Dominicus Gent

Viering van Palmzondag

13 april 2025

Welkom

Lieve mensen hier en mensen thuis, van harte welkom op deze Palmzondag. Vandaag start de ‘Goede Week’. Na veertig dagen vastenperiode, waarin we samen een tocht aflegden naar deze week van lijden, met als hoogtepunt Pasen.

De mensen die Jezus triomfantelijk met palmtakken verwelkomen, roepen Hosanna. Dit woord heeft een dubbele betekenis. Hosanna is een triomfkreet voor God of een koning, maar in het Hebreeuws betekent het: ‘Help mij toch’. Op deze Palmzondag kunnen we Hosanna roepen in de beide betekenissen van het woord. We hebben elke week stilgestaan bij een vorm van ‘vrijheid’ en dit ook telkens gezongen met het vastenlied. Deze week zullen we luisteren naar teksten van het Evangelie op Witte Donderdag en Goede Vrijdag over zijn afscheid van zijn metgezellen de apostelen, het grote vriendschapsgebaar van breken van het brood, zijn angsten voor de dood die onvermijdelijk aankomt.

Jezus heeft als mens deze vernederingen en pijn geleden en zich niet verzet tegen het onvermijdelijke, het definitieve afscheid van het leven. We denken hierbij ook aan de mensen die nu op één of andere vorm pijn lijden, gemarteld worden of ongeneeslijk ziek zijn en het verdict kregen dat er geen oplossing meer voorhanden is dan de verlossing van lijden door de dood.

Steken we de Paaskaars aan om de aanwezigheid van de ‘Ene’ in ons midden te brengen.

 
Mattheüs 21:1-11 – De intocht in Jeruzalem

Toen zij Jeruzalem naderden en de Olijfberg bestegen in de richting van Betfage zond Jezus twee leerlingen uit met de opdracht: “Gaat naar het dorp daar voor u en het eerste dat gij zult vinden is een vastgebonden ezelin met een veulen. Maak die los en breng ze bij Mij. En als iemand u iets zegt, dan zeg dan:” De Heer heeft ze nodig. Maar hij stuurt ze meteen terug.” Dit gebeurde, opdat in vervulling zou gaan het woord van de profeet: Zeg aan de dochter van Sion: Zie, uw Koning komt tot u, zachtmoedig en gezeten op een ezel, op een veulen, het jong van een lastdier. De leerlingen begaven zich op weg en deden wat Jezus hun had opgedragen; zij brachten de ezelin met haar veulen, legden er hun mantels overheen en Hij ging er op zitten. Zeer velen uit het volk spreidden hun mantels uit op de weg, terwijl anderen de weg bedekten met twijgen die zij van de bomen hadden gesneden. De mensen die Hem omstuwden, jubelden: “Hosanna Zoon van David, Gezegend de Komende in de naam des Heren! Hosanna in den hoge!” Toen Hij Jeruzalem binnentrok, raakte de hele stad in beroering en men vroeg: “Wie is dat?” Het volk antwoordde: “Dit is de profeet Jezus uit Nazaret in Galilea.”

 

Ritueel van de zegening van de palmtakjes

Vandaag wijden we groene takjes, de alom bekende palmtakjes. Het zijn takjes van de hoop, van geloof doet leven. Zo’n takje is meer dan een aardigheid. Het is niet bedoeld als relikwie, ook niet als middel om ongeluk af te zweren of geluk aan te trekken. Zo’n takje herinnert ons aan de intocht van Jezus in Jeruzalem. Een feestelijke gebeurtenis. Maar we weten hoe het verhaal overgaat in verraad en dood. Maar ook van leven dat verdergaat. Leven dat ons is aangezegd. Aan het eind van deze viering mogen we een takje meenemen naar huis als teken van leven over dood heen. Een takje dat een jaar lang teken wil zijn van hoop en bevrijding, van vrede, van doen wat onmogelijk is.

