Dominicus Gent
Aswoensdagviering 2 maart 2022
Goede avond en welkom, vanwaar je ook komt, wat er zich ook in je leven afspeelt.
We komen deze avond samen rond een oeroud, maar betekenisvol ritueel waarmee we de Veertigdagentijd willen inzetten.
Een ritueel als startpunt om ons in het licht van onze vergankelijkheid te bezinnen over waarmee we bezig zijn; om ruimte te maken in onszelf zodat het duidelijk wordt wat voor jou – wat voor ieder van ons belangrijk is; om hier samen de kracht op te doen en steeds te zeggen: en toch…
We steken de Paaskaars aan, deze avond, als hoopvol teken van ons geloof dat de Liefde van De Eeuwige groter is dan wat ook ter wereld.. In deze hoop zingen we de viering nu open met het lied
Gij wacht op ons
totdat wij opengaan voor U.
Wij wachten op uw antwoord
dat ons ontvankelijk maakt.
Stem ons af op uw stem
stem ons af op uw stem
op uw stilte.
Lezing: Prediker : 3, 1-8
Voor alles is er een uur,
er is een tijd voor alle behagen
onder de hemelen.
Een tijd van baren
en een tijd van sterven;
een tijd van planten
en een tijd van aanplant rooien.
Een tijd van vermoorden,
en een tijd van verplegen
een tijd van afbraak
en een tijd van opbouw.
Een tijd van huilen
en een tijd van lachen,
een tijd van jammeren
en een tijd van dansen.
Een tijd van stenen wegwerpen
en een tijd van stenen opstapelen;
een tijd van omhelzen
en een tijd om je ver te houden
van omhelzen.
Een tijd van zoeken
en een tijd van verliezen,
een tijd van bewaren
en een tijd van wegwerpen.
Een tijd van afscheuren
en een tijd van aannaaien,
een tijd van zwijgen
en een tijd van spreken.
Een tijd van liefhebben
en een tijd van haten,
een tijd van oorlog
en een tijd van vrede.
Overweging
Er is, tussen geboorte en sterven, tijd voor leven, tijd van leven, tijd voor heel veel dingen. Prediker noemt er een heleboel op, onder de vorm van tegenstellingen.
In het besef dat het leven eindigt, wordt de tijd van leven een kostbaar iets. Iets waarvan we graag willen dat het de moeite is.
Ik zou vandaag op Aswoensdag aan de lijst van Prediker nog eentje willen toevoegen: er is een tijd van stilstaan en er is een tijd van doen.
Is het nodig om stil te staan?
Ik denk dat elk mens in zijn leven momenten meemaakt waarop het leven hem/haar dwingt om stil te staan bij hoe je leeft, welke keuzes je wilt maken, waarom je bepaalde keuzes maakt. Of je niet een andere weg zal moeten gaan.
En in alle religies zijn er ook specifieke momenten waarop mensen uitgenodigd worden om even stil te staan. Om zich te bevragen over hoe ze leven en of die levenswijze strookt met wat in hun religie fundamentele waarden zijn.
En dat is nodig, want we raken zo snel vast in wat we gewoon zijn, in de algemene denktrant van de tijd waarin we leven. Wat daar als belangrijk wordt beschouwd. We hebben allemaal blinde vlekken als het over onze manier van doen gaat. We worden soms wel wat geleefd, om het in een cliché uit te drukken.
Een vriend van me zei eens dat hij nu zo wil leven, dat hij, als het einde komt, met een gerust hart kan zeggen dat hij geleefd heeft zoals hij dat graag had gehad. Dat hij die keuzes had gemaakt die voor hem belangrijk zijn, zelfs al zijn dat niet de meest gangbare. Dat vraagt om herbronning, elke keer opnieuw. Daarover nadenken, daarvoor tijd nemen en dan veranderingen in je leven aanbrengen die meer aansluiten bij wat jij echt belangrijk vindt, noemen we in onze geloofstaal: zich bekeren, een ommekeer maken…
Het start met ruimte maken om te zien, om alleen of samen met anderen, te durven kijken naar wat er niet loopt zoals je zou willen. In je eigen leven, in dat van de maatschappij. Je bewust worden van wat jij belangrijke dingen vindt in het leven. Bijvoorbeeld: Is genoeg genoeg? Is solidariteit belangrijk?
En het daar niet bij laten, maar met vallen en opstaan, soms met kleine stappen anders gaan leven. Het zijn zelden spectaculaire veranderingen, maar volhouden om kleine stappen te zetten, om te blijven bevragen is van groot belang. Daarin is het belangrijk om mensen rondom je te hebben die je daarin stimuleren én om te ervaren wat het met je doet als je anders gaat leven.
