Dominicus Gent
Viering van zondag 19 juni 2022
Hoe los je spanningen op…?
(het voorbeeld van Paulus – transitie 5) 

 

Van harte welkom op deze zondag in een reeks over “Het verhaal gaat verder”,
in tijden van transitie tussen wat was en wat gaat komen.
Veel is in beweging. Meer dan ooit, zo lijkt het wel.
Maar wie de geschiedenis bekijkt, onze geschiedenis bekijkt,
die weet dat het nooit anders geweest is.

Vandaag zoemen we in de op de figuur van Paulus
die als gelovig Jood in zijn persoonlijk leven
wel een heel dramatische ommekeer heeft meegemaakt.
Tegelijk heeft hij zich onuitputtelijk ingezet
om het verhaal van Jezus te laten verder gaan,
ondanks veel weerstand.
We zijn hem veel verschuldigd.
En we kunnen van hem leren over hoe te staan in veranderende tijden
te midden heel wat diversiteit.

We steken het licht van de Paaskaars aan
om helder te kunnen zien en beter te kunnen luisteren en spreken met elkaar
in eenheid, doorheen en misschien juist dankzij alle verschil.
 

 

1 Hoe los je spanningen op: het voorbeeld van Paulus

We hebben het hier al vaak gezegd, en we zullen het nog vaak zeggen omdat we de wereld binnenbrengen in onze vieringen: we leven in een moeilijke tijd, een tijd van oplopende spanningen, een tijd van polarisatie en verharding, een tijd van groeiend geweld. En toch is elke viering in eerste instantie bedoeld om te vieren: hoop en uitzicht vieren, geloof in verandering ten goede. Het wrijft soms. We zingen over hoop die niet zal doven, en ondertussen worden Oekraiense steden in stukken gereten en sterven Somalische kinderen van de honger…

Misschien kan de figuur van Paulus ons een beetje helpen. Het helpt te zien, in deze tijd van steeds groter fanatisme, dat Paulus echt wel een fanaticus was. Paulus was zo overtuigd van zijn eigen joodse waarheid, dat hij geweld niet schuwde. Integendeel, als je tot 300km ver reist om mensen te vervolgen (tot in Damascus), dan ben je serieus fanatiek bezig. Hij zou zelfs betrokken geweest zijn bij de lynchpartij op Stefanos, die later de eerste christelijke martelaar zal worden genoemd. De fanaticus heeft maar één waarheid, en wie die niet volgt, denkt niet alleen anders, maar is een vijand, die het liefst vernietigd wordt.

De joodse schrijver Amos Oz schreef ooit een boekje: Hoe genees je een fanaticus? Daarin probeert hij in het hoofd te kijken van de obsessieve fanaticus, pleit hij o.a. voor respectvol luisteren en kennis nemen van elkaars standpunt. Maar dat is het juist: net dat respect staat vandaag zo onder druk, hele maatschappijen zijn aan het verharden.

Paulus is een fanaticus die geneest, dat is duidelijk. Maar hoe dat gebeurt, is minder duidelijk. U kent het verhaal, het wordt dramatisch beschreven in de Handelingen: Paulus valt, een stem vraagt: waarom vervolgt gij mij, en daarna is hij drie dagen blind. Wat is daar gebeurd dat Paulus een ander mens wordt, helemaal anders gaat denken, zelfs niet terugkeert naar het Jeruzalem waar hij een opleiding volgde tot Farizeeër. Was er al lang iets aan het gisten in hem, vragen die hij in Jeruzalem niet onder ogen kon zien, te midden van anderen die net als hij fanatiek waren? Heeft hij zijn slachtoffers vereenzelvigd met die Jezus, ook een slachtoffer, een geslagen en vermoorde mens? Raakte het hem zo diep dat die stem hem niet veroordeelde, alleen vroeg waarom hij hem vervolgde?