Gebed en zegening over de palmen

Gij Ene die ons roept
Moge deze takjes
hier door mensenhanden samengebracht
en besprenkeld met water
levenskracht betekenen,
beeld van nieuw leven in eenheid,
teken van verbonden-zijn
Moge het palmtakje ons voeren
naar de plek van de eerste ontroering,
het oudste wonder:
dat wie het leven krampachtig vasthoudt
het verliest
maar wie zijn leven geeft
bron van eeuwig leven wordt
Mogen deze palmen ons een jaar lang herinneren
aan wat ons Heilig is,
aan die mensen die wij hoog dragen
en tegelijk aan onze beperkte draagkracht
en standvastigheid als enkeling
Moge deze palmen tenslotte
een weg vinden naar
de huizen en de harten van de mensen
die ons dierbaar zijn.
symbool staan voor ons engagement
en voor hoop en vertrouwen
dat leven verdergaat
over elk dood punt heen.

De vrede zal het winnen.

Amen.

 

Overweging

Gezeten op een ezel… Het is een beeld dat blijkbaar aanspreekt. In de volkse en artistieke verbeelding laat men Jezus nog wel méér door een ezel dragen. Zie naar de afbeeldingen van Jozef en de zwangere Maria op weg naar Bethlehem – zij gezeten op een ezel, met Jozef te voet ernaast. En de vlucht naar Egypte: dezelfde rolverdeling maar dan met de kleine Jezus erbij. Nochtans, in de bijbelteksten die daarover gaan, wordt nergens over een ezel gesproken – zelfs niet in duo met de os in de kerststal…

Het is niet het enige dat wat wringt in dit verhaal van de intocht in Jeruzalem. Die massa volk die samenstroomt om de influencer Jezus te zien – terwijl er nog geen facebook- of whatsapp-groepen waren om hiervoor te mobiliseren. En meestal wordt dit verhaal geplaatst in contrast met wat een paar dagen later zou gebeuren: “heden hosanna, morgen kruisig hem” klinkt het in een kerklied. Dit zou moeten wijzen op de wispelturigheid van de volksmassa, op de vatbaarheid voor demagogie. Terwijl het helemaal niet duidelijk is of de bewonderaars van de zondag, wel dezelfde mensen zijn als de roepers van de vrijdagochtend.

Dat verhaal van Jezus die Jeruzalem binnentrekt roept dus wel wat vragen op – maar ik wil voor de rest van deze inbreng even focussen op één deelaspect. Jezus die ervoor kiest om Jeruzalem binnen te trekken, terwijl hij toch goed moet geweten hebben dat hij zich daarmee in een voor hem eerder toxische omgeving riskeerde. Wat heeft hem bezield? Was het provocatie? Dat hij in Jeruzalem de daaropvolgende dagen de gevestigde orde van de tempelcommercie gaat verstoren, zou daarop kunnen wijzen. En zijn discussies met de farizeeën wijzen vooral op een conflictmodus. Maar aan de andere kant: als je je agressief opstelt, zou je verwachten dat je je voorbereidt op represailles. En dat zien we niet, of nauwelijks. Hij blijft niet in de stad overnachten, maar in een buitenwijk, in Bethanië. Dat zou een kwestie van voorzichtigheid kunnen geweest zijn, maar misschien was het gewoon een praktische regeling, omdat hij daar bij vrienden kon logeren. Komen binnenrijden op een ezel lijkt ook niet onmiddellijk de meest weerbare entree. En in het verhaal over de bewegingen en gesprekken achteraf, krijg je de indruk dat hij nogal gemakkelijk toegankelijk moet geweest zijn. Kwetsbaar, zelfs. Van een lijfwacht of security wordt niet gesproken…

Vorige week hadden we het hier over de veiligheidsobsessie die onze cultuur lijkt te doorademen. Geopolitieke veiligheid. Milieuveiligheid. Veilige producten. Verzekeringen. Reclameboodschappen proberen ons te doen geloven dat dìt product hèt antwoord is op de viezigheden en gevaren van het leven. Radicaal rechtse partijen spinnen garen bij het evoceren van bedreigingen die op ons af komen. We kunnen proberen die bedreigingen tegen te gaan: door technische hulpmiddelen, door politieke maatregelen. Soms lukt dat – een beetje. Maar of we ons door die beschermingen uiteindelijk veiliger en gelukkiger voelen, weet ik niet. Vaak passen onze wensen en onze verwachtingen zich aan aan wat we gewoon worden. Of schept de aanwezigheid van beveiligingen en voorzorgsmaatregelen eerder onrust, in plaats van geruststelling.

