Dominicus Gent
Viering van zondag 6 september 2020
Scheppingzondag
Welkom allemaal. Hoe onvolmaakt onze vieringen ook zijn
(onvolmaakt in muziek, in afstand, in begroeting en omhelzing, in vredeswens),
toch zijn ze sterker dan alle verwarring en ontmoediging.
Want we vieren samen,
en die verbondenheid in geloof, hoop en liefde
heeft de wereld veranderd.
En moet en zal hem blijvend veranderen…
Vandaag -op scheppingszondag- groeten we jullie
met de woorden van de Zuid-Afrikaanse auteur Antjie Krog,
Wees gegroet in die naam van die Aarde,
die liefde van die Son
en die gemeenskap van die Heilige Suurstof.
Amen
Deze viering sluit aan bij de wereldwijde ‘scheppingsperiode’
in de liturgie van christelijke kerken.
Die periode loopt jaarlijks van 1 september tot 4 oktober,
de feestdag van Franciscus van Assisi.
Die Scheppingsperiode komt via de Orthodoxe Kerk en de Wereldraad van Kerken tot bij ons.
Het duurde tot 2015 vooraleer ook de katholieke kerk zich aansloot.
Sindsdien is 1 september “Werelddag van gebed voor de zorg voor de Schepping”
de start van de scheppingsperiode in de kerken
met viering van scheppingzondag op de eerste zondag van september –vandaag dus-
Licht, Jij die ons samenroept,
jij die voor ons een baken bent,
jij die ons verbindt
Licht, jij die we elkaar toewensen
wees hier aanwezig.
WOORDDIENST
Elk volk heeft zijn scheppingsverhalen, oorsprong-verhalen. Mythische pogingen die verhalen waarom de wereld met haar wonderlijke fenomenen en schepselen is hoe ze is. Verhalen die zoeken waartoé die wereld is zoals ze is en waartoe wij bedoeld zijn.
Luisteren we naar een bijbels scheppingsverhaal uit het 2de hoofdstuk van Genesis
Lezing Gen 2, 4-7.
Dit is de geschiedenis van het ontstaan van de hemel en aarde, zoals ze geschapen zijn. Toen Jahwe God de aarde en de hemel maakte, 5waren er op aarde nog geen wilde planten en groeide er geen enkel veldgewas, want Jahwe God had nog geen regen op de aarde laten vallen en er was nog geen mens om de grond te bebouwen, 6om het water uit de aarde omhoog te halen en de aardbodem te bevloeien. 7Toen boetseerde Jahwe God de mens uit stof, van de aarde genomen, en Hij blies hem de levensadem in de neus: zo werd de mens een levend wezen.
Ik weet niet of het bij jullie zo is, maar scheppingsverhaal roept meestal spontaan het verhaal van scheppen in 6 dagen op, met de 7de dag als rustdag en JHWH die telkens ziet dat het goed is. JHWH schept in dát verhaal door scheiding aan te brengen: tussen licht en duister, tussen water van onder en water van boven, tussen dieren op het land en dieren in het water en de lucht enz…
En de mens –op de 6de dag als kroon op het werk- die mag heersen over al dat geschapene. Menigeen ziet in dat scheppingsverhaal de oorzaak van onze vernietigende omgang met de aarde. In recente vertalingen en commentaren wordt dit ‘heersen’ meestal geduid en bijgestuurd naar ‘rentmeesterschap’ maar het antropocentrisch uitgangspunt is onmiskenbaar. Dit scheppingsverhaal in 6-7 dagen waarmee ons bijbelboek begint dateert uit de ballingschap-periode, de 6de eeuw voor onze tijdrekening maar is niet het oudste verhaal.
We beluisterden daarnet 3 verzen uit het oudere verhaal in Genesis 2. Dat zit anders in elkaar. Hemel en aarde zijn er al, maar er groeit nog niets want er is nog geen regen én er is nog geen mens om het water naar boven te halen om de aarde te bevloeien.
Uit stof van de aarde boetseert JHWH de mens en blaast hem de levensadem in de neus. In het Hebreeuws is dit heel helder: uit aarde –adamah– boetseert Heer God de mens –adam… Adam uit adamah – mens deel van aarde – ook in de meest letterlijke betekenis.