We zullen nooit echt weten wat toen gebeurd is. En misschien is dat ook niet zo belangrijk. Misschien is het beter te kijken naar wat Paulus nadien deed. Het eerste wat hij doet is zijn geweld afzweren. Daarom keert hij ook niet terug naar Jeruzalem, naar dat milieu dat zijn geweld voedde. Het tweede is misschien nog een grotere stap voor hem, want een positieve stap: hij laat zijn eigen dodelijke waarheid los en pleit voor mens zijn tussen de mensen. Wat een ommekeer! Hij pleit voor vrijheid tegenover de Wet, maar een vrijheid in openheid en samenwerking. Hij schaamt zich niet om die nieuwe vrijheid liefde te noemen: geduldige, trouwe, verdraagzame liefde. Hij blijft maar herhalen dat alles in het leven genade is, gekregen van een God die zelf de absolute liefde is. De Geest bidt in ons, schrijft hij, wij weten niet wat we moeten zeggen. Hij kiest voor gelijkheid tussen mensen, noemt de talenten van iedereen even belangrijk en legt dat uit met de mooie vergelijking met het lichaam, waarin ook alles nodig is. Vrij, verantwoordelijk menszijn noemt hij belangrijker dan nationaliteiten en religies. En telkens komt hij terug bij die stem die hem toen aansprak, die Jezus, als bewijs voor Gods liefde die sterker is dan vernietiging. De dwaasheid van het kruis, noemt hij het. Ook zijn slachtoffers, de mensen die hij als een inquisiteur zocht en oppakte en afleverde bij het joodse gerecht in Jeruzalem, ook die mensen waren kinderen Gods…

Wat leren we nu van Paulus’ voorbeeld over de spanningen vandaag? Ik zou zeggen dat we in onze verharding, in onze geweld, moeten hopen op een echte ontmoeting. Zoals je iemand die afgeeft op vluchtelingen eens een serieus open ontmoeting met een vluchteling zou toewensen. Zoals je iemand die zit af te geven op moslima’s-met-een-hoofddoek eens een lang goed gesprek met een moslima zou toewensen. Misschien was wat toen op weg naar Damascus gebeurde wel Paulus’ eerste echte diepmenselijke ontmoeting in zijn leven?

 

Romeinen 12, 9-21
Uw liefde moet ongeveinsd zijn. Haat het kwaad, houdt vast wat goed is. 10Bemint elkander hartelijk met broederlijke genegenheid. Acht anderen hoger dan uzelf. 11Laat uw ijver niet verflauwen, weest vurig van geest, dient de Heer. 12Laat de hoop u blij maken, houdt stand in de verdrukking, volhardt in het gebed. 13Draagt bij voor de noden van de heiligen, beoefent de gastvrijheid. 14Zegent hen die u vervolgen; ge moet ze zegenen in plaats van ze te vervloeken. 15Verblijdt u met de blijden en weent met hen die wenen. 16Weest eensgezind. Schikt u zonder hooghartigheid in de omgang met gewone mensen. Weest niet eigenwijs. 17Vergeldt niemand kwaad met kwaad. Hebt het goede voor met alle mensen. 18Leeft voor zover het van u afhangt met alle mensen in vrede. 19Wreekt uzelf niet, geliefden, maar laat het over aan Gods gerechtigheid; er staat immers geschreven: Mij komt de wraak toe, Ik zal vergelden, zegt de Heer. 20Als uw vijand honger heeft, geeft hem te eten. Als hij dorst heeft, geeft hem te drinken. Zodoende zult gij vurige kolen op zijn hoofd stapelen. 21Laat u niet overwinnen door het kwade, maar overwint het kwade door het goede.
 
 

2 Paulus als voorbeeld van transitie

In zijn prachtige brief aan de Romeinen geeft Paulus als het ware een handleiding voor het goede leven in een gemeenschap die zich wil richten op de blijde boodschap die Jezus naliet. Het gaat niet om de traditionele macht, maar over Gods rijk van gerechtigheid en hoe wij dat gestalte kunnen geven. Het is zoeken naar een nieuw evenwicht nu de letter van de Joodse wet anders wordt geïnterpreteerd.

Het wordt bovendien dringend dat hij en de andere mensen van de Jezusbeweging ook anderen laten zien welk een blijde boodschap zij ontvingen en wat er op het spel staat. Om een nieuwe identiteit te vinden die voldoende universeel is, is een zoektocht ten gronde naar de essentie nodig. Hij babbelt met veel mensen medestanders en tegenstanders van de Jezusbeweging, in grote openheid, om via echte ontmoeting een nieuwe werkbare verbondenheid en streven vinden. Hij schuwt het verschil niet en sluit vriendschappen met zowel Joden als Heidenen. Echt luisteren en spreken en zich begrepen weten is daarbij een belangrijk en geen evident ingredient.