Tegenover de drang om op een activistische manier alles te willen beheersen en bewerken, stelde de Duitse filosoof Heidegger het concept van Gelassenheit. Als je dat vertaalt, naar gelatenheid, dan klinkt dat nogal negatief, neerslachtig, passief. Zich neerleggen. Lijdzaamheid. En dat is niet echt wat bedoeld wordt. Het gaat eerder om een actief aanvaarden. Een bewuste ingesteldheid. Een keuze om de dingen die op ons afkomen, te respecteren. En daar zijn twee polen aan: een externe, objectieve kant: de feiten die op ons afkomen, met een eerlijke inschatting van wat we wel of niet kunnen veranderen. En een interne kant. Een soort vrijheid of bevrijding die we ondervinden door te leven vanuit een innerlijke overtuiging. “Hier sta ik: ik kan niet anders”: het wordt vaak (naar het schijnt ten onrechte) toegeschreven aan Luther – maar misschien kunnen we deze houding veel eerder al herkennen in de keuze van Jezus, als hij Jeruzalem binnentrekt. Als ik wil trouw zijn aan mezelf, aan mijn roeping om het Rijk Gods dichterbij te brengen: dan is dìt wat ik moet doen.

Denk aan de bevrijding, de rust die je kan overvallen wanneer je een beslissing genomen hebt, en weet: dit is het goede, het juiste, dit is wat ik moet doen. Ik hoorde onlangs iemand uit onze eigen kring zeggen dat keuzes veel gemakkelijker worden als je ze aftoetst aan: komt dit het Rijk Gods ten goede. Of mensen zoals Roger Ponseele, de Westvlaamse priester die een paar weken geleden overleed in El Salvador. Ondanks de dreiging van geweld die soms zeer concreet voelbaar en hoorbaar was, bleef hij aan de kant staan van uitgebuite boeren. Volgens een getuigenis die ik deze week las, bleef hij daar zeer rustig bij, trouw aan zijn overtuiging. En we kunnen tal van andere voorbeelden aanhalen: sommige heldhaftig, sommige minder opvallend.

Met dit soort keuzes zal je soms bewondering oogsten, en soms onbegrip of zelfs verwensingen naar je hoofd geslingerd krijgen. Jezus heeft het ook meegemaakt, tussen Palmzondag en Goede Vrijdag. Maar wij geloven dat deze keuze, deze houding uiteindelijk wordt bekroond met de Paaservaring.

De voorbije weken is het Lied om Vrijheid een rode draad geweest doorheen de vieringen. Hoe die vrijheid kan worden ingevuld: daar kan de intocht in Jeruzalem een voorbeeld van zijn. De rustige zekerheid die doet ontkomen aan de angst.

 

Inleiding tot het tafelgebed 

We mogen aan tafel gaan.
Op Witte Donderdag nodigde Jezus twaalf metgezellen uit om samen de maaltijd te delen.
We worden bij elke viering uitgenodigd om dit gebaar te herhalen.
Brood en wijn delen, teken van zijn aanwezigheid en liefde voor alle mensen.

Steken we eerst de kaarsjes aan met het licht van de Paaskaars om hen te gedenken waarvan we reeds afscheid hebben genomen en die blijven leven in ons hart.

Het solidariteitskaarsje steken we eveneens aan als teken van verbondenheid met hen die in zijn naam ook het brood delen in de hele wereld.

 

Vredeswens

De vrijheid om de juiste keuzes te maken: je kan het vinden in jezelf, maar ook in de mensen rondom. Mensen die je vertrouwen geven, geloof, en hoop, en liefde. We kunnen elkaar daarin bemoedigen – bijvoorbeeld nu, in de vredewens…