toevertrouwen aan elkaar. Wensen wij elkaar dit vertrouwen en deze vrede toe.

Communie

Slotgebed

Eeuwige,
wij danken u
voor wat Gij ons geeft:
brood om van te leven, brood om te delen.
Maak ons tot levend brood voor velen.

Blijf ons nabij,
als een vader, als een moeder
als de liefde waarmee wij elkaar naderen, dragen en vasthouden.
Als een liefde die ook onszelf doet liefhebben en vasthouden.

Slotlied: Zegen  

De Levende zegene en behoede u.
De Levende doe zijn aangezicht over u lichten,
en zij u genadig.
De Levende verheffe zijn aangezicht over u,
en geve u vrede.

Zegen ons en behoed ons,
doe lichten over ons uw aangezicht
en wees ons genadig

Zegen ons en behoed ons,
doe lichten over ons uw aangezicht
en wees ons genadig.

Zegen ons en behoed ons,
doe lichten over ons uw aangezicht
en geef ons vrede.

Tekst: Numeri 6, 24-27 Muziek: Gert Bremer