En soms resulteert een kleine verandering bij een iemand geleidelijk aan in een grotere stroom van veranderingen. Ik denk bv aan een wetenschapper en missionaris, die in Ecuador geraakt wordt door enerzijds de armoede van plaatselijke dorpen hoog in het nevelwoud die het woud vernietigen om landbouwgrond te maken, en anderzijds het teloorgaan van de biodiversiteit daar. Eerst denkt hij: er is niets aan te doen, maar hij wil zich toch niet neerleggen bij de feiten omdat die in tegenspraak zijn met dat wat hij belangrijk vindt: een waardig leven voor mensen, in combinatie met het behoud en de waarde van de natuur. Hij zoekt een oplossing samen met een plaatselijke boer die hetzelfde denkt. Via fondsenverwerving kan hij eerst steile, onbruikbare stukken grond opkopen en die herbebossen. Later schakelt hij de dorpsbewoners in bij de bouw van een centrum voor wetenschappers die van daaruit de jungle kunnen onderzoeken. De plaatselijke bewoners krijgen een job: opzichter, gids, bewaker, kok, een boomkwekerij… en zo kan hij de hele dorpsgemeenschap meekrijgen en een beter leven bezorgen. Zelfs uit naburige steden komen mensen kijken, want de jungle zuivert ook het drinkwater (dat door ontbossing troebel wordt door de weggespoelde aarde). Het begon klein met een man die zich niet wou neerleggen bij wat hij niet juist vond, en groeide uit tot iets wat gedragen werd door velen.
De vastenperiode is niet zozeer het zich ontzeggen van dingen, wel een tijd om veranderingen in ons leven in stilte te laten rijpen, omdat inkeer, ommekeer en solidariteit van binnenuit aanzetten tot handelen.
Uiteindelijk gaat het om wat liefde voor ons betekent, en wat kwetsbaarheid daarmee te maken heeft. Niet alleen in een theoretisch kader, wel wat dit concreet in ons leven teweegbrengt. En om met die vragen in het reine te komen hebben we elkaar nodig. Dagen als vandaag zijn een stimulans om daarmee bezig te zijn. In gemeenschap en in de stilte van ons eigen bestaan.
We zingen daarover in het lied
Wie zijn leven niet wil geven,
niet wil delen met zovelen
met een ander,
gaat verloren.
Wie wil geven wat hij heeft,
die zal leven, opgegeten,
die zal weten
dat hij leeft.
Korte overweging over as
Als er geen leven meer is dat de moeite waard is, “zit je in zak en as”, zeggen we. As is in veel culturen en al eeuwen een symbool voor vergankelijkheid, voor wat kapotgemaakt is, voor verdriet en pijn;
Als we straks het asritueel uitvoeren heeft dit meerdere betekenissen: het herinnert ons in de eerste plaats aan onze menselijke broosheid, onze vergankelijkheid. En alhoewel dat geen prettig vooruitzicht lijkt, is het goed om ons dat af en toe bewust te zijn, het helpt ons om ons te oriënteren op wat de moeite waard is. Anderzijds is as na een brand een prima voedingsstof voor nieuw leven. Het bevat een hoop mineralen en chemische verbindingen die levensnoodzakelijk zijn voor elk nieuw begin. Niet voor niets brandt men soms oude stroken begroeiing af om om plaats te maken voor jonge aanplant.
Zo kan as voor ons ook symbool zijn van wat overblijft uit onze zoektocht naar nieuw leven. Niet dat de meesten van ons radicaal anders zullen gaan leven, meestal zetten we maar kleine stappen op een lange weg, maar ook dat heeft nood aan een teken.
Zo zijn vergankelijkheid en het leven dat zich doorzet verbonden in één symbool: dat van doodgewone as.
We zingen over de lange weg die we als mens telkens weer te gaan hebben, maar ook over ons vertrouwen dat de liefde ons zal bevrijden
Lied van de ballingschap
Het volk eet weer het bitter brood
moet leven bij de dag,
als bannelingen uitgestrooid
onder een vreemde vlag,
maar in as van het verdriet
brandt nog een lopend vuur
van beter weten ongezien,
dat deze nacht verduurt.
Refr. Laat uw liefde ons verblijden
die nog lijden aan de nacht,
als een engel ons geleiden,
als een licht dat wacht.
De ballingschap,
de nacht waarin het zaad ontkiemen moet,
tot het gerijpt de nieuwe dag
met goede vrucht begroet,
want wat met tranen is gezaaid,
wordt juichend ingehaald.
Verstrooid als graan, geoogst als brood
waarnaar de wereld taalt. Refr.
Een volk dat blindelings verdwaald,
zich keert naar Gods gezicht
en zien zal , eenmaal thuis gehaald,
als in het volle licht,
met ogen die als vensters zijn
tot op Jeruzalem
als doden toch weer opgestaan.,
geroepen door de Stem Refr.
Een woord als stok en staf ter hand,
aanvaarden wij de reis.
Wij tasten naar het goede land doorlopen de woestijn.
Jeruzalem van boven is
de droom die allen leidt.
De voeten gaan de goede weg
van de gerechtigheid. Refr.