Waar in het eerste scheppingsverhaal de mens als heerser/rentmeester beschreven staat, is de mens hier dienaar van de aarde: hij die de aarde bevloeit om het leven kansen te geven.
*
We bidden om kracht om in die dienende dynamiek te kunnen staan, om onze relatie met de aarde, het water en de lucht te herijken en verbonden te beleven.
Ook al zijn de Greta’s en Anuna’s ahw van de ene dag op de ander geruild voor Marc, Erica en Steven… we beseffen tegelijk de hoogdringendheid van de klimaatcrisis en de nood aan het uitvlakken van deze curve. Ook en vooral omdat ook hier de armsten eerste slachtoffers zijn. De armsten, Gods meest geliefden, zij die ook onze voorkeursoptie zouden moeten hebben.
*
In de encycliek Laudato Si’ – zorg voor ons gemeenschappelijk huis, ontmaskert paus Franciscus tal van houdingen die de weg versperren naar oplossingen voor de klimaatcrisis, zoals de ontkenning van het probleem, onverschilligheid, een gemakkelijke berusting of een blind vertrouwen in technische oplossingen. De ervaring leert dat ook angst een hindernis kan zijn. Angst voor de onzekerheid die zo’n grote ommekeer met zich meebrengt. Angst voor de inperking van een levensstijl die onze rijke samenleving vanzelfsprekend is gaan vinden, ondanks de voetafdruk die wij nalaten op het ecosysteem en op het leven van volkeren in het Zuiden.
De hoogdringendheid is onmiskenbaar. Alleen een radicale verandering in alle sectoren van de samenleving kan deze evolutie nog omkeren.
Een intergouvernementele groep van klimaatexperts concludeert dat de wereldwijde CO²-uitstoot tegen 2030 gehalveerd moet zijn om tegen 2050 klimaatneutraal te zijn….wat nodig is om de opwarming tot maximum 1,5° te beperken.
De politieke verantwoordelijken dragen een grote verantwoordelijkheid. Hun regeerperiode is de helft van de tijd die nog rest om de wereldwijde CO²-uitstoot te halveren. We blijven aandringen op moedige en verregaande klimaatplannen, zowel in eigen land als in de Europese Unie, om de toekomst van de huidige en komende generaties te redden.
Terecht vrezen kinderen en jongeren dat hun toekomst bedreigd is. Maandenlang zijn ze ook in ons land op straat gekomen en hebben ze gewerkt aan een klimaatbeweging. Ze vragen de dringende aanbevelingen van wetenschappers ernstig te nemen en die om te zetten in een beleid dat zowel ecologisch doeltreffend als sociaal rechtvaardig is.
Armoedeorganisaties vragen dat het klimaatbeleid geen nieuwe armoede of ongelijkheid zou veroorzaken, maar kwetsbare groepen zou meenemen in de overgang naar een duurzame toekomst voor het klimaat.
We horen te weinig het goede en hoopvolle verhaal doorklinken dat het kán: de overgang naar een nieuw soort welvaart die het welzijn van alle volkeren op aarde ten goede komt. Het kan: als we armoede bannen, de aarde eerlijk delen, de economie hervormen, de natuur beschermen en met z’n allen gaan leven binnen de ecologische grenzen van een gezonde planeet. Wetenschappers bevestigen dat dit hoopvolle perspectief mogelijk is. Zij kunnen ons de middelen daartoe aanreiken.
Wetenschappelijke rapporten bevestigen dat het niet naïef is te denken dat we de toekomst van onze planeet kunnen redden. Hoewel de klok tikt, kunnen we de dodelijke spiraal die onze wereld verstikt nog doorbreken. Deze Scheppingperiode is een kans om dit uitdagende perspectief te ondersteunen. En om werk te maken van een toekomst voor de aarde en al haar bewoners. (uit brief van de Belgische Bisschoppen 2019)
*
In een wereld waar ‘nationaal-identiteitsdenken’ voor afbakeningen en grenzen zorgt… lappen sommige kwesties elke grens aan hun laars: virussen en klimaatverandering zijn daar duidelijke voorbeelden van. Bij die kwesties ervaren we aan den lijve dat we in een “gemeenschappelijk huis” wonen. Als christenen delen wij in de verantwoordelijkheid voor dat ‘gemeenschappelijk huis’. Daarom scharen we ons achter de oproep van de encycliek Laudato Si’ om een ecologisch burgerschap te creëren en ons te bekeren tot een ecologisch verantwoorde levensstijl.