Voor Paulus waren alle mensen in dit opzicht gelijk, niet als in ‘doen hetzelfde’ maar als de verschillende delen van het lichaam. Hij bewonderde Junia, als vrouwelijke apostel, bijvoorbeeld. Hij wou af van het patronagesysteem dat armen aan een rijke familie bond. Hij reisde veel om te vertellen aan de mensen wat hij had geleerd, waar hij in geloofde; om in gesprek te gaan en steeds beter te begrijpen waar het op aan komt. Hij deed dat niet door grootse actie of door op de markt te gaan verkondigen. Nee, hij wilde de mensen ontmoeten in hun woning, aan de basis van het leven zelf. Zo weigerde hij nadrukkelijk alle geldelijke steun van plaatselijk beschermheren, ging bij eenvoudige mensen inwonen en werkte voor de kost. Er vormden zich kleine geloofsgemeenschappen.

De persoonlijke ontmoeting met heel wat mensen is doorheen de geschiedenis wellicht de belangrijkste weg naar inzicht en verandering op persoonlijk en sociaal-politiek vlak. Het werd Jezus’ tweede natuur. Het is ook vandaag nog een grote sturende kracht bij het zien en realiseren van nieuwe wegen voor individuele mensen en in de politiek. Ik haal twee actuele voorbeelden aan die dit illustreren.

Valerie van Peel, de getalenteerder politica van de NVA, afkomstig uit een sociaal nest, heeft de politiek vaarwel gezegd nadat een voorstel om beter voor de asbestslachtoffers te zorgen het niet haalde. Er is een mengeling aan factoren natuurlijk die tot zo’n beslissing leiden. Maar men is het er algemeen over eens: ze raakte persoonlijk betrokken in het dossier, beet er zich extra had in vast, werkte over partijgrenzen heen… omdat ze individuele slachtoffers had ontmoet. Die ontmoeting schonk haar een diep inzicht en invoelen in het probleem, en suggereerde een haalbare oplossing. Ondanks vele politieke collega’s die in persoonlijk contact met haar overtuigd raakten van het belang van die zorg, werd haar voorstel uiteindelijk weggestemd in het parlement, waar partijpolitieke machtsmechanismen de overhand haalden.
Het is misschien wel een van de mooiste realisaties van de vzw Thope dat ze heel wat vrijwilligers de kans geeft om een vluchtelingengezin te ontmoeten en een stuk weg met hen te gaan. Het lukt niet altijd even vlot, het verschil is immers groot, maar waar het wonder gebeurt is men enorm dankbaar voor de wederzijdse verrijking.

Die traditie om in kleine groepen bij mensen thuis samen te komen als gelovige gemeenschap die zijn we gaandeweg een beetje kwijt gespeeld. Er was aanvankelijk het klooster van de Dominicanen, het studentenkot, de fameuze bar, een wekelijkse broodmaaltijd waar heel wat afgebabbeld werd…
Zelf kreeg ik een basis mee via de universitaire parochie aan de KULAK met en weelde aan ontmoetingen. Er werden ook befaamde `ten huize van’s georganiseerd. Kleine groepjes studenten werden uitgenodigd om bij een gezin thuis in Kortrijk aan te schuiven voor de avondmaaltijd. Twee generaties vonden er elkaar. Er werd met spanning naar uitgekeken. Daar konden vragen aan bod komen als: van waaruit leef jij, wat maakt jou echt gelukkig, …
Een eerlijk gesprek met anderen waarin succes en mislukking, zekerheden en aarzeling, de hoop en het geloof gedeeld worden. Het geeft betekenis: je krijgt betekenis. Je doorbreekt polarisering door een goede verhouding met anderen; door het verschil te zien en beter te begrijpen. Het schept verbinding, begrip en openheid. Het is een bron van innerlijke vrede, van nieuwe, creatieve ideeën ook. Daar wordt Gods liefde tastbaar, waar we met 2 of 3 in zijn naam bijeen zijn.

Het is een van de oude tradities die we voor de veertigste verjaardag terug nieuw leven willen inblazen. Omdat we in een belangrijke transitietijd staan – eens te meer – en we elkaar nodig hebben om te zien hoe de weg kan voortgaan. Omdat het deugd doet, Zo wordt het licht geboren. Zo wordt de groep het lichaam van Christus. Wat een blijde boodschap…

 

 

 

Blijf verbonden met de gemeenschap van Dominicus Gent:
via de nieuwsbrieven: https://www.dominicusgent.be/nieuwsbrief/
via Facebook ( https://www.facebook.com/Dominicus-Gent-324436994242688/)
Abonneer u nu op ons nieuw online platform: http://Bijlichten.be 
Ga er in gesprek met de auteurs van de filmpjes!

Indien u meent dat voor een bepaald object het auteursrecht van de auteur of zijn/haar erfgenamen, of het recht op afbeelding geschonden werd, neem dan contact op met ons zodat de situatie kan worden rechtgezet.