Dominicus Gent
Viering van zondag 21 juli 2019

Lucas 10:38-42
Op een dag komt Jezus in het dorp Betanië. Hij gaat op bezoek bij twee zussen: Marta en Maria. Martha zorgt voor het eten. Ze loopt heen en weer. Maria zit bij Jezus. Ze luistert naar zijn verhalen en wat Hij te zeggen heeft. Marta heeft het heel druk. Ze gaat naar Jezus toe en vraagt: ‘Heer, vind Jij dit eerlijk? Mijn zus laat mij al het werk alleen doen! Zeg eens tegen haar dat ze mij moet komen helpen.’ Maar Jezus antwoordt: ‘Marta, Marta, wat maak je je toch druk over alles! Er is maar één ding echt belangrijk en daar heeft Maria voor gekozen.’
Copyright: C. Leterme

1
Het stukje evangelie dat we zojuist hoorden klinkt mij bekend in de oren. Het roept bij mij herinneringen op aan tegenstrijdige gevoelens en innerlijke discussies. Het is een van die teksten die in mijn leven al vaker vragen opriep dan antwoorden gaf. Maar dat is misschien wel de bedoeling. Als een tekst weerhaken heeft en blijft hangen in je leven, je werken, je bewustzijn, dan kan de betekenis groeien en echt deel worden van je leven.
Zo ook Martha en Maria. Ze worden ons voorgesteld als twee extremen, tegenstellingen. Als een duidelijke keuze. Actief tegenover passief. En dan is er ook nog het waardeoordeel: “Maria heeft het beste deel gekozen”. Wat is dat dan, dat beste deel? En wat heeft dat voor belang in mijn leven vandaag?
In de 2000 jaar dat deze tekst leeft werd er vaak de betekenis aan gegeven: “Ga in het klooster, zonder je af van de wereld, leef van bidden en mediteren”. Zodat de mensen die een andere levenskeuze maakten zichzelf minderwaardig gingen voelen. Of als minderwaardig “plebs” bekeken werden door de professionals. Het gelovige leven, de dagelijkse spiritualiteit en de verbindende aardse mystiek kregen daardoor niet de kans om zich helemaal volwaardig te ontwikkelen.
Ik vertel iets uit mijn eigen ervaring. Mijn vader reageerde ontgoocheld en kwaad toen ik als 17-jarige vertelde dat ik mij een toekomst als pater in de missies droomde. We gingen in gesprek en ik breng hier een samenvatting van zijn standpunten: “Nonnen en paters doen waardevolle dingen, maar het voelt mij te gemakkelijk en soms zelfs egoïstisch. De ware uitdaging zit voor mij in de zorg voor vrouw en kinderen, het 24 u per dag en 7 dagen per week de verantwoordelijkheid dragen voor deze concrete mensen. Zorgen voor huis en thuis, eten en kleren, zorgen voor groei en gezondheid, goede relaties en ontwikkeling. Deze zorg ontlopen de religieuzen. En wij, vaders en moeders, wij dragen de toekomst van de wereld. En ik (zei mijn vader) ik draag deze taak als mijn geestelijke roeping. Als mijn overeenkomst met God. Ik voel dat dit evenwaardig is aan het leven in een klooster. “
Het kwam binnen bij mij. Maar zo’n tegendraadse puber die ik was, duurde het toch nog jaren voor ik hem gelijk kon geven.