Wij zijn elkaar tot reisgezel,
tot engelen van trouw,
zoals die onder vrienden telt
en tussen man en vrouw,
Als pelgrims naar de Vredestad
die zingen “God is goed!”
om hem die ons geroepen had
tot leven in de dood. Refr.
Zegening as en bestrooiing
God van leven, mensen zijn een wonder van Uw Schepping, gemaakt naar Uw beeld en gelijkenis. Toch blijft er niet meer van ons over dan wat aarde, stof en as. Geef dat wij ons leven vruchtbaar maken: zaad in de aarde begraven dat verrijst tot nieuw leven.
Moge ook de gebroken levens niet, nooit verloren zijn: de te vroeg afgebroken levens van kinderen weggebombardeerd of op de vlucht verdronken; de levens die in verbittering of verharding achterbleven; de eenzame levens…
God van leven, dit is ons gebed: dat elk leven, hoe kleinen anoniem ook, zaad kan zijn dat verrijzen wil. Moge het zo zijn.
Laat dan Uw zegen komen over deze schamele as, een symbool, dat we zuiver mensen mogen worden, maar ook mensen die gerechtigheid doen, vruchtbare mensen.
BESTROOIING VAN HET HOOFD MET AS
“Van stof en as zijt gij, wees als een mens gezegend.”
Inleiding tafelgebed
God, wat wij hier op tafel leggen, verwijst naar wat wij te delen hebben in deze vastentijd.
Het dagelijks brood dat hele groepen mensen ontbreekt en bij velen van ons rondslingert in overvloed.
De wijn van het feest, dat verbondenheid oproept en verder reikt dan onze privéfeesten.
De as die verwijst naar ons broze bestaan en ons erop wijst dat wij een deel zijn van de aarde en haar niet mogen verkwanselen.
Aandacht voor het kleine leven: het werd ons voorgedaan door Jezus van Nazareth en in het breken van Brood en delen van Wijn samengebracht als iets om nooit te vergeten. Deze tekens herhalen we hier dan ook elke week, samen met allen hier aanwezig en ook met hen die nu ontbreken: we denken aan mensen uit onze gemeenschap, aan alle mensen die geen menswaardig leven leiden omwille van oorlog, uitbuiting, geldgewin. We denken vandaag speciaal aan de mensen in Oekraïne.
We denken ook aan de geliefden die ons zijn voorgegaan en die we in onze gedachten brengen door de kaarsjes in de schaal aan te steken. We nemen in dit verbond ook allen mee, die waar ook ter wereld doen wat moet gedaan: leven delen, God doen gebeuren.
We zingen het Tafelgebed
Als wij weer het brood gaan breken
dat Gij, Heer, ons geeft,
leer ons dan met hem/haar te delen
die geen deel van leven heeft.
Als wij van de feestwijn drinken
die Gij, Heer, ons geeft,
leer ons dan om te gedenken,
wie een lege beker heeft.
Als wij samen in de kring staan
om wat Gij ons geeft,
leer ons dan om vast te houden
wie geen hand in handen heeft.
Als wij weer de lofzang zingen
om wat Gij ons geeft,
leer ons dan voor hem/haar te roepen
die geen stem meer heeft.
Als wij zo de toekomst vieren
die Gij, Heer, ons geeft,
leer ons dan vandaag te zorgen
voor wie zelfs geen morgen heeft.
Instellingswoorden
Die avond,
de laatste die samen met zijn vrienden,
nam Hij brood, brak het en deelde het rond.
Zo ben je de naaste van mensen,
zo ben je verbonden met de Vader:
in het delen en breken van je leven.
Neem en eet, want dit is mijn lichaam:
de essentie van wie ik ben.
Doe dit tot mijn gedachtenis
Toen nam Hij een beker wijn
gef hem rond en sprak: drink hiervan,
dit is het teken van een nieuw verbond
en het begin van een nieuwe wereld,
waar mensen delen in lief en leed,
zorgen voor elkaar
zodat elk mensenkind waardig mag leven.
Leef zo en hou mij zo levend onder jullie.
Onze vader
Vredeswens
Moge Gods vrede op deze vastenperiode rusten, ons onrustig maken bij onrecht en ons bemoedigen tot nieuw leven.
Communie
Afsluitend gebed
Er bestaat een stilte
waarin het gras groeit,
de graankorrel sterft,
het leven verwekt wordt.
Er bestaat een stilte
waarin luisteren geboren wordt,
het Woord tot leven komt,
het bewustzijn tot besef komt. Catharina visser
Slotlied Zegening
De Levende zegene en behoede u.
De Levende doe zijn aangezicht over u lichten,
en zij u genadig.
De Levende verheffe zijn aangezicht over u,
en geven u vrede.
Zegen ons en behoed ons,
doe lichten over ons uw aangezicht
en wees ons genadig.
Zegen ons en behoed ons,
doe lichten over ons uw aangezicht
en geef ons vrede.