We nodigen jullie uit om op de webpagina van ecokerk de vele initiatieven te lezen en elkaar te bemoedigen bij het persoonlijke maar ook politieke en maatschappelijke werk dat het uitvlakken van deze curve vergt Misschien ziet u daar initiatieven waaraan Dominicus kan deelnemen, laat maar horen.
*
God heeft de hemel en de aarde geschapen, de oceanen en het vasteland, planten, dieren, mensen en een veelvoud van kleinste levende wezens. Hij is de basis van het leven. Hem vertrouwen wij onze gebeden en zorgen toe:
Wij bidden voor onszelf en voor allen, die verantwoordelijkheid dragen voor onze wereld, dat wij de wonderen van de schepping waarnemen en met verstand en daadkracht het leven dienen.
Wij bidden voor de planten, in het bijzonder voor de vruchten van de velden, dat zij niet offers van manipulatie worden, maar in hun veelvoud schatten zijn, waarvan wij de waarde voor ons leven inzien.
Wij bidden voor de dieren die de mens tot nut zijn. Dat zij niet in de bio-industrie worden uitgebuit. Ook voor de wilde dieren bidden wij, dat de plaatsen waar zij kunnen leven behouden blijven.
Wij bidden voor alle levensvormen en culturen, die met uitsterven worden bedreigd, dat er mensen zijn, die zich inzetten voor hun behoud.
Wij bidden voor de mensen in kustgebieden, wiens bestaan door de zeespiegelstijging wordt bedreigd. Dat zij gezamenlijk nieuwe wegen vinden om in hun levensonderhoud te kunnen voorzien.
Wij bidden voor de welgestelden in de grote steden, dat zij de armen hun bestaansmogelijkheden niet ontnemen, maar hen betrekken in de ontwikkeling en organisatie van mensvriendelijkere stedenplanning.
God, Vader van alles wat leeft, U hebt de aarde – ons gemeenschappelijke huis, de tuin, die Gij hebt geplant – de mensen toevertrouwd, opdat wij ze bebouwen.
We zijn in de geschiedenis, maar ook vandaag de dag, vaak tekortgeschoten. Maar Uw scheppende Geest werkt door in de wereld.
Schenk ons kracht om te handelen in het spoor van Jezus.
Amen.
*
Tegenover de sociale gevolgen van de coronacrisis, de vernietiging van het leefmilieu, het verlies aan biodiversiteit, en de bedreiging van de klimaatverandering, staat de eeuwenoude oproep in het boek Deuteronomium om te kiezen voor het leven.
“De geboden die ik u vandaag heb gegeven, zijn niet te zwaar voor u en liggen niet buiten uw bereik. Nee, ze zijn heel dichtbij, u kunt ze in u opnemen en ze u eigen maken; u kunt ze volbrengen. Ik roep vandaag hemel en aarde als getuigen op: u staat voor de keuze tussen leven en dood, tussen zegen en vloek. Kies voor het leven, voor uw eigen toekomst en die van uw nakomelingen.”
Het is tijd om moedig te zijn en radicaal te kiezen voor verandering. Voor de toekomst. Voor de komende generaties en de wereld die zij zullen erven. Een moedige keuze die zich afspeelt binnen de grenzen van onze aarde, waarbij we geloven dat een ethiek van het genoeg op termijn ‘meer’ betekent. Meer aan kwaliteit van leven, meer aan welzijn, meer aan leven tout court. Met Laudato Si’ als inspiratiebron willen we samen met Ecokerk onverminderd bijdragen aan die opdracht.
*
*
Blijf verbonden met de gemeenschap van Dominicus Gent:
via de nieuwsbrieven: https://www.dominicusgent.be/nieuwsbrief/
via Facebook ( https://www.facebook.com/Dominicus-Gent-324436994242688/)
Abonneer u nu op ons Youtube-kanaal ( https://www.youtube.com/channel/UCBCXMCRb0cNw8Dd3tMc9elQ)
*
foto G.Vanhercke
Indien u meent dat voor een bepaald object het auteursrecht van de auteur of zijn/haar erfgenamen, of het recht op afbeelding geschonden werd, neem dan contact op met ons zodat de situatie kan worden rechtgezet.