De wijze woorden van mijn vader kwam ik een tijd geleden tegen in het boek dat Marcel Braekers schreef over Meester Eckhart.
Eckhart schreef veel preken voor contemplatieve vrouwenkloosters. Hij gebruikte daarbij een eigen interpretatie van het evangelie over Martha en Maria. Eckhart wist zelfgenoegzaamheid, egoïsme en narcisme zich gemakkelijk kunnen vestigen in het religieuze leven.
Daarom zegt hij (ik citeer stukjes uit het boek van Marcel Braekers) “Het beste deel kiezen” Wellicht bedoelde Jezus dat op dat ogenblik en in die situatie het beste was om zich helemaal open te stellen voor zijn woord. Het was waarschijnlijk niet de bedoeling van Jezus om het kloosterleven te promoten.
Eckhart schrijft over Maria dat ze getroffen werd door Gods Liefde en zich helemaal open stelde. Daardoor kwam ze op een hoger spiritueel niveau. Ze beleefde een voortdurend en onbestemd verlangen. Hij schrijft: ”Wie van dit water drinkt krijgt alleen maar meer dorst, een mens die dit diepe contact met God ervaart, wil enkel nog dit oneindige verlangen”
Over Martha zegt Eckhart dat ze leeft vanuit een “gerijpte zielengrond”. Dat ze wijs geworden is door de school van het leven. Ze kon tegelijk bij God zijn en bij de dingen. Martha heeft een ontwikkeling doorgemaakt, haar betrokkenheid op het dagelijkse leven is omzichtig, zorgend en tegelijk met God verbonden. Deze positionering van Martha tegenover Maria waardeert de wereldse werkelijkheid. Laat de dingen en de mensen bemiddelen in de Godsrelatie. Jezus zelf ging ook deze weg. Deze “met de aarde verbonden” spiritualiteit. We kennen zijn diepe bewogenheid voor en betrokkenheid bij de mensen die hij onderweg ontmoette.
Tot hier Eckhart. Ik wil nog meegeven dat noch mijn vader, noch ik het klassieke religieuze leven afwijzen. Eigenlijk doet het er niet toe welke je levenssituatie is. Maar het is wel belangrijk om tot een integratie te komen van je leven in je buitenwereld en in je binnenwereld.
Om te eindigen spreek ik mijn dankbaarheid uit naar mijn vader omdat hij mij zo vroeg in mijn volwassenheid deze wijze les geleerd heeft. Het heeft mij op weg gezet om een evenwicht te gaan zoeken in mijn leven. Om mijn engagement voor mens en wereld in een groter spiritueel kader te plaatsen. Om de materie te begeesteren. Om de dagelijkse handelingen tot ritueel te maken. Om de liefde vlees en bloed te geven.
En ook God dank ik, voor het wachten, tot ik openging voor het ondoorgrondelijk mysterie.

 

2
In het verhaal van Martha en Maria komt Jezus op bezoek bij twee vrouwen, twee zussen. Waar Martha aan het werk schiet om Jezus goed te ontvangen blijft Maria bij Hem zitten en luistert.
Wat is het beste deel dat Maria kiest? Voor mij is het onverdeelde aandacht geven aan de persoon die op bezoek komt. En als zij enigszins aanvoelt Wie deze persoon is, dan is haar houding nog veel begrijpelijker. Maria zet zich eenvoudig neer en is actief aan het luisteren. Zij is zich enkel bewust van de aanwezigheid van de andere en ze wendt zich daar volledig naar toe. Het lijkt alsof dit iets gemakkelijk is, maar is dat zo? Ik ga er van uit dat de rollenpatronen van vrouw en man vroeger nog veel dwingender waren dan nu. Niet alleen dat, bij de Orthodoxe Joden is de omgang tussen mannen en vrouwen nog steeds strikt bepaald en 2000 jaar geleden was dat zeker zo. Dus was het zeker niet vanzelfsprekend dat Maria één en al oor was als Jezus op bezoek kwam en niet mee op ging in de drukke activiteiten van gastvrijheid, plichtplegingen die ook voorgeschreven waren.
Maria geeft onverdeelde aandacht aan de bezoeker. Dat is een kwaliteit die af en toe in de Bijbel naar voor komt. Ook Maria, de moeder van Jezus, had die onverdeelde aandacht toen Gabriël bij haar op bezoek kwam en haar aankondigde dat zij zwanger zou worden van Gods Zoon.
Het is een kwaliteit die belangrijk is om een spirituele weg te gaan. Onverdeelde aandacht kunnen geven aan waar je mee bezig bent, of het nu luisteren naar een mens is, eten maken, in de tuin werken, een boek lezen, een artikel schrijven, bidden of mediteren.
In onze tijd is dit nog een grotere uitdaging. We worden actief uit die aandacht getrokken. In de eerste plaats door onze smartphone, computer en televisie. Overal waar we komen worden we bovendien ondergedompeld in beelden en geluiden. Bij alles wat we doen ontmoeten we meteen ook boodschappen die we onbewust binnen nemen en die ons beïnvloeden. Het oefenen van aandacht is een uitdaging maar ook een bescherming tegen de overrompeling van indrukken.
Het is heilzaam om met één iets bezig te zijn in volle concentratie. Dat mocht ik vorige week ervaren tijdens een week waarin we vooral bezig waren met tekenen, schilderen, boetseren. De stilte van geconcentreerd bezig zijn voelt zo weldadig aan. Ze is niet tegengesteld aan werkzaamheid. Ook tijdens werken in de tuin, strijken, een tekst schrijven op het werk, kan de concentratie als een bijzonder geschenk gevoeld worden.
Ik denk niet dat Martha te horen krijgt dat het fout is om te werken of te zorgen. Jezus zegt haar: waarom maak je je zo druk? Dat kan betekenen dat Hij het niet nodig vindt dat ze voor hem zoveel moeite doet. Hij komt op bezoek om bij hen te zijn, te praten en te luisteren, niet omwille van allerlei plichtplegingen. Of Hij bedoelt: windt u niet zo op, dat is nergens goed voor. Sta niet in het leven als een rusteloos iemand die van hier naar daar loopt en daar heel de tijd over klaagt.
Ik verwonder me erover dat Martha aan Jezus vraagt om Maria terecht te wijzen. Ze vraagt niet gewoon rechtstreeks aan haar zus aan om haar te helpen, of spreekt er haar op aan. Ze gaat de bezoeker vragen om Maria aan het werk en op haar plaats te zetten. Daardoor zet ze de relatie met haar zus onder druk. Maar niet enkel de relatie tussen de zussen. Ze verstoort ook het gebeuren tussen Jezus en Maria. Martha gaat het luisterend gebeuren of de dialoog verstoren door te klagen. En ze benadrukt de positie van Jezus als iemand die Maria op haar plaats moet zetten. Het doet me een beetje denken aan de rol die vrouwen soms tegenover elkaar spelen: eerder als rivalen dan als verbonden.
Zoals steeds gaat Jezus niet zomaar in op haar woorden, maar antwoordt Hij met een opmerking waarover we ons vandaag nog kunnen verwonderen en in dialoog gaan.

3

Ik wil niet weten hoe je in je levensonderhoud voorziet.
Ik wil weten waar je naar hunkert, ik wil weten of je durft te dromen van vervulling van je verlangen.

Ik wil niet weten hoe oud je bent.
Ik wil weten of je voor gek durft te staan uit liefde, ter wille van je dromen, ter wille van het avontuur van in leven zijn.

Ik wil niet weten welke planeten in conjunctie staan met jouw naam.
Ik wil weten of je het centrum hebt bereikt van je smart, of de verraderlijke kanten van het leven je hart openden, of dat je je levenslust hebt verloren en je je hebt afgesloten uit angst voor nog meer pijn!

Ik wil weten of je bij pijn kunt zijn, de mijne of de jouwe, zonder iets te doen om die te verbergen of te laten verdwijnen.
Ik wil weten of je bij vreugde kunt zijn, de mijne of de jouwe, of je uitbundig kunt dansen en of je extatisch kunt zijn tot in de toppen van je vingers en de puntjes van je tenen, zonder ons te waarschuwen voorzichtig of reëel te zijn, of te denken aan de beperkingen van je menselijkheid.

Ik wil niet weten of het verhaal dat je me vertelt waar is.
Ik wil weten of je een ander kunt teleurstellen om trouw aan jezelf te zijn; of je het kunt verdragen van verraad te worden beschuldigd en geen verraad aan jezelf te plegen.
Ik wil weten of je trouw en dus betrouwbaar kunt zijn.
Ik wil weten of je schoonheid kunt laten ontstaan uit de aanwezigheid van het ‘zijn’.
Ik wil weten of je kunt leven met falen, jouw falen en mijn falen, en toch aan de oever van een meer kunt staan om ‘ja!’ te roepen tegen de zilveren maan.

Ik wil niet weten waar je woont of hoeveel geld je hebt.
Ik wil weten of je na een nacht van verdriet en wanhoop opstaat, vermoeid, gekwetst tot in je botten, en voor de kinderen doet wat nodig is.

Ik wil niet weten wie je bent of hoe je hier bent gekomen.
Ik wil weten of je met mij in het centrum van het vuur wilt staan zonder terug te deinzen.

Ik wil weten of je innerlijk steun biedt als al het andere wegvalt.
Ik wil weten of je alleen kunt zijn met jezelf en of je in lege momenten werkelijk op je gezelschap gesteld bent.

Oriah Mountain Dreamer